Txonta arrunt
| Txonta arrunt | |
|---|---|
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Chordata |
| Klasea | Aves |
| Ordena | Passeriformes |
| Familia | Fringillidae |
| Generoa | Fringilla |
| Espeziea | Fringilla coelebs Linnaeus, 1758
|
| Banaketa mapa | |
 | |
| Datu orokorrak | |
| Masa | 2,16 g (pisua jaiotzean) 22 g (helduen pisua) |
| Zabalera | 0,26 m |
| Kumaldiaren tamaina | 4,5 |
| Eguneko zikloa | eguneko |
| Errute denbora | 12 egun |
Txonta arrunta (Fringilla coelebs), txonta, elur txori, elur-txori, neguta edo negu txori (Ipar.) izenaz ere ezaguna, fringillidae familiako hegazti paseriformea da, Europa osoan, mendebaldeko Asian, ipar-mendebaldeko Afrikan eta Makaronesian bizi dena[1].[2] Euskal Herrian oso arrunta da, toki gehienetan ikus daiteke, mota guztietako basoetan. Arra eta emea tonu desberdinak dituzte. Arrak bizkarralde arrea du, buru-ingurua gris-urdinska eta sabelaldea arrosa edo arre argia; hegal beltzetan marra zuri oso ikusgarri dituzte hegan ari direla. Emeak ez ditu arraren tonu gris eta nabar gorrixkak, arre-berdaska da.[3][2]
Neguan Euskal Herrian askoz gehiago izaten dira emeak arrak baino. Arrak Europako iparraldean edo ekialdean geratzen baitira, umeak hazteko lurraldeak babesteko eta ez galtzeko.[2]
Taxonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Txonta arruntaren azpiespezieak bi multzotan banatzen dira:
Eurasia, iparraldeko Afrika eta Mediterraniar uharteetako multzoa:
- F. c. africana J. Levaillant, 1850
- F. c. alexandrovi Zarudni, 1916
- F. c. balearica Von Jordans, 1923
- F. c. caucasica Serebrovski, 1925
- F. c. coelebs Linnaeus, 1758
- F. c. gengleri O. Kleinschmidt, 1909
- F. c. sarda Rapine, 1925
- F. c. schiebeli Erwin Stresemann, 1925
- F. c. solomkoi Menzbier & Sushkin, 1913
- F. c. spodiogenys Bonaparte, 1841
- F. c. syriaca J. M. Harrison, 1945
- F. c. transcaspia Zarudny, 1916
- F. c. tyrrhenica Schiebel, 1910
Makaronesiako multzoa:
- F. c. canariensis Vieillot, 1817
- F. c. maderensis Sharpe, 1888
- F. c. moreletti Pucheran, 1859
- F. c. ombriosa Hartert, 1913
- F. c. palmae Tristram, 1889
Beste izen arruntak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Fringilla coelebs tokiko euskarazko testuetan:[4] elur-txori (elur-xori); negu-txori; neguta (neuta); paranda; pinpin; pinpintxori (pinpixori); pintxana (pinzana, pintzainga, printxana); pintxoi (pintxoe, pintxon); pintxoka; txoin-txoin; txonta; txortxinta (xorxinta); batzuetan xur-xori. Tokiko gaztelaniaz: chonta, chinchuin, nevero.
Horrez gain, euskal testuetan agertzen ez diren izen hauek ahoz jaso dira: artatxori, pintxan, pintxin, pintxote, pintzote, printxel, txinpin, txintxin, txontarreal [5] eta kanpaxto, txuin.[6]
Galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Thorpe, W. (1958). The learning of song patterns by birds, with special reference to the song of the Chaffinch, "Fringilla coelebs". Ibis 100:535-570.
- ↑ a b c de Vicente de Viana, Joseba Gurutz. (2009). Kristina Enea-Gladys Parkea. Historia-Flora-Fauna. Haritzalde Naturzaleen Elkartea, 602-604 or. ISBN 978-84-613-2455-2..
- ↑ Jon., Larrañaga,. ([1996]). Euskal herriko fauna : (ornodun lehortarrak) : anfibioak, narrastiak, hegaztiak, ugaztunak. Elhuyar Kultur Elkartea ISBN 8487114091..
- ↑ Orotariko Euskal Hiztegia, Euskaltzaindia.
- ↑ Euskararen Herri Hizkeren Atlasa, Euskaltzaindia.
- ↑ Txonta arrunta. Txoriak.eus (Noiz kontsultatua: 2017-08-31).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q25383
Multimedia: Fringilla coelebs / Q25383
Espezieak: Fringilla coelebs