1918ko Río Muniko zigor-espedizioa

1918ko Río Muniko zigor-espedizioa
	Río Muni eskualdeko mapa
Data	1918ko iraila
Lekua	Mawomo, Río Muni
Emaitza	Espainiarren garaipena
Gudulariak
Espainia	Mawomoko biztanleak
Buruzagiak
Vicente Pereira tenientea; Antonio Arroyo kaboa; José Quintas kaboa	Be †

1918ko Río Muniko zigor-espedizioa Batako espainiar administrazioak egindako zigor operazio bat izan zen. Vidoma herrixkako buruzagia zen Obama Nzek Mawomo herrixkan prestatzen ari ziren balizko matxinadari buruz abisatu ondoren espedizioa abian jarri zuten.

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1950ean El Misionero aldizkariak (klaretiarren kongregazio erlijioso katolikoarena) Ginea Espainiarra kontinentalari buruzko Memorias de un viejo colonial y misionero sobre la Guinea continental española liburukian argitaratu zuen txosten baten arabera,^[1]^[2] Obama Nze eta Mawomo herrixkako Be buruzagiaren arteko etsaitasun pertsonal baten ondorioz, lehenengoak Batan zegoen Espainiar Guardia Kolonialeko agintarien belarrietara Bek gidaturiko balizko matxinadaren berria helarazi zuen. Dirudienez, Nzeren erresuminaren arrazoietako bat, eskualdean Mawomok zuen nagusitasunean egongo zen, eta, bereziki, ordura arte Be eta espainiar administrazioaren arteko harreman ezin hobeak. Bestalde, espainiarrak fang etniako gizonak Fernando Poo uhartera plantazioetan lan egiteko nahitaez lekualdatzen ari ziren, eta Julian Ayala Guardia Kolonialeko tenienteak, adibidez, bortxazko lanen politika aplikatu zuen. Hori zela eta, eskualde kontinentaleko zenbait biztanleen artean hainbat erresistentzia-jarrera izan ziren, eta horrek agintari kolonialek berri faltsua entzutean harridura ez izatea azaldu zuen.

Espedizioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espedizioak, 1918ko irailaren hasieran antolatu zuten eta garai hartan derrigorrezko lekualdaketen aurrean sortutako erresistentzia fokuekin amaitzea zuen asmoa. Helburua Mawomo herrixka zen, egungo Nsorkeko Garaiak Parke Nazionalaren barnean dagoena, matxinoen mugimenduaren gune nagusietako bat zela esaten zena. Vicente Pereira tenienteak eta Antonio Arroyo eta Jose Quintas kaboek agindu zuten operazioa.

Pereira Batatik zutabe baten aurrean irten zen Mokomo, Eyamayong, Okola eta Bibogo herriak zeharkatuz, Ekumangumara irailak 8an iritsi zelarik, aldi berean Arroyo Punta Mbondatik (Bata) beste zutabe baten aurrean Bibogo aldera abiatu zen Ekuku ibaiaren ibilbideari jarraituz. Hirugarren zutabe bat ere, Quintasek zuzendua, Bibogo aldera joan zen, Río Benitotik (Mbini ibaiaren bokaletik) irtenda, eta Mbilefalla, Meduma eta Alum igaro ondoren, bere helmugara, irailaren 6an iritsi zelarik, non Arroyoko gudarostearekin bat egin zuen. Hurrengo egunean biak elkarrekin Pereirarengana joan ziren.

Irailaren 8an Ekumanguman zutabeak bateratu ondoren, espedizionarioek erasoari ekin eta irailaren 12ra arte Mawomo eta Birangon ibaiaren inguruan dauden inguruko herrixka batzuk, Nfulunkó, Makoga, Bañung, Mbaramberg eta Alum oldartu zituzten. Herritar gehienek ez zieten aurka egin, eta espedizio osoan zehar garrantzi gutxiko tiroketa isolatu batzuk baino ez ziren izan. Hala ere, liskar handienak Mawomoranzko erasoaldian gertatu ziren. Espedizio erasotzailearen etorreraren berri izan zutenean, Mawomoko jendea defentsari ekin zion. Senegaldar jatorriko milizia kolonialeko soldadu baten tiroak Be hil zuen^[1] eta, horren ondoren, kontrakoek amore eman eta borroka amaitu zen.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ ^a ^b (Gaztelaniaz) Fernández Galilea, Leoncio. (1950). «Memorias de un viejo colonial y misionero sobre la Guinea continental española» El misionero (Madril: Vicario Apostólico de Fernando Poo) OCLC .12828171.
↑ (Gaztelaniaz) Lacosta, Xavier. (2002). «La expedición de castigo de río Muni (1918)» Historia 16 (Madril: Información y Publicaciones) (316): 51-59. ISSN 0210-6353..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q2841274

[FG50-1] (Gaztelaniaz) Fernández Galilea, Leoncio. (1950). «Memorias de un viejo colonial y misionero sobre la Guinea continental española» El misionero (Madril: Vicario Apostólico de Fernando Poo) OCLC .12828171.

[2] (Gaztelaniaz) Lacosta, Xavier. (2002). «La expedición de castigo de río Muni (1918)» Historia 16 (Madril: Información y Publicaciones) (316): 51-59. ISSN 0210-6353..

[1]

[2]