Tristura

Wikipedia, Entziklopedia askea
Goibeltasun» orritik birbideratua)
Tristura
Deskribapena
Motaemozioa
Identifikatzaileak
MeSHD000078602

Tristura, goibeltasuna edo tristezia sufrimendu psikologikoa duenaren egoera da, norberak jasandako ezbehar eta galeren ondorioz. Batzuetan, arina eta iragankorra da eta gehienez negarra eragin dezake; beste batzuetan, sakonagoa da eta depresioa eragin dezake. Paul Ekmanen arabera, sei oinarrizko zirraretako bat da, alaitasun, gorroto, ustekabe, beldur eta mespretxuarekin batera.

Etimologia, kontzeptua eta historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinaroan gaixotasun psikosomatiko eratorritzat hartzen zen. Hipokratesen lau humoreen teorian, behazun beltzaren nagusitasunari buruzkoan, antzinako mediku handi honek bere sintomak zerrendatzen ditu: apetitu falta, abulia, insomnioa, suminkortasuna, asaldura, eta bere Aforismoetan zehazten du patologiko bihurtzen dela "beldur eta abaildura guztiak, luzaroan irauten badute" batzen dituenean.Hipokratesek deskribatutako ezaugarri asko medikuntza modernoaren depresioaren sintoma definitzaileen artean daude. Astrologiaren ikuspegitik, Saturno planetaren eraginez sortzen zen.

Erdi Aroan zortzi bekatu edo bizio nagusietako bat izatera iritsi zen,(Ebagrio Pontikoaren zerrendan) Gregorio Magnoren Zazpi bekatu nagusien zerrendan tristitiak edo azidiak hartu zuen alferkerian, kopurua murrizteko[1] Tomas Akinokoak "pasioen tratatuan" definitzen du, bere Suma teologikoan minaren espezieko arimaren pasio gisa, baina bere barneko eta kanpoko modalitatean, eta izaera espirituala du, ez fisikoa. Desira baten frustraziotik, ongi baten galeratik edo gaitz baten presentziatik dator; bost erremedio proposatzen ditu, arintzeko: plazerra edo delektatioa, Izpirituaren atsedena dena, Tristura bere nekea den bezala; bigarrena negarra da, oinazearen hustuketa, haren enkistamendua eragotzi eta arintzen duena; hirugarrena adiskideen lagunartea eta maitasuna da; laugarrena "egiaren kontenplazioa" da; bosgarrena, bitxia bada ere, "Ametsa eta bainua" da. "Psonrie psikologia onlinek" honela azaltzen ditu Tomas akinoko ekarpenak tristurari: "Tristura beti izan da eta izango da giza sentimendurik oinarrizkoenetako bat, antzinatik ikasi dena. Alde horretatik, historiaren autore eta ikertzaile batzuek hainbat sailkapen planteatu dituzte tristura mota desberdinen existentziari dagokionez. Adibide bat San Tomas Akinokoa izan zen, bere ikerketa-lana Aristoteles bezalako beste egile batzuek egindako lanetan oinarritu zuena."[2] San Tomas Akinokoak horrela sailkatzen zituen tristura motak:

The seven deadly sins-eko "Envy" (Indidia) Koadroa.
  1. Inbidia: Hori besteek bere helburuak nola lortzen dituzten behatzen duten pertsona motari eragin dakioke, eta haiek ere helburu horiek lortu nahi lituzkete. Beste batzuek zuk ezin duzuna eta hainbeste desiratzen dena lortzen dutela ikusteak sufrimendua eta tristura eragin ditzake, inbidia eraginez.[2]
  2. Tristura gaitz propioagatik: tristura hau, egoera mingarri edo kaltegarri bat gertatzen zaigunean norberak pairatzen duen sufrimendua agertzen denean irudikatzen da, gure nahimena eta beharrak mugatu dituzulako ere. Miseriarekin edo gabeziarekin lotuta dago.[2]
  3. Gogorik eza edo larritasuna: tristura eta larritasuna sarritan elkarren artean lotuta egoten dira, tristura edo gogorik eza motibazioa edo mugikortasuna galtzeari lotuta dagoen tristura motatzat har daiteke, asebetetzen gaituen edo gure helburuak lortzera bultzatzen gaituen ezer aurkitzen ez duelako. Ondasunen bati eusteko, ziurgabetasunarekin edo bere helburuak lortzeko bidean mantentzearekin ere lotuta dago.[2]
  4. Errukia: egile honek planteatu duen parametro filosofikoaren arabera, errukia beste tristura mota bat da; oraingoan, beste pertsona batzuek jasotzen duten sufrimenduari egiten dio erreferentzia. Maite dugun izaki baten sufrimenduak hunkitu egiten gaitu, eta ondoeza sentiarazi eta tristura eragin diezaguke.[2]
  5. Tristura edo depresioa: tristurarekin maiz lotzen den kontzeptua depresioarena da. Izan ere, depresioak jota gaudenean, ezaugarri garrantzitsu eta nagusietako bat gogo-tristura da. Hala ere, ez da zuzena tristura depresioarekin nahastea; izan ere, azken horrek sintoma ugari ditu, besteak beste, honako hauek: plazera edo anhedonia ez sentitzea, gosea galtzea edo areagotzea, lo egiteko arazoak, pasibotasuna, etsipena, norberari eta munduari buruzko ikuspegi negatiboa, etorkizunari buruzko ikuspegi negatiboa, alaitasunik eta libidorik eza, kontzentraziorik eza eta, batzuetan, ideia suizida.[2]

Errenazimendu, garai optimista, sentimendu hori birsailkatu zuen: Marsilio Fizino (1433 – 1499) neoplatoniko eta humanistak, Erdi Aroko malenkoniaren nozioaren ordez, gauza berri bat ezarri zuen: jenioaren marka, bereziki arte piktorikoan, Vasarik ohartarazi zuen bezala. Alberto Durerok grabatu alegoriko ospetsuetan ilustratu zuen. XVII. mendean Shakespeareren pertsonaia Hamleten ohiko malenkoniatsua ikus dezakegu. Robert Burton ingelesak tristurari buruzko lan klasiko bat idatzi zuen, La anatomía de la melancolía (1638), medikuntzaren eta literaturaren ikuspegitik; horri aurre egiteko musikak eta dantzak duten garrantzia adierazi zuen. Sir Thomas Brownek sentimendu/gaixotasun hau bere Religio Medici/La religión de un médico (1643) lanean pairatzen zuen zerbait bezala ere adierazi zuen. Edward Youngen Gaueko Pentsamenduek/Night-Thoughts sentimendu horri balio handiagoa eman zioten, erromantizismoaurrekoaren gune nagusia izateraino. Sturm und Drang alemanean, Goethe Werther pertsonaian agertzen da, malenkoniatsua ere, eta John Keats poeta erromantiko elegiako irlandarrak, tuberkulosiak jota hiltzen ari zenak, bere Ode on Melancholy konposatu zuen, sublime estetika erromantikoaren arabera, edertasun neoklasikoaren ideal orekatu eta arrazionalaren ordezkoa, iritsezina eta, beraz, malenkoniatsua delako. Erromantikoen Weltschmerz da.

Neurologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Biokimikoki, serotonina-maila baxuarekin lotzen da. [3] American Journal of Psychiatry aldizkariaren arabera, tristura "lobulu tenporalaren, alboko zerebeloaren, bermisaren, mesentzefaloaren, putamenaren eta kautadoaren inguruko eta atzeko aldebiko jardueraren gorakadekin" lotuta dagoela aurkitu da. José V. Pardo neurozientzia kognitiboko ikertzaile-taldeak Positroien igorpen bidezko tomografia (PET) erabili zuen zazpi gizon eta emakume arrunten tristura aztertzeko, eta gauza tristeetan pentsatzeko eskatu zien. Jarduera zerebral handiagoa ikusi zuten behealdeko orbito-aurrealdeko eta aldebiko azalean. Filmen klip emozionalak erakutsiz subjektuen tristura eragin zuen ikerketa batean, sentsazioa eskualdeko garun-jardueran izandako gorakada esanguratsuekin korrelatu zen, batez ere aurrealdeko azalean, Brodmannen 9. eremua eta talamoa izeneko eskualdean. Halaber, aurreko bi aldeetako denbora-egituretan jarduera nabarmen hazi zela ikusi zen.

Tristura motak funtzionaltasunaren arabera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tristura mota horietan lau identifikatzen ditugu, horien existentzia funtzionala den edo ez kontuan hartuta "psonrie psikologia onlinek" duen artikulu baten arabera:[2]

  1. "Tristura patologikoa:Tristura patologikoa tristura sentipenak edo sentsazioak, interesik ezak, desanimoak hartzen du kontuan bizitzan, pertsonek zirraretan erreakzio gutxi izan dezaketela erakusteko, eta gehienetan negar gorgarriarekin batera adierazten direla. Tristura mota hau ez da beste edozein gertaera edo absentziarekin kongruentea, eta kasu askotan ager daiteke. Egoera horrek isolamendura eraman dezake pertsona bat, eta muturreko kasuetan, jokabide autosuntsitzaileak izan ditzake. Tristura mota hau antsietate-nahasmenduetan edo depresio-nahasmenduetan ager daiteke."[2]
  2. "Tristura funtzionala: tristura funtzionala edo egokitzapenezkoa duela jakin daiteke, adierazten den sentimendua justifikatzen duen egoera baten edo hura eragin duen arrazoi baten ondorio denean. Tristura bat da, kanpoko edo barneko egoera baten ondorioz agertzen dena, eta, horregatik, gure organismoak jarduera-maila murriztea, onartzea eta egoera espezifikora egokitzea eska dezake. "Tristura osasuntsu" bat da, ekintzak edo denboraren faktoreak ezaugarritzen dutena, non tristura gutxituz joango den eta desagertzera joko duen. Adibide adierazgarria dolu-prozesu batean gaudenean sentitzen dugun tristura da."[2]
  3. "Tristura instrumentala: instrumental izeneko tristura mota hau lorpenak lortzeko eta helburu zehatz bat lortzeko erabiltzen dena da. Zirrararen erabilera da, baina borondatez, nahiz eta tristura mota horren zati bat zintzotasunez sentitzen den. Gainera, simulazio oso bat izan daitekeen kasuak ere agertzen dira."[2]
  4. "Moldakortasunaren tristura: Tristura bere hasiera egokitzailean da, baita bere forma naturalean ere. Bada, aukera dago norbanako batzuetan eta egoera espezifiko batzuetan emozioa etengabe agertzeko, kudeatu ezin den sufrimendu etengabea edo iraunkorra eraginez. Hori askotan gertatzen da adierazpena eta zirrara blokeatzen direnean. Duelu horri ez zaio modurik onenean aurre egiten, eta ez du jasaten, hau da, egokitze-tristura."[2]

Beste tristurak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tristura depresioaren edo distimiaren nahasmendu medikoaren sintoma ere izan daiteke, pertsonaren abaildura orokorraz gain, autoestimuaren eta ezkortasun-, desesperantza- eta desanparo-sentimenduen beherakada, tristura sakon eta kronikoa, hau da, denboran iraunkorra, ezaugarritzat duena. Psikiatrian tristura patologikoaz hitz egiten da afektibitatearen alterazio batek gogo-aldartea jaistea eragiten duenean, eta horrek anhedonia, ezkortasuna, itxaropenik eza eta motibazioaren gutxitzea ere ekar ditzake. Poztasun eta tristura emozioen arteko joera alternatiboa labilitate emozionala da.

Gizakiaren tristuraren sintoma nabarienak negarra, atsegina/gogogabea, astenia, marasmoa/estolderia, urduritasuna eta gainbehera morala dira.

Haurtzaroko tristura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Almeida Junior, Saudade.

Tristura haurtzaroko esperientzia arrunta da. Familia batzuek izan dezakete ideia bat (kontzientea edo inkontzientea) tristura ez dela "baimendu"[4] behar bizitzaren garai honetan, baina Robin Skynnerrek iradoki du horrek arazoak sor ditzakeela, argudiatuz tristura ezabatuz gero jendea hutsala eta maniakoa bihur daitekeela. T. Berry Brazelton pediatrak iradokitzen du tristura onartzeak errazago egin dezakeela familiek arazo emozional larriagoei aurre egitea. Tristura haurraren prozesu naturalaren zati bat da, amarekiko sinbiosi goiztiarretik bereizi eta independenteago bihurtzen dena. Haur bat apur bat gehiago banatzen den bakoitzean, galera txiki bati aurre egin beharko dio. Amak ezin badu onartu prozesu honetan parte hartzen duen sufrimendurik txikiena ere, haurrak ezin izango du inoiz ikasi tristeziari bere kabuz aurre egiten. Brazeltonek dio haur bat gehiegi "animatzeak" tristuraren zirrara debaluatzen duela haientzat; eta Selma Fraibergek iradokitzen du garrantzitsua dela haurrak galera osoa eta sakona izateko duen eskubidea errespetatzea. Margaret Mahlerrek ere tristura sentitzeko gaitasuna lorpen emozional gisa ikusi zuen, adibidez, hiperaktibitate urduriaren bidez bere burua babesteari kontrajarrita. Jaun W. Winnicottek ere negar tristean ikusi zuen ondorengo bizitzako musika-esperientzia baliotsuen sustrai psikologikoa.

KidsHealth, haurren osasun eta gurasotasun gaiei buruzko informazioa eta aholkuak aztertzen dituen programa batek, bere orrietako batean haurrek tristurari aurre egiteko jakin behar dituzten urratsak azaltzen dituzte: "Triste zaudenean, emozio horrek betiko iraungo dizun sentsazioa izan dezakezu. Baina gehienetan tristura sentimenduak ez dira hain iraunkorrak. Pixka bat bakarrik iraun dezakete, edo pixka bat gehiago.

Ondo dago batzuetan triste egotea. Eta ona da jakitea nola lagundu zeure buruari hobeto sentitzen prest zaudenean. Hemen dituzu haur guztiek jakin beharreko gauza batzuk:

  • Gertatzen diren gauza tristeei aurre egin diezaiekezu.
  • Jarrera positiboak tristura gainditzen lagun zaitzake.
  • Triste zaudenean, ona da norbaiti esatea nola sentitzen zaren.
  • Hobeto sentitzen lagunduko dizuten gauzak egin ditzakezu.
  • Deprimituta bazaude, heldu batekin hitz egin behar duzu laguntzeko."[5]

Azalpen honen ondorioz,galdera ohiko batzuk erantzuten, jarraitu daitekeen urratsak azaltzen ditu:

"Nola egin diezaieket aurre gertatzen zaizkidan gauza tristeei?"[5]

"Gauza asko dira haurrak triste sentiaraz ditzaketenak. Gauza txikiak edo oso garrantzitsuak izan daitezke.

Kasu gehienetan, honako hau egitea lagungarria izan daiteke:

  • Jarri izen bat sentimenduari. Nahikoa da zeure buruari (edo beste norbaiti) triste zaudela esatea. "Triste nago". Erraza da, ezta? Baina ez pentsatu askorik horretaz, eta ez egin drama bat horretaz. Gero, saiatu jakiten zergatik sentitzen zaren horrela. Jarri izen bat arrazoiari. "Triste nago nire taldea galdu zuelako."
  • Gogoratu ez zaudela bakarrik. Triste zaudenean, saiatu zeure buruarekin ez haserretzen. Arrazoi bat dago horrela sentitzeko. "Galdu egin genuen eta benetan irabazi nahi nuen. Orain ezin gara finalerdietara joan ". Normala da triste egotea zerbait espero zenuen bezala ateratzen ez denean. "Ziur aski, beste haur batzuk triste jarriko dira partida garrantzitsu bat galtzen dutenean". Izan atsegina eta pazientzia izan zeure buruarekin. Tristura desagertu egingo da eta hobeto sentituko zara.
  • Lasai egon eta hartu arnasa sabelarekin. Lagungarria izan daiteke minutu batzuetan zure tristura-sentsazioarekin esertzea. Horretan ari zaren bitartean, hartu arnasa astiro batzuetan. Nahi baduzu, begiak itxi ditzakezu. Utzi zure sabela zabaltzen arnastean. Utzi sabelaldea lautzen airea askatzean. Adi nola sentitzen zaren horrelako hiruzpalau arnasketa lasairen ondoren. Agian, tristuraren zati bat desagertu egin da.
  • Jarrera positiboa izan. Gauzak planifikatu bezala ateratzen ez direnean, ez amore eman. Esan zeure buruari: "Beno. Oraingoan ez zen gertatu. Baina beti egongo da hurrengo bat." Inoiz ez bota errua zeure buruari. Zorionak saiatu zarelako. Gero, kontzentratu lan egin behar duzun horretan. Presta zaitez berriro saiatzeko."[5]

"Zer gehiago egin dezaket hobeto sentitzeko?"[5]

Ohar medikoa
Ohar medikoa
Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

"Gauza horiek guztiak saiatu badituzu, agian hobeto sentituko zara. Baina hemen aurkituko dituzu triste zaudenean lagun diezazuketen gauza gehiago:

  • Bilatu laguntza. Esaiozu norbaiti nola sentitzen zaren. Gurasoei kontatu ahal diezu, maisu edo lagun bati. Nola sentitzen zaren entzun dezakete. Entzun ondoren, agian esango dizute: "Ez naiz harritzen horrela sentitzea, ulertzen dut zergatik zauden triste". Ulertzen zaituztela jakiteak lagunduko dizu. Batzuetan, hori besterik ez duzu behar hobeto sentitzen hasteko. Beste batzuetan, gehiago hitz egin nahi duzu zergatik zauden triste. Sentitzen duzun moduari buruz hitz egiteak hobeto sentitzeko prestatzen laguntzen dizu.
  • Pentsatu gauza positiboetan. Hobeto sentitzeko prest zaudenean, pentsatu gauza on batzuetan. Izan al zen ezer onik zure egunean? Norbait atsegina izan da zurekin? Zerbait ondo atera da? Beste gauza positibo batzuetan pentsa dezakezu. Zure liburu, joko edo programa gogokoenak bezala. Gogoan izan maite dituzun pertsonak, lekuak edo maskotak. Hauek guztiak gauza onak eta positiboak dira. Gauza positibo batzuk idatzi, ozenki esan edo nahastu. Hori egiteko gogorik ez baduzu ere, saia zaitez hala ere. Zaila da triste egotea gauza positiboetan pentsatzen duzunean.
  • Jarri umore onean. Kendu umore txarra poztuko zaituzten gauzak eginez. Jolas edo kirol bat jokatzen du, bizikletan ibiltzen da, dantza egiten du edo korrika egiten du. Irten oinez, margotu edo musika entzun. Irakurri edo denbora pasa gustuko duzun norbaitekin. Erlaxatu edo aktibo egon. Ondo pasa eta hobeto sentitu. Tristura kontrolatzen ikasteak praktika eskatzen du. Baina sentimendurik positiboenak sorraraztea oso lagungarria da."[5]

"Zer egin dezaket deprimituta banago?"[5]

"Tristura sentimendu batzuek luzaroan irauten dute, min handia ematen dizute eta gauzez gozatzea zaila egiten zaizu. Tristura sakon horri "depresioa" esaten zaio. Pertsona guztiak deprimituta senti daitezke, adina edozein dela ere.

Litekeena da haurrak deprimitu egiten direla denbora luzez triste edo bakarrik egon badira edo estres edo ezbehar gehiegi izan badute. Beharbada, haurrak deprimituta sentituko dira maite dituzten pertsonengandik urrun badaude. Edo zure familia garai zailak igarotzen ari bada. Edo maite dugun norbait hiltzen bada. Deprimituta dauden haurrek agian laguntza gehiago beharko dute hobeto sentitzeko. Deprimituta bazaude edo desagertzen ez diren tristura-sentimenduak badituzu, hitz egin ezazu konfiantza duzun heldu batekin.

Gurasoei, ahaideren bati, medikuari, maisuari, kontseilariari edo entrenatzaileari esan ahal izango zenieke. Hobeto sentitzeko behar duzun laguntza jasotzen duzula ziurtatuko dute. Haur batzuek terapeuta batekin hitz egiten dute aurre egitea kostatzen zaien tristura-sentimenduak dituztenean. Honek asko laguntzen du.Beti dago norekin hitz egin triste edo deprimituta zaudenean. Hobeto egongo zara beste norbaitek dakienean zer gertatzen ari den. Pertsona horrek ere zerbait egin dezake egoera hobetzeko. Gaizki doanari buruz hitz egitea lagungarria da, baina ziurtatu gauza onei buruz ere hitz egiten duzula. Gauza positiboei arreta jartzeak (bereziki une tristeetan) itxaropentsuago sentiaraz zaitzake. Eta hori oso garrantzitsua da triste edo deprimituta zaudenean."[5]

Tristuraren funtzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"SUMA emociones" argitaratuko artikulu baten arabera,[6] "emozio guztiek funtzio egokitzailea dute, eta tristurak ere bai. Hau da, zerbaitetarako balio digute. Onartu egin behar ditugu, eta entzun zer esan nahi diguten. Pozak, amorruak, nazkak, haserreak eta harridurak gure ingurunearekin ez ezik, geure buruarekin ere harremanak izateko balio digute."[6] (SUMA emociones klinika psikologika eta sexual famatu bat da, Madrilen dagoena.) "Tristura pertsona, objektu edo helburu baliotsu baten galeraren aurrean agertzen den emozioa da. Kontrako egoera baten bizipenaren aurrean ere ager daiteke, eta egoera horrek gainditu egiten gaitu. "[6] Psikologia klinika honen ustez; "Gaur egun, gure gizartean, badirudi zoriontasunean oinarritutako bizitza bat izateko beharra inposatzen zaigula. Adibidez, hori gure egunerokotasunean ikus dezakegu sare sozialetan, non bidaia handietan, jaietan edo askok bizitza perfektuak eramateagatik jarraitu beharreko eredutzat har litezkeenetan oinarritutako errealitatearen zati txiki bat erakusten zaigun. Edo orain eta une oro zoriontsu izaten erakusten diguten autolaguntza-liburuak. Baina, egia esan, emozio desatseginak ere beharrezkoak dira." [6]Artikulu honetan ere, tristuraren funtzioak zerrendatzen dira:

"Tristura, beldurra edo amorrua tonu hedoniko negatiboa duten emozioak dira. Hau da, abertsibotzat hartzen ditugu, ondoeza eragiten diegu eta horiek saihesteko joera sortzen digute, ez baitakigu nola kudeatu edo baimendu. Orduan, zer funtzio du tristurak gure bizitzan?:"[6]

  1. "Gure maila funtzionala gutxitzen du. Triste sentitzen garenean, ingurunetik isolatu behar dugu, gure egoerari edo portaerari buruz hausnartu ahal izateko. Gure aktibazio-maila moderatzeak aukera ematen digu egoera lasaiagoa hartzeko, sakon aztertu ahal izateko eta arreta norberarengan jartzeko."[6]
  2. "Introspekzioa errazten du. Egoeraren azterketa egiteko eta ondorio konstruktiboren bat ateratzeko aukera ematen digu. Gogoetatsua izateak zaharberritzeko eta zer gertatzen ari den pentsatzeko aukera ematen digu."[6]
  3. "Gizarte-babesa sustatzen du. Tristura gure hitzezko hizkuntzaren bidez erakuts dezakegu, sentitzen duguna adieraziz; hitzezkoa ez den hizkuntzaren bidez, negarraren bidez edo aurpegian agonia erakutsiz. Hori dela eta, besteek gu zaintzeko hurbildu nahi dute, gizarte-loturak sendotuz. "[6]

"Ondorio gisa, esango dugu tristura dela geure burua babesteko eta bestearekin lotzeko funtzio handia duen emozioetako bat. Aukera ematen digu guretzat denbora bat hartzeko, berriz indarrak hartzeko eta gure energia mantentzeko, birsortu eta galera gainditzeko."[6]

Tristura sortzen duten faktoreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tristurarekin lotzen diren pena eta atsekabea, batez ere, faktore bakar edo konkurrenteek eragiten dituzte, hala nola:

Tratamendu[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erdi Aroan,Tomas Akinikoak bost aholku ematen zituen tristura arintzeko:

  1. Delektazioa. - Tristura arimaren nekea eta gosea nahigabetua baldin bada, gozamena apetituaren atsedena da, presenteko ondasun eskuragarri batean.
  2. Negarra. Negar egiteak tristura arintzen laguntzen digu, bi arrazoirengatik: kanpora esportatzen du barruan min egiten digun guztia, askatu egiten gaitu eta horretatik askatzen gaitu. Egiten ez bada, mina areagotu egiten da. Bigarrenik, negar egitea bera gozamen bat da, naturala baita: hori da pertsona tristeari komeni zaiona.
  3. Lagunartea, adiskidetasuna. Adiskideen errukiak edo sinpatiak, mina partekatzean, arindu egiten du; eta, gainera, ematen diguten maitasunak, sendatu egiten gaitu, elkarri entzunda eta ulertuta.
  4. Egiaren kontenplazioa bizitza honetan aurki daitekeen atseginik handiena da Tomas Akinokorentzat. Gure desirarik sakonenetako bat da, eta gure izatearen zatirik gorena koroatzen du: egian atseden hartzea da jarduerarik atseginenetako bat.
  5. Loa eta bainua. Plazer fisikoak dira, izpiritua lasaitzen dutenak.
Melancolía I, Alberto Durero (1514)

Tristura beharrezkoa da lasaitzeko, baina kontrolatu egin behar da, ez dadin luzatu eta kalterik eragin patologia edo gaixotasun mental kroniko bihurtzen denean. Daniel Golemanek azaldu duenez, "Bakarrik dauden pertsonek askotan triste egoteko joera dute... Zoritxarrez, bakarrik uzteak soilik bere egoera okertzen du, Hartzen duten estrategia bakarra geratzea da... "hausnartzen eta mina itotzen ", zerbait kaltegarria. Arreta eta tristurarekiko pazientzia dira pertsonei bakardadetik irteten irakasteko modu bakarra. Golemanek terapia kognitibo-konduktualak gomendatzen dituzten bi alternatiba positibo iradokitzen ditu: "Horietako bat, emozio negatiboak kontrolatzen ikastea, pentsamendu positibo bihurtzeko. Bestea, burua jarduera atseginez okupatzean datza ". Objektu-erlazioen teoriek, ordea, Tristuran irautearen baliagarritasuna iradokitzen dute: Garrantzitsua da pertsona bati transmititzea "onartzen dela" bere tristura, laguntza emozionala eskaintzen zaionean, tristura hori errazago gainditzen laguntzeko. Ikuspegi hori ondorengo sinesmenetik elikatzen da: galerak (benetan sentitzen denean) bizitasun fase berri bat eta kanpoko munduarekiko berrkonpromiso bat.

Pertsona batzuk triste sentitzen direnean, nahiago izaten dute beren ingurunetik alde egin, eta, horri esker, hortik ateratzeko gaitasun handiagoa dute.

Ángel del dolor famatua, Erromako hilerri protestanteko eskultura

Beren tristura sendatzeko, denbora pasa dezakete beste pertsona batzuekin edo konpainiako maskota edo animalia batekin, edo tristura hori hainbat modutan adieraz dezakete, adibidez dantzan, idazten edo artea sortzen. Nolanahi ere, egokitzapen- eta erresilientzia-mekanismoetako batzuk dira beste batzuen babesa bilatzea, maskota batekin denbora igarotzea edo sentimendu hori adierazten edo bizitzari dimentsio atseginak ematen lagunduko dion edozein jardueratan parte hartzea. Beste pertsona batzuk gizarte-ingurunetik kanpo gera daitezke aldi baterako, baldin eta horrek haien gainbehera sendatzen laguntzen badu. Era organiko eta patologikoan tristura dutenentzat (hau da, gaixotasun gisa duten organismoak eragindakoentzat), tratamendu farmakologikoa eta aipatutako prozedura osagarriak ere badaude. Bertute teologalen eta bertute kardinalen hazkuntzak ere laguntzen du.

Luis Rojas Marcos psikiatraren arabera, gaur egun arma terapeutiko oso indartsu eta eraginkorrekin borrokatzen da, eta hiru gaixotik bik depresioaren aurkako medikazioari erantzuten diote (sertralina, etab.). % 10 inguru, ordea, tratamendua beharko du bizitza osoan zehar. Bestalde, psikoterapia, depresioaren aurkako farmakoekin batera, bereziki eraginkorra da. Rojas Marcosek pertsonen arteko psikoterapiaren alde egiten du, Gerald Klermanek eta Myrna Weissmanek proposatutako ereduan. Psikoterapia ez da hamasei saiotik gorakoa izaten. Orainaldira bideratzen da, eta pazientearen autoestimua eta beste pertsona batzuekin dituen harremanak lantzen ditu. Aaron Beckek gomendatutako beste terapia bat "deprimitutako pazienteari munduaren pertzepzioaren distortsio negatiboak, etsipenezko orokortzeak eta egoera malenkoniatsuetan ohikoak diren gainerako pentsamendu txarrak aldatzen laguntzea" da.

Tristura artean[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Historian zehar, artea emozioak adierazteko kanal bat izan da, artistaren aldartea islatzeko bide bat, pinturan bere inpresioak betiko transmititzeko oihal bihurtzen dena.Lehen sorkuntza artistikoetatik, artelanek emozioak margolan moduan gauzatu dituzte, gorrotoatik maitasunera edo apatiatik alaitasunera pasatuz; horrela, ikusle gisa, irudikatutako unea atzeman dezakegu, eta egileak erakutsi nahi izan duen gogo-aldartea sentitu.[7]

Adibide gisa tristura edo tristurak eragin dezakeen sentimenduak azaltzen dituzten 4 kuadro:[7]

Agure penatua (eternitatearen atarian) - Vincent van Gogh, 1890
  1. Tristura. Agure penatua (En el umbral dela eternidad) - Vincent van Gogh, 1890: Koadro honetan Van Goghek tristurak eta etsipenak jotako agure nekatu bat irudikatzen du.[7]
  2. Bakardadea. Ibiltaria laino-itsasoaren gainean - Caspar David Friedrich, 1818[7]
  3. Apatia. Automata - Edward Hopper, 1927: Utzikeria, apatia, gauzekiko gogoa eta motibazioa galtzea.[7]
  4. Amorrua. Aingeru eroria - Alexandre Cabanel, 1847: Koadro honetan, Cabanelek Jainkoaren aurka borrokatu ondoren galdu duen Luzifer bat erakusten du.[7]

Sufrimendu psikologikoa eta min emozionala izaera garatzeko eta heldutasuna sendotzeko funtsezkoak izateaz gain, artista bikainak sortu ahal ditu. Ez bakarrik pinturan, musika industrian tristuran oinarritzen diren fragmentu musikal asko daude.

Automat, Edward-hopper,1927
Alexandre Cabanel, Aingeru Etoria

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. (Gaztelaniaz) Jacques Paul Migne. 2022-01-24 (Noiz kontsultatua: 2022-05-22).
  2. a b c d e f g h i j k (Gaztelaniaz) «Tipos de tristeza» Psonríe (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).
  3. (Gaztelaniaz) «Las 6 diferencias entre tristeza y depresión» psicologiaymente.com 2016-05-31 (Noiz kontsultatua: 2022-05-23).
  4. (Gaztelaniaz) «Fuentes de libros - Wikipedia, la enciclopedia libre» es.wikipedia.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-23).
  5. a b c d e f g «Qué hacer cuando te sientes triste (para Niños ) - Nemours KidsHealth» kidshealth.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-23).
  6. a b c d e f g h i (Gaztelaniaz) «¿Qué función tiene la tristeza?» Suma Emociones 2020-02-13 (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).
  7. a b c d e f (Gaztelaniaz) «7 cuadros que expresan emociones de duelo» www.grupoasvserviciosfunerarios.com (Noiz kontsultatua: 2022-05-31).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]