Zegama

Koordenatuak: 42°58′33″N 2°17′25″W / 42.9758°N 2.2904°W / 42.9758; -2.2904
Wikipedia, Entziklopedia askea
Zegama
 Gipuzkoa, Euskal Herria
Zegamako ikuspegi orokorra.
Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaGipuzkoa
EskualdeaGoierri
Izen ofizialaZegama
AlkateaMiren Edurne Albizu Ormazabal
Posta kodea20215
INE kodea20025
Herritarrazegamar
Ezizenabeleak
Kokapena
Koordenatuak42°58′33″N 2°17′25″W / 42.9758°N 2.2904°W / 42.9758; -2.2904
Map
Azalera35 km²
Garaiera296 m
Distantzia53 km Donostiara
Demografia
Biztanleria1.542 (2023)
4 (2022)
alt_left 755 (%49) (%50,1) 773 alt_right
Dentsitatea44,06 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 19
Zahartze tasa[1]% 17,84
Ugalkortasun tasa[1]‰ 67,85
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 72,55 (2011)
Genero desoreka[1]% 21,08 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 8,76 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 86,19 (2010)
Etxeko erabilera[2]% 73.33 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera1615 (juliotar egutegia)
Webguneahttps://www.zegama.eus

Zegama Gipuzkoako hegoaldeko udalerri bat da, Goierri eskualdekoa. Arabako mugan eta Nafarroa Garaiko mugatik hurbil dago, haran menditsu batean, mendiz inguraturik, Oria ibaiaren ertzean. Itsas mailatik 296 metro gorago dago, 35 km2 ditu eta 2016. urtean 1.521 biztanle zituen.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mugakide ditu iparraldean Zerain eta Segura, ekialdean Segura berriro eta Idiazabal, mendebaldean Legazpi, eta hegoaldean Asparrena eta Zalduondo (biak Arabakoak).

Inguru naturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aizkorriko mendilerroak eta Altzaniako mendiek Arabatik banatzen dute udalerria. Zegama Aizkorriren barrenean dago, Gipuzkoa eta Araba arteko bidean. Era berean, Nafarroatik ere oso hurbil dago.

Zegama Gipuzkoa eta Arabako pasabide natural garrantzitsu batean dago: Otzaurtetik eta Lizarratetik barrena doana, hain zuzen. Bide hori Erdi Aroaz geroztik behintzat erabili izan da Arabarekin bat egiteko.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zegamak klima atlantikoa dauka. Haren batez besteko tenperatura 12 °C ingurukoa da. Toki euritsua da, egun euritsuak gutxi gorabehera urtearen erdiak dira, eta udazken haizetsuak ditu.

Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zegamako jarduera ekonomiko nagusia industria da. Papera eta papergintzako produktuak ekoizten ditu, tresneria, eraikuntzarako materialak, lixibak, kloroa eta automobilen piezak.

Nekazaritzak eta artzaintzak ere garrantzia dute herrian. Nekazaritza mota ozeanikokoa da: artoa, patatak, barazkiak eta belarra ekoizten da. Ardien abeltzaintza ere nabarmena da.

Honela banatzen ziren sektoreak BEGaren arabera 2017an: Lehen sektorea % 4. Bigarren sektorea % 36,3. Hirugarren sektorea % 49,9. Eraikuntza % 9,8.[3]

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019an 1.532 biztanle zituen herriak. Horietatik % 19,13k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak % 9,4 ziren.[3]

Zegamako biztanleria

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2015eko udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2015eko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: Zegama Lantzenek 442 boto. EH Bilduk 394 boto. PSE-EEk 4 boto. PPk 2 boto.[4][5] Zegama Lantzeneko Joseba Izagirre izendatu zuten alkate.[6][7]

2019ko udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: Zegama Lantzenek 474 boto. EH Bilduk 397 boto. PSE-EEk 4 boto.[5][8] Zegama Lantzeneko Joseba Izagirre izendatu zuten alkate.[9]

Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Zegamako azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[10]
Jose Telleria Telleria[10] 1979 1983 Independenteak
1983 1987 Euzko Alderdi Jeltzalea
1987 1991 Eusko Alkartasuna
1991 1995 Independenteak
1995 1999 Eusko Alkartasuna
1999 2003 Eusko Alkartasuna-Euzko Alderdi Jeltzalea
2003 2007 Eusko Alkartasuna-Euzko Alderdi Jeltzalea
2007 2011 Zegama Lantzen
2011 2015 Zegama Lantzen
Joseba Izagirre Arocena[6] 2015 2019 Zegama Lantzen
Joseba Izagirre Arocena[9][11] 2019 Jardunean Zegama Lantzen

Azpiegiturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zegama ingurutik, baina ez herritik bertatik, N-1 errepidea igarotzen da. Gipuzkoa eta Araba lotzen dituen errepide nagusi honetara iristeko bi modu daude, bata Etzegaratetik eskualde mailako GI-2637 errepidea jarraituz (Arabatik etorriz gero) eta bestea Beasaindik errepide bera baina iparraldetik hartuz (Donostiatik etorriz gero).

Irun-Madril trenbidea udalerritik igarotzen da eta bi geltoki ditu, Apeaderoa eta Otzaurte.

Garraio publikoari dagokionez, Goierrialdea autobus konpainiak Zegama-Beasain bidea eskaintzen du.

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zegamako Antonio Guridiren[12] testigantza, gerraurreko eskolan ikasle mordoa eta irakasle bakarra zegoela kontatzen duenekoa. Eukal Herriko Ahotsak[12][13] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

2016an herritarren % 83,25 euskalduna zen.[3]

Zegamako euskara[14] gipuzkeraren aldaera bat da, sartaldeko hizkeren artean, Goierriko euskara[15][12], hain zuzen. Urolaldeko hizkerarekin batera Sartaldeko azpieuskalkia[13] osatzen du Goierrikoak, baina Urolaldekoan sakonagoa da mendebaleko euskararen eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, Segura, Zegama eta Legazpitik Zaldibia edo Legorretara. Ataungoa ere berezia da, ziurrenik, bakarti samar eta Nafarroako mugan dagoelako. Abaltzisketak eta Ikaztegietak Tolosaldearekin lotura egiten dute, eta Urretxuk eta Zumarragak, berriz, Goierri eta Urolaldearen artekoa.

Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2004tik aurrera, urtero maiatzean, Zegama-Aizkorri mendi maratoia egiten da: Mendi Lasterketako Munduko Koparako puntuagarria da.

Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zegamako San Martin Toursekoaren elizaren ataria.

Zegamar ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zegamako udaletxea.

Partzuergoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zegama Gipuzkoako Partzuergo Txikiko eta Gipuzkoa eta Arabako Partzuergo Orokorreko kide da berauen sorreratik.

Argazki galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Eraikina
    Eraikina
  • San Martin Toursekoaren eliza
    San Martin Toursekoaren eliza
  • San Martin kalea
    San Martin kalea
  • San Martin kalea
    San Martin kalea
  • Kioskoa
    Kioskoa
  • Sancti Spiritus ermita
    Sancti Spiritus ermita
  • San Bartolome ermita
    San Bartolome ermita
  • Artzaenea jauregia
    Artzaenea jauregia
  • Zegama XX. mendeko lehen hamarkadetan
    Zegama XX. mendeko lehen hamarkadetan

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ a b c «Web Eustat. Zegamako datu estatistikoak» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  4. ↑ «2015(e)ko Irailak 25 udal hauteskundeak, emaitzak, Zegama (Gipuzkoa). | EiTB udal hauteskundeak» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  5. ↑ a b www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  6. ↑ a b «Joseba Izagirre Zegamako alkate 442 botorekin» Goierriko Hitza 2015-05-24 (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  7. ↑ «Joseba Izagirre: "Udalaren helburua da egun dauden zerbitzu guztiak mantentzea"» Goierriko Hitza 2015-10-01 (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  8. ↑ «2019(e)ko maiatzaren 26(e)ko udal hauteskundeak, emaitzak, Zegama (Gipuzkoa). | EiTB udal hauteskundeak» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  9. ↑ a b «Makilak aldatu dira eskuz» Goierriko Hitza 2019-06-17 (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  10. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2021-01-10).
  11. ↑ Zegamako udala. (Noiz kontsultatua: 2021-05-11).
  12. ↑ a b c «Goierrikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-19).
  13. ↑ a b «Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-19).
  14. ↑ «Zegama - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-19).
  15. ↑ Goierri. 2018-07-30 (Noiz kontsultatua: 2018-09-19).
  16. ↑ «San Adriango Baseliza» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  17. ↑ Eusko Jaurlaritza - Gobierno Vasco. «San Martín Eliza. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  18. ↑ «San Martin de Tours eliza nagusia» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  19. ↑ «Sancti Spiritu Ermita. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  20. ↑ «Sancti Spiritu» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  21. ↑ «Consistorial etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  22. ↑ «Udaletxea» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  23. ↑ Eusko Jaurlaritza - Gobierno Vasco. «Mazkiaran Barrena. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  24. ↑ «Altzibar teileria. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  25. ↑ «Andueza ospitalea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  26. ↑ «Anduetzako Ospitalea» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  27. ↑ «Artzaenea jauregia. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  28. ↑ «Elurretako Gure Ama Ermita. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  29. ↑ «Gurutze Deunaren baseliza. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  30. ↑ «Gurutze Santuko Ermita» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  31. ↑ «Intxausti berri errota. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  32. ↑ «San Bartolome baseliza. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  33. ↑ «San Bartolome baseliza» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  34. ↑ «San Pedro baseliza. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  35. ↑ «San Pedro Baseliza» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  36. ↑ «Ugarte Zahar baserria. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  37. ↑ «Otzaurteko Andra Mari Baseliza» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).
  38. ↑ «Arakama-Azpikoa Errota» Zegamako udala (Noiz kontsultatua: 2020-07-19).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa


Zegamako auzoak

Arrieta • Barrenaldea • Goialdea • Olaran

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Zegama&oldid=9629950"(e)tik eskuratuta