Zatigarritasun-erregela

Wikipedia, Entziklopedia askea

Aritmetikan, zatigarritasuna zenbaki oso bat beste zenbaki oso baten zatitzailea izateko duen propietateari deritzo. Adibidez, 12 zenbakia 4 zenbakiaz zatigarria da, 4 zenbakia 12 zenbakiaren zatitzaile delako. Zatigarritasuna aztertzeko, zatigarritasun-erregelak daude.

Zatigarritasun-erregelak
Zatitzailea Zatigarritasun-erregela Adibidea
1 Zenbaki oso guztiak dira 1 zenbakiarekin zatigarriak
2 Azken zifra zenbaki bikoitia da (0, 2, 4, 6 edo 8) 1372 zenbakia 2 zenbakiaz zatigarria, azken zifra (2) bikoitia delako.
3 Zenbakiaren zifren batura 3 zenbakiaz zatigarria da. 144 zenbakia 3 zenbakiaz zatigarria da, 1+4+4=9 zenbakia 3 zenbakiaz zatitu baitaiteke.
4 Batekoen zifra gehi hamarrekoen zifra bider 2 egiten da. Emaitza 4 zenbakiaren zatigarria izan behar da. 144 zenbakia 4 zenbakiaz zatigarria da, 4+2×4=12 4 zenbakiaz zatitu baitaiteke.
Azken bi zifrak 4 zenbakiaz zatigarriak dira. 4012 4 zenbakiaz zatigarria da, 12 4 zenbakiaz zatitu baitaiteke.
5 Azken zifra 0 edo 5 da. 490 5 zenbakiaz zatigarria da, azken zifra 0 baita.
6 Zenbakia 2 eta 3 zenbakiez zatigarria da aldi berean. 96 6 zenbakiaz zatigarria da, 2 zenbakiaz zatigarria (6 zenbaki bikoitiaz bukatzen baita) eta 3 zenbakiaz zatigarria (9+6=15, zeina 3 zenbakiaz zatigarria den) baita aldi berean.
7 Kenketa-batuketa bat osatu hirunaka zifra harturik, eskubitik ezkerrera. Emaitzari bere azken zifra bider 2 kendu. Azken emaitza 7 zenbakiaz zatigarria izan behar da. 1.369.851: 851 - 369 + 1 = 483; 483: 48 - (3 × 2) = 42 = 7 x 6.
Kenketa-batuketa bat osatu hirunaka zifra harturik, eskubitik ezkerrera. Emaitzari azken zifra bider 5 batu. Azken emaitza 7 zenbakiaz zatigarria izan behar da. 1.369.851: 851 - 369 + 1 = 483; 483: 48 + (3 × 5) = 63 = 7 x 9.
8 Zenbakiaren azken hiru zifrak hartu. Ehunekoari dagokion zifra bikoitia izanik, azken bi zifrek osatzen duten zenbakia 8 zenbakiaz zatigarria bada izango da hasierako zenbakia zatigarria. Ehunekoari dagokion zifra bakoitia izanik, azken bi zifrek osatzen duten zenbakia gehi 4 egin eta emaitza 8 zenbakiaz zatigarria bada izango da hasierako zenbakia zatigarria. Bi zifrako zenbakia 8az zatigarria den aztertzeko, aski da bigarren zifra gehi lehenengo zifra bider 2 egin eta emaitza 8az zatigarria den aztertu. 34152; 1 bakoitia denez, 52+4=56, zeina 8az zatigarria da, 6+5×2=16 8az zatigarria delako.
Azken hiru zifrak 8az zatigarriak badira, hasierako zenbakia ere 8az zatigarria da. 107.088, 088, hau da, 88 8az zatigarria da, beraz 107.088 8az zatigarria da.
9 Zenbakiaren zifren batura 9 zenbakiaz zatigarria da. 999 453 789, 9+9+9+4+5+3+7+8+9=63, hau ere 9 zenbakiaz ere zatigarria baita (6+3=9).
10 Azken zifra 0 da. 9870 10 zenbakiaz zatigarria da, azken zifra 0 baita.
11 Leku bikoitz batean dauden zenbakien batura eta leku bakoitian daudenaren arteko kendura 0 edo 11ren multiploa baldin bada. 6974 11 zenbakiaz zatigarria da, (9+4)-(6+7)=13-13=0 da eta.
12 Zenbakia 3 eta 4ez zatigarria da. 960 zenbakia 12z zatigarria da, 3z (9+6+0=15) eta 4ez (60/4=15) zatigarria delako.
13 Zenbakiari unitateen zifra kendu. Zenbaki berri honi unitate kopurua bider 9 kendu. Kendura 0 edo 13ren multiploa izan behar da (positibo edo negatiboa den berdin da). 195 zenbakia 13z zatigarria da, 19-5x9=19-45=-26 delako.
14 Zenbakia 2 eta 7z zatigarria da. 210 zenbakia 14z zatigarria da, 2z (0 bikoitia da) eta 7z zatigarria delako.
15 Zenbakia 3 eta 5ez zatigarria da. 210 zenbakia 15z zatigarria da, 3z (2+1+0=3) eta 5z (0z amaitzen du) zatigarria delako.
16 Milakoen zifra bikoitia bada, azken 3 zifrez osatutako zenbakia 16z zatigarriak izan behar da.

Milakoen zifra bakoitia bada, azken 3 zifrak gehi 8 egitean lortzen den zenbakia 16z zatigarria izan behar da.

254176 16z zatigarria da, 176 16z zatigarri baita.

3408 16z zatigarria da, 408+8=416; eta 416 16z zatigarria delako.

Zenbakiari azken bi zifrak kendu. Zenbaki berri hau 4ez biderkatu eta gero kendutako zifrak batu. Batura 0 edo 16ren multiploa izan behar da. 7296 zenbakia 16z zatigarria da, 72x4+96=288+96=384 delako.
17 Zenbakiari unitateen zifra kendu. Zenbaki berri honi unitate kopurua bider 5 kendu. Kendura 0 edo 17ren multiploa izan behar da (positibo edo negatiboa den berdin da). 306 zenbakia 17z zatigarria da, 30-6x5=30-30=0 delako.
18 Zenbakia 2 eta 9z zatigarria da. 270 zenbakia 18z zatigarria da, 2z (0 bikoitia da) eta 9z (2+7+0=9) zatigarria delako.
19 Zenbakiari unitateen zifra kendu. Zenbaki berri honi unitate kopurua bider 2 batu. Batura 0 edo 19ren multiploa izan behar da. 1463 zenbakia 19z zatigarria da, 146+3x2=146+6=152 delako.
20 Azken bi zifrak 00, 20, 40, 60 edo 80 dira (20ren multiploak). 89380 20ez zatigarria da, azken zifra 80 delako.
21 Zenbakia 3 eta 7z zatigarria da. 147 zenbakia 21ez zatigarria da, 3z (1+4+7=12) eta 7z zatigarria delako.
22 Zenbakia 2 eta 11z zatigarria da. 88 zenbakia 22z zatigarria da, 2z (8 bikoitia da) eta 11z (8-8=0) zatigarria delako.
23 Zenbakiari unitateen zifra kendu. Zenbaki berri honi unitate kopurua bider 7 batu. Batura 0 edo 23ren multiploa izan behar da. 529 zenbakia 23z zatigarria da, 52+9x7=52+63=115 delako.
24 Zenbakia 3 eta 8z zatigarria da. 12600 zenbakia 24z zatigarria da, 3z (1+2+6+0+0=9) eta 8z (600 8ren multiploa da) zatigarria delako.
25 Azken bi zifrak 00, 25, 50 edo 75 dira (25en multiploak). 35000 25ez zatigarria da, 00z amaitzen baitu.
26 Zenbakia 2 eta 13z zatigarria da. 390 zenbakia 28z zatigarria da, 2z (0 bikoitia da) eta 13z zatigarria delako.
27 Zenbakia 3z zatitu. Zatidura 9z zatigarria izan behar da. 216 zenbakia 27z zatigarria da, 216/3=72 eta 7+2=9 delako.
28 Zenbakia 4 eta 7z zatigarria da. 888888 zenbakia 28z zatigarria da, 4z (88 4ren multiploa da) eta 7z zatigarria delako.
29 Zenbakiari unitateen zifra kendu. Zenbaki berri honi unitate kopurua bider 3 batu. Batura 0 edo 29ren multiploa izan behar da. 174 zenbakia 29z zatigarria da, 17+4x3=17+12=29 delako.
30 Zenbakia 3 eta 10ez zatigarria da. 450 zenbakia 30z zatigarria da, 3z (4+5=0) eta 10ez (0z amaitzen du) zatigarria delako.
31 Zenbakiari unitateen zifra kendu. Zenbaki berri honi unitate kopurua bider 3 kendu. Kendura 0 edo 31ren multiploa izan behar da (positibo edo negatiboa den berdin da). 1736 zenbakia 31z zatigarria da, 173-6x3=173-18=155 delako.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]