1922

1922. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa • 1940(e)koa
Urteak	1919 • 1920 • 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1922 ; MCMXXII
Ab urbe condita	2675
Armeniar egutegia	1371 ; ԹՎ ՌՅՀԱ
Bahá'í egutegia	78 – 79
Bengaliar egutegia	1329
Berber egutegia	2872
Egutegi budista	2466
Myanmarko egutegia	1284
Bizantziar egutegia	7430 – 7431
Koptoen egutegia	1638 – 1639
Etiopiar egutegia	1914 – 1915
Hebrear egutegia	5682 – 5683
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1978 – 1979
Shaka Samvat	1844 – 1845
Kali Yuga	5023 – 5024
Iraniar egutegia	1300 – 1301
Islamiar egutegia	1340 – 1341
Japoniar egutegia	Taishō 11; (大正11年)
Korear egutegia	4255
Thailandiar eguzki egutegia	2465
Holozeniar egutegia	11922

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Otsailaren 6: Washingtongo Itsas-Armadaren Konferentziaren amaieran Erresuma Batuak, Ameriketako Estatu Batuek, Japoniak, Frantziak eta Italiak Washingtongo Itsas-Armadaren Ituna sinatu zuten. Sinatzaileek euren itsas-armadaren tamaina murrizteko konpromisoa hartu zuten.
Martxoa: Alemaniaren eta Sobietar Batasunaren arteko harremanak hasteko alemaniar ofizialen bidaia Sobietar Batasunera.
Apirilaren 16: Alemaniak eta Sobietar Batasunak Rapalloko ituna sinatu zuten, bi herrialdeen arteko harreman diplomatikoak berrabiaraziz, elkarri gerra-ordainik ez eskatzeko erabakiarekin eta elkarlan ekonomikorako gogoa aldarrikatuz.
Maiatzaren 19a – Sobietar Batasuneko "Pionero Gazteen Erakundea" sortu zuten, herrialdeko haurrak bertan batzeko.
Ekainaren 28a – Irlandako Gerra Zibila hasi zen.

Urria: Errusiako Gerra Zibila (1917ko azaroaren 7an hasi zena) amaitu zen, Boltxebikeek Armada Zuriaren azken gunea garaitu zutenean Siberian.
Urriaren 11 – Mudanyako Armistizioarekin Turkiako Independentzia Gerra amaitu zen.
Urriaren 18a – BBCk lehen emisioa egin zuen Erresuma Batuan.
Urriaren 29 – Viktor Emanuel III.a Italiakoak Benito Mussolini Italiako lehen ministro izendatu zuen Erromarako Martxaren ostean.
Azaroaren 1 – Turkiako Asanblada Nazional Handiak Sultanerri Otomandarraren abolizioa erabaki zuen.
Abenduaren 18a – Turingo eskuadra faxistek, Italian, langile mugimenduaren aurkako erasoak abiatu zituzten. Erresistentzia antifaxista itzela topatu zuten. Hiru egunetan hamaika langile hil zituzten.
Abenduaren 30a – Sobietar Batasuna sortu zuten.

Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Martxoaren 8a – Bilbao Orkestra Sinfonikoak lehenengo kontzertua eman zuen Arriaga Antzokian.
James Joyce idazle irlandarrak "Ulises (eleberria)" argitara eman zuen.

Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 11 – Lehen aldiz intsulina eman zioten diabetea zuen gizaki bati, Toronton (Kanada).
Azaroaren 5a – Howard Carter ingelesak zabaldu zuen Tutankamonen hilobia Luxoretik gertu, Egipton.
BBC irrati britainiar konpainia katea sortu eta lehendabiziko emisioei ekin zieten.

Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Apirilaren 23a – Frantziako errugbi txapelketaren finala: Stade Toulousain taldeak Aviron Bayonnais 6-0 menderatu zuen.

Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 1a – Paulo Garaialde, Triple Ak eraildako gipuzkoar taxilaria (h. 1982).
Urtarrilaren 4a – Jesús Narro, gipuzkoar futbolaria (h. 1987).
Urtarrilaren 7a – Jean-Pierre Rampal, frantziar flautista, munduko ospetsuenetakoa (h. 2000).
Urtarrilaren 7a – Fatafehi Tuʻipelehake, Tongako printzea (h. 1999).
Urtarrilaren 8a – Don Patinkin, israeldar ekonomista (h. 1995).
Urtarrilaren 8a – Ida Ørskov, danimarkar bakteriologo medikua (h. 2007).
Urtarrilaren 9a – Har Gobind Khorana, indiar biokimikaria, 1968ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2011).
Urtarrilaren 9a – Ahmed Sékou Touré, lehendabiziko Gineako presidentea (h. 1984).
Urtarrilaren 15a – Malú Gatica, txiletar aktorea, Txileko aktore ezagunenetako bat hainbat hamarkadatan (h. 1997).
Urtarrilaren 17a – Luis Echeverría Álvarez, Mexikoko presidentea (h. 2022).
Urtarrilaren 17a – Betty White, estatubatuar aktorea eta komediantea, telebistako aktoreen artean ibilbiderik luzeena egin duena, 1939az geroztik (h. 2021).
Urtarrilaren 19a – Jerzy Kawalerowicz, poloniar zinema-zuzendaria, zinemagile sozialisten lehen belaunaldikoa (h. 2007).
Urtarrilaren 21a – Telly Savalas, estatubatuar aktorea (h. 1994).
Urtarrilaren 21a – Paul Scofield, britainiar aktorea (h. 2008).
Urtarrilaren 22a – Leonel de Moura Brizola, brasildar politikaria (h. 2004).
Urtarrilaren 25a – Luigi Luca Cavalli-Sforza, italiar zientzialaria, populazioen genetikan aditua (h. 2018)
Urtarrilaren 27a – Jesus Maria Alkain, euskal herritar ekonomialari eta politikaria, Donostiako alkatea (h. 2001).
Urtarrilaren 27a – Jean Amado, frantziar eskultorea (h. 1995).
Urtarrilaren 28a – Robert William Holley, estatubatuar biokimikaria, 1968ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1993).
Urtarrilaren 30a – Peli Romarategui, arabar misiolari eta artista (h. 2023).
Urtarrilaren 31 – Joanne Dru, estatubatuar aktorea (h. 1996).

Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Otsailaren 1a – Renata Tebaldi, italiar sopranoa (h. 2004).
Otsailaren 2a – Felisa Arribaltzaga, bizkaitar panderojolea (h. 2015).
Otsailaren 2a – Rosita Segovia, dantza klasikoko eta dantza espainiarreko dantzari katalana, koreografoa eta dantza espainiarreko irakaslea (h. 2003).
Otsailaren 6a – Jose Luis Lopez Panizo, Panizo, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (h. 1990).
Otsailaren 10a – Arpad Göncz, Hungariako presidentea eta hungarierazko idazlea eta itzultzailea (h. 2015).
Otsailaren 12a – Hussein Onn, Malaysiako lehen ministroa (h. 1990).
Otsailaren 16a – Joseph Mermans, belgikar futbolaria (h. 1996).
Otsailaren 16a – Frédéric Rossif, frantziar zinemagilea (h. 1990).
Otsailaren 19a – Władysław Bartoszewski, poloniar politikari, gizarte-ekintzaile, kazetari, idazle eta historialaria (h. 2015).
Otsailaren 20a – Jean Diederich, luxenburgotar txirrindularia (h. 2012).
Otsailaren 21a – Carmen Balenziaga, gipuzkoar aktorea (h. 2000).
Otsailaren 21a – Pierre Hadot, frantziar filosofo, filologo eta historialaria (h. 2010).
Otsailaren 24a – Richard Hamilton, ingeles margolaria, pop art britainiarraren aitzindarietako bat (h. 2011).
Otsailaren 25a – Fernando Montero Moliner, Katalan Herrietako filosofoa (h. 1995).

Martxoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Martxoaren 1a – Isaak Rabin, Israelgo lehen ministroa (h. 1995).
Martxoaren 2a – Hilarion Capucci, siriar apezpiku katolikoa, Israelen Palestinako okupazioaren aurkaria (h. 2017).
Martxoaren 2a – Frances Spence, ENIAC konputagailuaren jatorrizko programatzaileetako bat (h. 2012).
Martxoaren 3a – Nándor Hidegkuti, hungariar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
Martxoaren 5a – Pier Paolo Pasolini, italiar zinema-zuzendaria, olerkaria, idazlea eta intelektuala (h. 1975).
Martxoaren 7a – Olga Ladyzhenskaya, sobietar matematikaria (h. 2004).
Martxoaren 8a – Ralph Henry Baer, Bideo-jokoen aita, alemaniar-estatubatuar bideo-joko garatzailea (h. 2014).
Martxoaren 8a – Cyd Charisse, estatubatuar dantzaria eta antzezlea (h. 2008).
Martxoaren 11 – Cornelius Castoriadis, frantziar filosofoa eta psikoanalista (h. 1997).
Martxoaren 11 – Abdul Razak Hussein, Malaysiako lehen ministroa (h. 1976).
Martxoaren 11 – José Luis López Vázquez, espainiar aktorea (h. 2009).
Martxoaren 12a – Jack Kerouac, estatubatuar idazle eta poeta, Beat belaunaldiko partaidea (h. 1969).
Martxoaren 14a – China Zorrilla, uruguaitar aktore, komediante, zuzendari, gidoilari, ekoizle, itzultzaile eta egokitzailea (h. 2014).
Martxoaren 15a – Karl-Otto Apel, alemaniar filosofoa (h. 2017).
Martxoaren 16a – Benita Uribarrena, PCEko bizkaitar militantea eta Emakume Antifrankisten Espainiako Batasuneko ekintzailea (h. 2011).
Martxoaren 18a – Seymour Martin Lipset, estatubatuar soziologo politikoa (h. 2006).
Martxoaren 20a – Irina Antonova, sobietar-errusiar arte kritikaria (h. 2020).
Martxoaren 20a – Maria Arriaga, bizkaitar erraketista (h. 2014).
Martxoaren 20a – Carl Reiner, estatubatuar aktorea (h. 2020).
Martxoaren 21a – Russ Meyer, estatubatuar zinema-zuzendaria (h. 2004).
Martxoaren 23a – Abderrahim Bouabid, marokoar abokatu eta politikaria (h. 1992).
Martxoaren 23a – Ugo Tognazzi, italiar antzezle, gidoigile eta zinemagilea (h. 1990).
Martxoaren 24a – José Cabanis, frantziar idazlea (h. 2000).
Martxoaren 28a - Grace Hartigan, espresionismo abstraktuko estatubatuar margolaria (h. 2008).
Martxoaren 29a – Francisco Rodríguez Adrados, espainiar hizkuntzalaria, helenista eta akademikoa (h. 2020).

Apirila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Apirilaren 1a – Ambrosio Etxebarria, bizkaitar apaiza, Barbastroko apezpikua (h. 2010).
Apirilaren 3a – Doris Day, estatubatuar aktorea, abeslaria eta animalien eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2019).
Apirilaren 3a – José Hierro, espainiar poeta (h. 2002).
Apirilaren 4a – Elmer Bernstein, estatubatuar konposatzailea (h. 2004).
Apirilaren 4a – Máire Mhac an tSaoi, gaelerazko irlandar olerkari eta idazlea (h. 2021).
Apirilaren 5a – Xabier Aizarna, gipuzkoar politikaria, Gipuzkoako Foru Aldundiko Diputatu Nagusia (h. 1998).
Apirilaren 7a – Margia Dean, greziar jatorriko estatubatuar edertasun-modelo eta aktorea (h. 2023).
Apirilaren 11 – Antoine Blondin, frantziar idazlea (h. 1991).
Apirilaren 13a – Julius Nyerere, lehendabiziko Tanzaniako presidentea (h. 1999).
Apirilaren 14a – María Luisa Bemberg, argentinar zinema-zuzendaria eta gidoilaria (h. 1995).
Apirilaren 14a – Ali Akbar Khan, bengaliar musikagilea eta sarod musika tresnaren interprete eta irakaslea (h. 2009).
Apirilaren 15a – Stanley Schachter, estatubatuar psikologoa, emozioen jatorri bikoitzaren teoriagatik ezaguna (h. 1997).
Apirilaren 16a – Kingsley Amis, britainiar idazlea (h. 1995).
Apirilaren 16a – Leo Tindemans, Belgikako lehen ministroa (h. 2014).
Apirilaren 17a – Inés Malinow, argentinar idazle, poeta, haur literaturako ipuingilea, kazetari eta baleteko kritikaria (h. 2016).
Apirilaren 19a – Erich Hartmann, alemaniar ehiza-pilotua izan zen Bigarren Mundu Gerran, hegazkingintzako onenentzat hartua (h. 1993).
Apirilaren 21a – Alistair MacLean, eskoziar eleberrigilea (h. 1987).
Apirilaren 22a – Emilio Alarcos Llorach, espainiar hizkuntzalaria (h. 1998).
Apirilaren 22a – Charles Mingus, estatubatuar jazz-musikagilea eta kontrabaxu-jotzailea (h. 1979).
Apirilaren 22a – Nada Naumović, serbiar eta jugoslaviar partisano komunista (h. 1941).
Apirilaren 25a – Tomás Maldonado, argentinar pintore, diseinatzailea eta pentsalaria (h. 2018).
Apirilaren 27a – Julián José Gorraitz, nafar futbolaria (h. 2007).
Apirilaren 28a – Pino Cerami, italiar-belgiar txirrindularia (h. 2014).
Apirilaren 29a – Toots Thielemans, belgikar jazz musikaria (h. 2016).

Maiatza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maiatzaren 2a – Serge Reggiani, italiar antzezlea eta kantaria (h. 2004).
Maiatzaren 7a – Tony Leblanc, espainiar aktore eta zinema zuzendaria (h. 2012).
Maiatzaren 13a –
- Otl Aicher, alemaniar diseinatzaile grafiko eta tipografoa, Bilboko metroko seinaletikaren diseinatzailea (h. 1991).
- Bea Arthur, estatubatuar aktorea, ezaguna The Golden Girls telebista saioagatik. (h. 2009)
Maiatzaren 14a – Franjo Tuđman, lehendabiziko Kroaziako presidentea (h. 1999).
Maiatzaren 15a – Adil Çarçani, albaniar politikaria (h. 1997).
Maiatzaren 16a – Clayton Oscar Person, kanadar biologoa, genetikaren munduko ikertzaile handienetakoa (h. 1990).
Maiatzaren 20a – Gabriel Ferrater, kataluniar poeta (h. 1972).
Maiatzaren 22a – Alicia Jurado, argentinar idazle eta akademikoa (h. 2011).
Maiatzaren 22a – Antton Ormaza, bizkaitar politikaria, euskal abertzaletasunaren figura klabea trantsizioan (h. 2010).
Maiatzaren 25a – Enrico Berlinguer, italiar politikaria (h. 1984).
Maiatzaren 27a – Christopher Lee, ingeles aktorea eta abeslaria (h. 2015).
Maiatzaren 28a – Agustin Gainza, Piru Gainza, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (h. 1995).
Maiatzaren 28a – German Lorca, brasildar argazkilaria (h. 2021).
Maiatzaren 29a – Jose Alberdi Elorza, Burruntxali, gipuzkoar eskultorea (h. 2008).
Maiatzaren 29a – Iannis Xenakis, errumaniar-greziar musikagilea eta arkitektoa (h. 2001).
Maiatzaren 30a – Jenny-Wanda Barkman, nazien kontzentrazio-esparruetako guardia alemaniarra (h. 1946).
Maiatzaren 31 – Denholm Elliott, ingeles aktorea (h. 1992).

Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ekainaren 1a – Vidal de Nicolás, bizkaitar poeta (h. 2016).
Ekainaren 2a – Juan Antonio Bardem, espainiar zinema zuzendaria (h. 2002).
Ekainaren 2a – Clair Patterson, estatubatuar geokimikaria, Lurraren adina kalkulatu zuena (h. 1995).
Ekainaren 3a – Alain Resnais, frantziar zinemagilea (h. 2014).
Ekainaren 4a – Salomón Hakim, kolonbiar mediku eta zientzialaria (h. 2011).
Ekainaren 5a – John Gatenby Bolton, britainiar-australiar astronomoa (h. 1993).
Ekainaren 6a – Milagros Bidegain, gipuzkoar irakaslea, liburuzaina, hizkuntzalaria eta artxibozaina (h. 2006).
Ekainaren 9a – Fernand Seguin, kanadar biokimikaria (h. 1988).
Ekainaren 10a – Judy Garland, estatubatuar aktore eta abeslaria (h. 1969).
Ekainaren 10a – Luís Romano, caboverdetar poeta, eleberrigile eta folklore biltzailea, portugesez eta Cabo Verdeko kreoleraz idatzi zuena (h. 2010).
Ekainaren 11 – Michael Cacoyannis, greziar zinema-zuzendaria (h. 2011).
Ekainaren 11 – Erving Goffman, kanadar-estatubatuar soziologo eta idazlea, mikrosoziologiaren aitzindaritzat hartua (h. 1982).
Ekainaren 12a – Margherita Hack, italiar astrifisikoa, zientzialaria eta aktibista (h. 2013).
Ekainaren 14a – Kevin Roche, irlandar jatorriko estatubatuar arkitektoa (h. 2019).
Ekainaren 19a – Aage Niels Bohr, daniar fisikari nuklearra, 1975eko Fisikako Nobel Saria (h. 2009).
Ekainaren 20a – Étienne Camy-Peyret, zuberotar sindikalista, CGTkoa (h. 2006).
Ekainaren 23a – Juan San Martin, eibartar arkeologoa, etnografoa, mendizalea, Arartekoa eta euskaltzaina (h. 2005).
Ekainaren 26a – Eleanor Parker, estatubatuar aktorea (h. 2013).
Ekainaren 28a – Maravillas Lamberto, Espainiako Gerra Zibilean eraildako larragatar gaztetxoa (h. 1936).

Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uztailaren 2a – Pierre Cardin, italiar jostuna eta moda-alorreko enpresaburua (h. 2020).
Uztailaren 3a – Guillaume Cornelis van Beverloo, Corneille, belgiar margolari eta grabatzailea (h. 2010).
Uztailaren 8a – Max Verboeket, herbereetar artista grafiko, diseinatzaile industrial eta irakaslea (h. 2015).
Uztailaren 9a – Peter Schidlof, austriar musikagilea (h. 1987).
Uztailaren 10a – Jake LaMotta, Raging Bull, estatubatuar boxeolaria (h. 2017).
Uztailaren 11 – Maria Magdalena Domínguez, galiziar poeta (h. 2021).
Uztailaren 13a – Rosalina Abejo, filipinar musikagile, zuzendari eta pianista (h. 1991).
Uztailaren 13a – Anker Jørgensen, Danimarkalo lehen ministroa (h. 2016).
Uztailaren 15a – Leon M. Lederman, estatubatuar fisikaria, 1988ko Fisikako Nobel Saria (h. 2018).
Uztailaren 18a – Thomas Kuhn, estatubatuar pentsalaria, zientziaren filosofian ekarpen garrantzitsuan egin zituena (h. 1996).
Uztailaren 18a – Ken Noritake, japoniar futbolaria (h. 1994).
Uztailaren 19a – Ja'afar Negeri Sembilangoa, Malaysiako erregea eta Negeri Sembilango monarka (h. 2008).
Uztailaren 19a – George McGovern, estatubatuar historialari eta politikaria (h. 2012).
Uztailaren 21a – Luz Pozo Garza, galiziar poeta (h. 2020).
Uztailaren 25a – John B. Goodenough, estatubatuar materia solidoaren fisikaria, 2019ko Kimikako Nobel Saria (h. 2023).
Uztailaren 25a – Santiago Segura Munguía, espainiar latinista (h. 2014).
Uztailaren 26a – Blake Edwards, estatubatuar aktore, zinema gidoigile eta zinema zuzendaria (h. 2010).
Uztailaren 26a – Jason Robards, estatubatuar aktorea (h. 2000).
Uztailaren 28a – Jacques Piccard, suitzar ozeanografo eta ingeniaria (h. 2008).
Uztailaren 30a – Micaela Portilla, XX. mendeko Euskal Herriko antropologo eta historialarien artean garrantzitsuenetakoa (h. 2005).

Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abuztuaren 1a – Francisco Pérez Luzarreta, nafar EAE alderdiko kidea (h. 2018).
Abuztuaren 2a – Jose Agustin Alberdi, bizkaitar bertsolaria (h. 2014).
Abuztuaren 2a – Paul Laxalt, euskal jatorriko estatubatuar politikaria, Nevadako gobernadorea (h. 2018).
Abuztuaren 9a – Conchita Cintrón, Peruko toreatzaile erreferentea, burtziketaren figura (h. 2009).
Abuztuaren 9a – Philip Larkin, ingeles olerkari, eleberrigile, liburuzain eta jazz-kritikaria (h. 1985).
Abuztuaren 11 – Sara Luzita, espainiar dantzari ohia, ballet eta dantza espainiarrean espezializatua.
Abuztuaren 12a – Virtudes González García, 13 arrosak taldeko emakumea (h. 1939).
Abuztuaren 12a – Miloš Jakeš, txekoslovakiar politikari komunista, Txekoslovakiako Alderdi Komunistako idazkari nagusia (h. 2020).
Abuztuaren 15a – Regina Araluze, bizkaitar irrintzilaria (h. 2012).
Abuztuaren 15a – Sabino Barinaga Alberdi, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. 1988).
Abuztuaren 15a – Lukas Foss, alemaniar-estatubatuar orkestra-zuzendari, piano-jotzaile eta musikagilea (h. 2009).
Abuztuaren 18a – Alain Robbe-Grillet, frantziar idazlea eta zinema-zuzendaria, Nouveau roman literatura-mugimenduaren aitzindari eta teorilari nagusia (h. 2008).
Abuztuaren 22a – Micheline Presle, frantziar aktorea (h. 2024).
Abuztuaren 23a – José Alcina Franch, espainiar antropologo, historialari eta arkeologoa (h. 2001).
Abuztuaren 23a – Tônia Carrero, brasildar aktorea (h. 2018).
Abuztuaren 23a – Roland Dumas, frantziar politikari eta abokatua.
Abuztuaren 24a – René Lévesque, Quebeceko 23. lehen ministroa (h. 1987).
Abuztuaren 24a – Luis del Olmo Alonso, Olmo, bilbotar kazetari eta marrazkilea, Don Celes pertsonaiagatik ezaguna (h. 2021).
Abuztuaren 24a – Howard Zinn, estatubatuar historialari sozial eta politologoa (h. 2010).
Abuztuaren 26a – Roland Bierge, lapurtar margolaria (h. 1991).
Abuztuaren 26a – Lucien Musset, frantziar historialaria (h. 2004).
Abuztuaren 31 – Iñigo Aranzadi, nafar ingeniari agronomo, kazetari eta idazlea, etnologian aditua (h. 2003).

Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irailaren 1a – Yvonne De Carlo, kanadar-estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria (h. 2007).
Irailaren 1a – Vittorio Gassman, Il Mattatore, italiar antzerki eta film aktore eta zuzendaria (h. 2000).
Irailaren 2a – Arthur Ashkin, estatubatuar fisikaria, 2018ko Fisikako Nobel Saria (h. 2020).
Irailaren 4a – Antonio Loperena, euskal herritar margolari eta eskultorea (h. 2010).
Irailaren 9a – Pauline Baynes, britainiar liburu ilustratzailea izan zen: ehun mila titulu baino gehiago ditu (h. 2008).
Irailaren 9a – Hans Georg Dehmelt, alemaniar-estatubatuar fisikaria, 1989ko Fisikako Nobel Saria (h. 2017).
Irailaren 9a – Manolis Glezos, greziar politikari eta erresistentea (h. 2020).
Irailaren 9a – Álvaro de Laiglesia, gipuzkoar eleberrigilea, antzerkigilea eta kazetaria (h. 1981).
Irailaren 12a – Maria Luisa Alberdi, gipuzkoar erraketista (h. 2017).
Irailaren 12a – Fermin Ezkurra, Osasunako presidentea 23 urtez (h. 2018).
Irailaren 14a – Iñaki Begiristain, euskal idazlea (h. 1984).
Irailaren 16a – Guy Hamilton, ingeles zinema zuzendaria (h. 2016).
Irailaren 16a – Marcel Mouloudji, frantziar abeslaria, idazlea eta antzezlea (h. 1994).
Irailaren 16a – Jovanka Radivojević, serbiar eta jugoslaviar partisanoa (h. 1943).
Irailaren 16a – Ursula Wölfel, haur literaturako alemaniar idazlea (h. 2014).
Irailaren 17a – Agostinho Neto, lehendabiziko Angolako presidentea (h. 1979).
Irailaren 19a – Märta Norberg, suediar iraupen-eskiatzailea (h. 2020).
Irailaren 19a – Emil Zátopek, Giza Tren-makina, txekoslovakiar kirolaria, iraupen probetan espezialista (h. 2000).
Irailaren 19a – Dana Zátopková, xabalina jaurtiketako txekiar atleta (h. 2020).
Irailaren 20a – Pierre Barbizet, frantziar piano-jotzailea (h. 1990).
Irailaren 22a – Hussein Ali Montazeri, irandar irakaslea eta xiiten buruzagia (h. 2009).
Irailaren 22a – Vera Radosavljević, serbiar eta jugoslaviar partisanoa, Jugoslaviako Herriaren Heroi izendatua (h. 1943).
Irailaren 25a – Roger Etxegarai, euskal herrian jaiotako kardinal apezpikua (h. 2019).
Irailaren 27a – Arthur Penn, estatubatuar zuzendari eta ekoizlea (h. 2010).
Irailaren 28a – Cipriano Agirrezabal, bizkaitar txirrindularia (h. 2001).

Urria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urriaren 1a – Chen-Ning Yang, txinatar fisikaria, 1957ko Fisikako Nobel Saria.
Urriaren 3a – Lawrence Erburu, AEBetako Marineen Gorputzean aritu zen eusko-estatubatuarra (h. 1944).
Urriaren 4a – Aurea Etxaniz, gipuzkoar erraketista (h. 2019).
Urriaren 5a – Jock Stein, eskoziar futbol jokalari eta entrenatzailea (h. 1985).
Urriaren 9a – Teresa Bolaños de Zarco, salvadortar-guatemaldar idazle, pianista, margolari, gitarrista eta enpresaburua (h. 1998).
Urriaren 10a – María Matilde Almendros, kataluniar irrati-esatari eta aktorea (h. 1995).
Urriaren 13a – Nat Clifton, estatubatuar kirolaria, NBAn jokatu zuen lehen afroamerikarra (h. 1990).
Urriaren 15a – Agustina Bessa-Luís, portugaldar eleberrigilea (h. 2019).
Urriaren 17a – Angel Wagenstein, bulgariar gidoigile eta eleberrigilea (h. 2023).
Urriaren 18a – Norberto Oiarbide, gipuzkoar trikitilaria (h. 1995).
Urriaren 19a – Rosita Arregi, bizkaitar erraketista (h. 2004).
Urriaren 19a – Elsa Joubert, hegoafrikar idazlea (h. 2020).
Urriaren 21a – Liliane Bettencourt, frantziar negozio emakume, socialité eta enpresa-sortzailea (h. 2017).
Urriaren 22a – Consuelo Osa, gipuzkoar erraketista (h. 2015).
Urriaren 24a – Mao Anying, Mao Zedong txinatar liderraren seme zaharrena (h. 1950).
Urriaren 24a - Maria Polivanova, sobietar frankotiratzailea, Sobietar Batasuneko Heroia (h. 1942).
Urriaren 26a – Darcy Ribeiro, brasildar antropologo, hezle eta politikaria (h. 1997).
Urriaren 27a – Michel Galabru, frantziar aktorea (h. 2016).
Urriaren 27a – Carlos Andrés Pérez, Venezuelako presidentea (h. 2010).
Urriaren 28a – Pilar Narbaiza, bizkaitar erraketista (h. 2010).
Urriaren 31 – Barbara Bel Geddes, estatubatuar aktorea (h. 2005).
Urriaren 31 – Norodom Sihanouk, Kanbodiako Erregea (h. 2012).

Azaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azaroaren 3a – Luis Villoro, mexikar filosofoa (h. 2014).
Azaroaren 4a – Benno Besson, suitzar antzerki zuzendari eta antzezlea (h. 2006).
Azaroaren 6a – Michel Crozier, frantziar soziologoa, erakundeen soziologiaren alorrean analisi estrategikoaren sortzaile nagusia (h. 2013).
Azaroaren 8a – Christiaan Barnard, hegoafrikar kirurgialaria, gizakien arteko arrakastadun lehenengo bihotz-transplantea egin zuena (h. 2001).
Azaroaren 9a – Adolfo Leibar Axpe, gipuzkoar naturalista, espeleologo eta kulturzalea (h. 2016).
Azaroaren 9a – Dorothy Dandridge, estatubatuar abeslari eta aktorea (h. 1965).
Azaroaren 9a – Lauro Olmo, galiziar idazlea (h. 1994).
Azaroaren 11 – George Blake, britainiar espioia (h. 2020).
Azaroaren 11 – Kurt Vonnegut, estatubatuar eleberrigilea (h. 2007).
Azaroaren 12a – Kim Hunter, estatubatuar zine, antzerki eta telebista aktorea (h. 2002).
Azaroaren 13a – Ernest Bidegain, baxenafar idazlea.
Azaroaren 13a – Oskar Werner, austriar aktorea (h. 1984).
Azaroaren 14a – Boutros Boutros-Ghali, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 2016).
Azaroaren 14a – Veronica Lake, estatubatuar aktorea (h. 1973).
Azaroaren 15a – Giorgio Manganelli, italiar idazlea (h. 1990).
Azaroaren 15a – Francesco Rosi, italiar zinemagilea (h. 2015).
Azaroaren 15a – Miren Uzkudun, Asteasu, gipuzkoar erraketista.
Azaroaren 16a – Gene Amdahl, informatikako proiektuen estatubatuar diseinatzailea, informatikako aitzindarietako bat (h. 2015).
Azaroaren 16a – José Saramago, portugaldar idazlea, 1998ko Literaturako Nobel Saria (h. 2010).
Azaroaren 17a – Stanley Cohen, estatubatuar biokimikaria, 1986ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2020).
Azaroaren 18a – Agustín Gómez Pagola, gipuzkoar politikaria eta futbolaria (h. 1975).
Azaroaren 19a – Juri Knorozov, sobietar hizkuntzalaria, epigrafista, etnologoa eta maiazalea (h. 1999).
Azaroaren 21a – John Cairns, ingeles biologoa (h. 2018).
Azaroaren 21a – María Casares, galiziar jatorriko frantziar antzezlea (h. 1996).
Azaroaren 22a – Raimundo Pérez Lezama, euskal herritar futbolaria, 16 urtez Athleticen jokatu zuena (h. 2007).
Azaroaren 23a – Manuel Fraga, galiziar politikari frankista, Espainiako eskuinaren XX. mendeko politikari garrantzitsuenetarikoa (h. 2012).
Azaroaren 23a – Joan Fuster, katalanezko valentziar idazlea (h. 1992).
Azaroaren 25a – Bakartxo Etxeberria, gipuzkoar erraketista (h. 1978).
Azaroaren 26a – Charles M. Schulz, estatubatuar marrazkilaria (h. 2000).
Azaroaren 27a – Justina Aldalur, klaratar ordenako gipuzkoar lekaimea eta bertsozalea (h. 2010).
Azaroaren 29a – Rafael Olaetxea, nafar apaiz katoliko eta historialaria (h. 1993).
Azaroaren 30a – Emilio Aldekoa, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1999).

Abendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abenduaren 3a – Sven Nykvist, suediar zinema argazki-zuzendaria (h. 2006).
Abenduaren 4a – Gérard Philipe, frantziar aktore eta zinemagilea (h. 1959).
Abenduaren 8a – Lucian Freud, ingeles margolaria (h. 2011).
Abenduaren 10a – Lucía Hiriart, Txileko lehen dama, Augusto Pinocheten emaztea (h. 2021).
Abenduaren 11 – Grace Paley, estatubatuar ipuingile, poeta, irakasle eta ekintzaile politikoa (h. 2007).
Abenduaren 13a – Javier Redin, nafar organista eta abesbatza-zuzendaria (h. 1980).
Abenduaren 14a – Nikolai Basov, sobietar fisikaria, 1964ko Fisikako Nobel Saria (h. 2001).
Abenduaren 17a – Claude Ollier, frantziar eleberrigilea, Nouveau roman eskolako idazle nagusietako bat (h. 2014).
Abenduaren 18a – Esther Lederberg, estatubatuar mikrobiologoa izan zen, bakterioen genetikan aitzindaria (h. 2006).
Abenduaren 19a – Walter Höllerer, alemaniar idazlea (h. 2003).
Abenduaren 20a – Beverly Pepper, estatubatuar eskultorea (h. 2020).
Abenduaren 22a – Jean Malaurie, frantziar antropologoa eta geografoa (h. 2024).
Abenduaren 22a – Mary Jane Rathbun, estatubatuar aktibista, kannabis sendagarriaren erabilera defendatzen zuena (h. 1999).
Abenduaren 23a - María del Carmen Cuesta Rodríguez, La Peque, frankismoak errepresaliatutako ekintzaile errepublikanoa (h. 2010).
Abenduaren 23a – Micheline Ostermeyer, frantziar atleta eta piano-jotzailea (h. 2001).
Abenduaren 24a – Ava Gardner, estatubatuar aktorea (h. 1990).
Abenduaren 24a – Jonas Mekas, lituaniar-estatubatuar zinemagile, poeta eta artista (h. 2019).
Abenduaren 26a – José María Rodero, espainiar antzezlea (h. 1991).
Abenduaren 27a – Juan José Gerardi, guatemalar gotzain katolikoa eta Giza eskubideen defendatzailea (h. 1998).
Abenduaren 28a – Stan Lee, estatubatuar komiki gidoigile eta argitaratzailea (h. 2018).
Abenduaren 29a – William Gaddis, estatubatuar idazlea, Errealismo zikin deituriko literatura-joeraren aitzindaritzat joa (h. 1998).
Abenduaren 30a – Nikolas Alzola, Bitaño, euskal idazle, margolari, fraide eta euskaltzain urgazlea (h. 1981).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrila – Margarita Barainka, Gernikako bonbardaketaren lekukoa.
Otsaila – Claudia Ruggerini, italiar partisanoa, neuropsikiatrian aitzindaria (h. 2016).
Biktor Olaeta, euskal koreografoa, Elai-Alai taldearen eta Olaeta Balleten sortzailea (h. 2007).
Eugenio Prieto Arana, Aireko Indar Sobietarretako euskal hegazkinlarien taldeko kidea (h. 1987).
Jose Martin Elizondo, bizkaitar idazlea, margolaria, irakaslea eta antzerkigile oparoa (h. 2009).
Pedro Morales Moya, arabar kazetari eta politikaria (h. 2023).
Sabin Zubiri, euskal enpresaburu eta politikari abertzale eta jeltzalea (h. 2008).
Antonia Torre Yela, Hamalaugarren arrosa, Gazteria Sozialista Bateratuetako (JSU) langilea (h. 1940).
José Antonio Zarzalejos Altares, madrildar fiskal eta politikaria, Bizkaiko gobernadore zibil izandakoa (h. 2008).
Marlyn Wescoff Meltzer, estatubatuar matematikaria, ingeniaria eta informatikaria, ENIAC ordenagailuaren jatorrizko sei programatzaileetako bat (h. 2008).
May Carré, galiziar bulegaria eta idazlea (h. 1990).
Nieves Sánchez Carrilero, espainiar arkeologoa.
Proinsias Ó Maonaigh, irlandar biolinjolea eta irlandar musika eta kulturaren bultzatzailea (h. 2006).
Waruhiu Itote, Mau Mau matxinadako buruzagietako bat (h. 1993).

Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 5a – Ernest Shackleton, anglo-irlandar esploratzailea (j. 1874).
Urtarrilaren 10a – Ōkuma Shigenobu, Japoniako lehen ministroa (j. 1838).
Urtarrilaren 12a – Helen Blanchard, estatubatuar asmatzailea, josteko makinei lotutako asmakizun ugarirengatik ezaguna (j. 1840).
Urtarrilaren 22a – Fredrik Bajer, danimarkar idazle, irakasle eta politikari bakezalea, 1908ko Bakearen Nobel Saria (h. 1837).
Urtarrilaren 22a – Benedikto XV.a, Aita santua (j. 1854).
Urtarrilaren 22a – Camille Jordan, frantziar matematikaria (j. 1838).
Urtarrilaren 23a – Arthur Nikisch, hungariar orkestra-zuzendaria (j. 1855).
Urtarrilaren 26a – Jean-Baptiste Constantin, euskal idazlea (j. 1847).
Urtarrilaren 27a – Nellie Bly, estatubatuar kazetaria (j. 1864).
Urtarrilaren 27a – Giovanni Verga, italiar idazlea (j. 1840).

Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Otsailaren 1a – Yamagata Aritomo, Japoniako Lehen Ministroa (j. 1838).
Otsailaren 3a – John Butler Yeats, irlandar margolaria (j. 1839).
Otsailaren 24a – Alfred Espinas, frantziar soziologoa frantsesa (j. 1844).
Otsailaren 25a – Karmni Grima, maltar nekazaria, tradizio katolikoaren arabera, Andre Mariaren agerraldiaren lekukotzat joa (j. 1838).
Otsailaren 25a – Henri Désiré Landru, Gambaiseko Bizarurdin, frantziar serie-hiltzailea (j. 1869).
Otsailaren 26a – Sotero Aranguren, gipuzkoar futbolaria (j. 1894).

Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ekainaren 4a – W. H. R. Rivers, ingeles psikofisiologo eta antropologoa (j. 1864).
Ekainaren 12a – Wolfgang Kapp, prusiar funtzionario eta kazetaria (j. 1858).
Ekainaren 18a – Jacobus Kapteyn, herbeheretar astronomoa (j. 1851).
Ekainaren 20a – Vittorio Monti, italiar musikagilea, biolin jolea eta orkestra zuzendaria (j. 1868).
Ekainaren 24a – Walther Rathenau, alemaniar politikaria, industrialaria eta filosofoa (j. 1867).
Ekainaren 26a – Alberto I.a, Monakoko Printzea (j. 1848).
Ekainaren 28a – Velimir Khlebnikov, errusiar olerkari eta antzerkigilea, Errusiar futurismoaren kide garrantzitsua (j. 1885).

Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uztailaren 7a – Cathal Brugha, irlandar iraultzaile eta politikaria (j. 1874).
Uztailaren 17a – Heinrich Rubens, alemaniar fisikaria (j. 1865).
Uztailaren 20a – Andrei Markov, errusiar matematikaria (j. 1856).
Uztailaren 26a – Justin de Menditte, zuberoar idazle eta apaiza (j. 1867).
Uztailaren 27a – Jesus Sarria, kubatar-bizkaitar idazlea (j. 1887).
Uztailaren 28a – Jules Guesde, frantziar politikaria (j. 1845).

Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abuztuaren 1a – Harry Boland, irlandar errepublikar politikari eta ekintzailea (j. 1887).
Abuztuaren 2a – Alexander Graham Bell, Eskoziar jatorriko kanadar zientzialari eta asmatzailea (j. 1847).
Abuztuaren 3a – Minna Cauer, alemaniar hezitzailea, kazetaria eta erdi klaseko emakumeen mugimenduko aktibista (j. 1841).
Abuztuaren 4a – Enver Pasha, turkiar jeneral eta politikaria (j. 1881).
Abuztuaren 12a – Arthur Griffith, irlandar lider abertzalea (j. 1872).
Abuztuaren 18a – Ernest Lavisse, frantziar historialaria eta historia positibistaren fundatzailea (j. 1842).
Abuztuaren 19a – Felip Pedrell, espainiar musikagilea eta musikalaria (j. 1841).
Abuztuaren 22a – Michael Collins, irlandar politikaria, IRAren inteligentzia zuzendaria eta Itun anglo-irlandarreko negoziatzailea (j. 1890).
Abuztuaren 29a – Georges Sorel, frantziar idazlea eta soziologoa (j. 1847).

Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irailaren 2a – Henry Lawson, australiar idazlea (j. 1867).
Irailaren 4a – Amós Salvador, espainiar ingeniari eta politikaria (j. 1845).
Irailaren 8a – Léon Bonnat, lapurtar margolari errealista (j. 1833).
Irailaren 30a – Jean-Baptiste Ernest Lacombe, lapurtar arkitektoa (j. 1854).

Urria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urriaren 9a – Edward Spencer Dodgson, ingeles euskalaria (j. 1857).
Urriaren 10a – Luisa Capetillo, puertorricar anarkista, feminismoaren eta unionismoaren aitzindaria bere herrialdean (j. 1879).
Urriaren 14a – Beatriz Pinheiro, portugaldar idazle, poeta, editore eta intelektuala eta Portugalgo emakumeen emantzipazio mugimendu modernoaren aitzindaria (j. 1871).
Urriaren 18a – Suze Robertson, herbehereetar margolaria (j. 1855).
Urriaren 25a – Emilie Mundt, daniar margolaria (j. 1842).
Urriaren 30a – Géza Gárdonyi, hungariar idazlea (j. 1863).

Azaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azaroaren 1a – Thomas Nelson Page, estatubatuar idazlea eta diplomatikoa (j. 1853).
Azaroaren 14a – Karl Michael Ziehrer, austriar musikagile eta banda-militar zuzendaria (j. 1843).
Azaroaren 15a – Christoph Dufau, euskal idazlea (j. 1888).
Azaroaren 17a – Robert Comtesse, Suitzako presidentea (j. 1847).
Azaroaren 18a – Marcel Proust, frantziar idazlea (j. 1871).
Azaroaren 24a – Robert Erskine Childers, irlandar errepublikarra (j. 1870).

Abendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abenduaren 8a – Liam Mellows, irlandar errepublikarra (j. 1892).
Abenduaren 16a – Eliezer Ben-Yehuda, lituaniar-judu lexikografo eta egunkari argitaratzailea (j. 1858).
Abenduaren 16a – Gabriel Narutowicz, Poloniako presidentea (j. 1865).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azaroa – Silvestre Umerez, gipuzkoar paleontologo eta pedagogoa (j. 1843).
Elvira Arias de Apraiz, arabar poeta eta sukaldaritzari buruzko idazlea (j. 1856).
José Ametzola, bilbotar pilotaria, Olinpiar Jokoetan domina bat irabazi zuen Euskal Herriko lehenengo kirolaria (j. 1874).

Nobel saridunak:[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q2165
Multimedia: 1922 / Q2165