Ágnes Heller

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ágnes Heller

Bizitza
JaiotzaBudapest1929ko maiatzaren 12a
Herrialdea Hungaria
Lehen hizkuntzahungariera
HeriotzaBalatonalmádi (en) Itzuli2019ko uztailaren 19a (90 urte)
Hobiratze lekuaKozma Street Jewish Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaistripuzko heriotza: itotzea
Familia
Ezkontidea(k)Ferenc Fehér (en) Itzuli
István Hermann (en) Itzuli  (1949 -
Hezkuntza
HeziketaEötvös Loránd University (en) Itzuli
(1947 - 1951) : filosofia
Hizkuntzakhungariera
ingelesa
Irakaslea(k)György Lukács
Jarduerak
Jarduerakfilosofoa, unibertsitateko irakaslea, soziologoa, saiakeragilea, Disidentzia eta aesthetician (en) Itzuli
Enplegatzailea(k)New School (en) Itzuli
La Trobe University (en) Itzuli
Jasotako sariak
KidetzaHungariako Zientzien Akademia
MugimenduaBudapest School (en) Itzuli
IMDB: nm3644951 Edit the value on Wikidata

Ágnes Heller (Budapest, 1929ko maiatzaren 12a - Balatonalmádi, 2019ko uztailaren 19a) hungariar filosofoa izan zen.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aita Auschwitzera eraman eta hil zioten naziek, Hungarian bertan sortutako Gezi Beltzen ezinbesteko kolaborazioarekin. Bigarren Mundu Gerra bukatu ostean, mugimendu sionistako kide egin zen, baina István Hermann ezagutu zuen —ezkondu ere egingo ziren gero—, eta, haren eraginez, sionismoa baztertu eta Hungariako Alderdi Komunistan sartu zen.[1]

Budapesteko Unibertsitatean fisika eta kimika ikasten hasi zen, baina berehala aldatu zen filosofia eta gizarte zientziak ikastera. 1955-1956 epean, Magyar Filozófiai Szemle filosofia aldizkaria zuzendu zuen[1]

Lukácsen ikaslea izan zen, eta Budapesteko eskolako kideetako bat. 1978an irakasle lanean hasi zen Bundoorako Unibertsitatean (Victoria, Australia). Marxismoaren joera kritiko baten ordezkari zen. Batez ere etikari buruzko gaiak aztertu zituen, antropologia marxista baten lerroak marraztuz eta senaren, harremanen, lehenengo izatasunaren (biologikoa), bigarrenaren (psikiko-soziala), premien eta nortasunaren azterketan oinarri hartuta. Premiei buruzko bere teoria filosofikoak oso zabalkunde handia izan du.[2]

1990ean itzuli zen Budapestera, AEBetatik. Bere bizitzaren azken urteetan, Viktor Orbán Hungariako lehen ministroaren aurkako kritikan nabarmendu zen. Ostiralean, Budapestetik 100 kilometrora dagoen Balaton aintzirara igeri egitera sartu, eta ez zen atzera irten.[1]

Lan nagusiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Errenazimentuko gizona (1963)
  • Eguneroko bizitzako istorioak (1970)
  • Premien teoria Marxengan (1973)
  • Balioen teoria marxista baterako hipotesiak (1974)
  • Berdintasunaren formak (1978).

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Ágnes Heller Aldatu lotura Wikidatan