1954

1954. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1930(e)koa • 1940(e)koa • 1950(e)koa • 1960(e)koa • 1970(e)koa
Urteak	1951  • 1952  • 1953 • 1954 • 1955 • 1956 • 1957
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1954 MCMLIV
Ab urbe condita	2707
Armeniar egutegia	1403 ԹՎ ՌՆԳ
Bahá'í egutegia	110 – 111
Bengaliar egutegia	1361
Berber egutegia	2904
Egutegi budista	2498
Myanmarko egutegia	1316
Bizantziar egutegia	7462 – 7463
Koptoen egutegia	1670 – 1671
Etiopiar egutegia	1946 – 1947
Hebrear egutegia	5714 – 5715
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	2010 – 2011
Shaka Samvat	1876 – 1877
Kali Yuga	5055 – 5056
Iraniar egutegia	1332 – 1333
Islamiar egutegia	1373 – 1374
Japoniar egutegia	Shōwa 29 (昭和29年)
Korear egutegia	4287
Thailandiar eguzki egutegia	2497
Holozeniar egutegia	11954

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

Mundua

• Otsailaren 11 – LGTBI kolektiboko jende ugari eta Alfer eta Gaizkileen Legeak aurreikusten zituen beste kategoriatako jendea hartuko zituen kontzentrazio-esparru ireki zuten frankistek Fuerteventurako Tefía herrian.
• Martxoaren 1a – AEBen proba nuklearrak 23 marinel japoniar harrapatu zituen Bikini atoloian. Fukuryu Maru arrantzontzian zeuden pertsonak hauts erradioaktiboz kutsatu zituzten.
• Uztailaren 21a – Indotxinako Gerra amaitutzat jo zuten, horrela Vietnam, Laos eta Kanbodia estatu independente bihurtu ziren Frantziatik.
• Azaroaren 1a – Aljeriako Independentziaren Gerra piztu zen Frantziaren aurka, ia 8 urtez luzatu zena.

Zientzia eta teknologia

• Martxoaren 26a – C. Walton Lillehei estatubatuar kirurgialariak lehen aldiz pertsona bati bihotza irekita ebakuntza egin zion.
• Ekainaren 26a – Munduko lehen zentral nuklearra jarri zuten martxan, Errusiako Obninsk hirian. 2002ko apirilean itxi zuten.

Kirolak

• Ekainaren 15a – UEFA erakundea, Europako futbolaren kudeaketa eta kontrola egiten duena, Basilean (Suitza) sortu zuten.
• Uztailaren 4a – Munduko Futbol Txapelketan garailea izan zen Alemaniako Errepublika Federala, Hungarian finalean gainditu ostean.
• Uztailaren 31a – Achille Compagnoni eta Lino Lacedelli alpinista italiarrek lehenengo igoera egin zuten K2 mendira (8.611 m).
• Abuztuaren 1a – Frantziako Tourra irabazi zuen Louison Bobet txirrindulari frantziarrak, bigarren urtez jarraian.
• Urriaren 19a – Joseph Joechler eta Herbert Tichy alpinista austriarrek eta Pasang Dawa Lama xerpa nepaldarrak egin zuten lehendabiziko igoera Cho Oyu (8.201 m) tontorrera.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 1a – Djimrangar Dadnadji, Txadeko lehen ministroa (h. 2019).
• Urtarrilaren 2a – Antón Lamazares, espainiar margolaria.
• Urtarrilaren 2a – Enrique Martín de Marcos, nafar ginekologo eta politikaria, Nafarroako Alderdi Popularreko presidente ohia.
• Urtarrilaren 3a – Michèle Audin, frantziar matematikaria.
• Urtarrilaren 6a – Anthony Minghella, britainiar zinema zuzendaria eta idazlea (h. 2008).
• Urtarrilaren 7a – Rita Irasema, espainiar barietate-artista, abeslaria, konpositorea, gidoilaria eta telebista-aurkezlea .
• Urtarrilaren 8a – Sylvie Germain, frantziar idazlea.
• Urtarrilaren 10a – Margarita Mariscal de Gante, espainiar politikaria eta legelaria.
• Urtarrilaren 11 – Tahar Djaout, aljeriar idazlea (h. 1993).
• Urtarrilaren 11 – Vicky Peña, kataluniar aktorea eta bikoizketa-aktorea.
• Urtarrilaren 11 – Kailash Satyarthi, Indiako umeen eskubideen aldeko ekintzailea, 2014ko Bakearen Nobel Saria.
• Urtarrilaren 12a – Jesus Mari Satrustegi, Errealeko nafar futbolaria.
• Urtarrilaren 12a – Howard Stern, estatubatuar aktore, umorista eta idazlea, irratiko eta telebistako pertsonaia esanguratsua.
• Urtarrilaren 13a – Maite Bastos, gipuzkoar aktorea.
• Urtarrilaren 13a – Philippe Bergeroo, lapurtar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• Urtarrilaren 13a – Trevor Rabin, hegoafrikar musikaria.
• Urtarrilaren 15a – José Luis Mayoz, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• Urtarrilaren 16 – Morten P. Meldal, daniar kimikaria, 2022ko Kimikako Nobel Saria.
• Urtarrilaren 17a – Marina Rossell, katalunar aktibista eta kantautorea.
• Urtarrilaren 19a – Katey Sagal, estatubatuar aktorea.
• Urtarrilaren 19a – Cindy Sherman, estatubatuar argazkilari eta zinema-zuzendaria.
• Urtarrilaren 20a – Ken Page, estatubatuar abeslari eta aktorea.
• Urtarrilaren 21a – Idrissa Ouedraogo, burkinafasoar zinema-zuzendaria (h. 2018).
• Urtarrilaren 25a – Renate Dorrestein, herbeheretar feminista, idazle eta kazetaria (h. 2018).
• Urtarrilaren 26a – Carlos Diarte, Lobo Diarte, paraguaiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2011).
• Urtarrilaren 29a – Oprah Winfrey, estatubatuar komunikabide jabea, talk-show aurkezle, aktore, produktore eta filantropista.
• Urtarrilaren 31 – Xabier Gorritxategi Agote, gipuzkoar ETAkidea (h. 1980).

Otsaila

• Otsailaren 4a – Jose Ignacio Goirigolzarri, bizkaitar ekonomialaria, BBVAko zuzendari nagusi ohia eta Bankia eta BFA bankuetako presidentea.
• Otsailaren 4a – Andrei Karlov, errusiar diplomatiko eta enbaxadorea (h. 2016).
• Otsailaren 5a – Susan Kare, estatubatuar artista eta diseinatzaile grafikoa, 1980ko hamarkadan Apple Macintosh interfazearen elementu askoren sortzailea.
• Otsailaren 10a – Mikel Irizar, gipuzkoar euskalgintzako-eragilea.
• Otsailaren 13a – Bibiana Fernández, Bibí Andersen, espainiar aktorea.
• Otsailaren 14a – Vladimir Drinfeld, ukrainar matematikaria.
• Otsailaren 15a – Matt Groening, estatubatuar marrazkilaria.
• Otsailaren 16a – Iain Banks, eskoziar eleberrigilea (h. 2013).
• Otsailaren 16a – Margaux Hemingway, estatubatuar top-model eta aktorea eta Ernest Hemingwayren iloba (h. 1996).
• Otsailaren 17a – Don Coscarelli, libiar-estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
• Otsailaren 17a – Rene Russo, estatubatuar modelo ohi eta aktorea.
• Otsailaren 18a – Paul Rendall, ingeles errugbilaria (h. 2023).
• Otsailaren 18a – John Travolta, estatubatuar aktore, abeslari eta dantzaria.
• Otsailaren 19a – Sócrates, brasildar futbolari eta sendagilea (h. 2011).
• Otsailaren 20a – Tamara Adrián, venezuelar politikari, abokatu eta ekintzaile transexuala.
• Otsailaren 20a – Anthony Stewart Head, ingeles aktore eta abeslaria.
• Otsailaren 20a – Patty Hearst, estatubatuar aktorea.
• Otsailaren 20a – Jon Paredes, Txiki, ETAkidea, frankismoko azken exekuzioetan fusilatua (h. 1975).
• Otsailaren 22a – Jean-Philippe Vassal, frantziar arkitektoa.
• Otsailaren 23a – Rafael Axpe, gipuzkoar tiratzailea.
• Otsailaren 23a – Viktor Justxenko, Ukrainako presidentea.
• Otsailaren 23a – Rosendo Mercado, espainiar rock abeslari, gitarrajole eta konposatzailea, espainiar rock musikaren ordezkari nabarmenetakoa.
• Otsailaren 24a - Bernardo Alfonsel, espainiar txirrindulari ohia.
• Otsailaren 24a – Atxo Apellaniz, euskal alpinista eta TVEko Al filo de lo imposible saioko kolaboratzailea (h. 1994).
• Otsailaren 24a – Plastic Bertrand, belgikar musikari, abeslari, kantautore, ekoizle eta telebista aurkezlea.
• Otsailaren 26a – Recep Tayyip Erdoğan, Turkiako presidentea.
• Otsailaren 26a – Yuli Tamir, israeldar akademiko eta politikari ohia.
• Otsailaren 28a – Jean Bourgain, belgikar matematikaria (h. 2018).

Martxoa

• Martxoaren 1a – Blaine Higgs, kanadar politikaria, Brunswick Berriko lehen ministroa.
• Martxoaren 1a – Ron Howard, estatubatuar aktore, zuzendari eta ekoizlea.
• Martxoaren 3a – Txabi Basterretxea, euskal zinemagilea (h. 2010).
• Martxoaren 4a – François Fillon, Frantziako lehen ministroa.
• Martxoaren 5a – José Luis Burgueña, bizkaitar futbolaria ohia.
• Martxoaren 5a – Joao Lourenço, Angolako presidentea.
• Martxoaren 6a – Harald Schumacher, alemaniar futbol atezain ohia.
• Martxoaren 9a – Carlos Ghosn, franko-brasildar enpresaburua.
• Martxoaren 9a – Bobby Sands, IRAko kide mitikoa (h. 1981).
• Martxoaren 10a – Joël Goyheneix, zuberotar politikaria, Frantziako Alderdi Sozialistakoa.
• Martxoaren 12a – Anish Kapoor, indiar eskultorea.
• Martxoaren 12a – Vahan Sarkisian, armeniar filologo, euskalari eta hispanista (h. 2011).
• Martxoaren 15a – Javier Miranda, nafar enpresari eta Osasunako presidentea (h. 2019).
• Martxoaren 16a – Anna Grodzka, poloniar politikaria, Poloniako historiako lehenengo parlamentari transgeneroa.
• Martxoaren 16a - Mónica Mayer, mexikar artista feminista.
• Martxoaren 18a – Andy Narell, estatubatuar piano-jotzailea, perkusionista eta musikagilea.
• Martxoaren 21a – Prayut Chan-o-cha, Thailandiako lehen ministroa.
• Martxoaren 21a – Martirio, espainiar abeslaria.
• Martxoaren 24a – Rafael Orozco Maestre, kolonbiar abeslari, aktore eta musikagilea (h. 1992).
• Martxoaren 26a – Jose Martin Martinikorena, Martinikorena, esku huskako nafar pilotari ohia.
• Martxoaren 26a – Zdravko Zemunović, serbiar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Martxoaren 28a – Anuradha Ghandy, Indiako idazle, komunista eta buruzagi iraultzailea (h. 2008).
• Martxoaren 28a – Josean Gómez, gipuzkoar zinema ekoizlea.
• Martxoaren 28a – Ana Gorroño, bizkaitar mediku eta politikaria.
• Martxoaren 29a – Karen Ann Quinlan, 21 urterekin koman eroritako estatubatuar emakumea, eutanasiaren debatearen historian garrantzitsua (h. 1985).

Apirila

• Apirilaren 1a – Gonzalo Etxebarria, euskal artista plastikoa.
• Apirilaren 2a – Yuji Kishioku, japoniar futbolari ohia.
• Apirilaren 3a – Ana Toledo, gipuzkoar irakaslea, Euskal Filologian doktorea eta euskaltzaina.
• Apirilaren 5a – Yoshiichi Watanabe, japoniar futbolari ohia.
• Apirilaren 7a – Jackie Chan, txinatar aktorea, zinema zuzendaria, arte martzialgilea eta eszena arriskutsuetako espezialista.
• Apirilaren 9a – Dennis Quaid, estatubatuar aktorea.
• Apirilaren 12a – Jon Krakauer, estatubatuar mendizale eta idazlea.
• Apirilaren 14a – Gotzon Aurrekoetxea Olabarri, bizkaitar hizkuntzalaria, EHUko irakaslea eta euskaltzain urgazlea, dialektologian espezializatua.
• Apirilaren 14a – Katsuhiro Ōtomo, japoniar mangaka, anime zuzendaria eta gidoilaria.
• Apirilaren 14a – Sibilla, italiar abeslaria eta aktorea.
• Apirilaren 15a – Carlo Ambrosini, italiar marrazkilaria (h. 2023).
• Apirilaren 16a – Ellen Barkin, estatubatuar aktore eta zinema ekoizlea.
• Apirilaren 19a – Trevor Francis, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2023).
• Apirilaren 23a – Michael Moore, estatubatuar idazle eta zinemagilea.
• Apirilaren 23a – Arantza Urkaregi, euskal herritar estatistikaria, EHUko irakaslea, STEE-EILASeko sindikalista eta politikari abertzale ezkertiarra.
• Apirilaren 24a – Mumia Abu-Jamal, afroamerikar ekintzailea eta kazetaria.
• Apirilaren 24a – Txema Montero, bizkaitar politikaria.
• Apirilaren 26a – Alan Hinkes, ingeles alpinista.
• Apirilaren 29a – Jean Louis Harinordoki, nafar bertsolaria eta idazlea.
• Apirilaren 30a – Jane Campion, zeelandaberritar zinema-zuzendaria.

Maiatza

• Maiatzaren 3a – Klara Badiola, gipuzkoar aktorea.
• Maiatzaren 3a – José Luis Fernández García, bizkaitar xakelaria.
• Maiatzaren 4a – Yolanda Vargas Pozo, gipuzkoar igerilaria.
• Maiatzaren 9a – Paloma Díaz-Mas, Gasteizen bizi den madrildar idazlea.
• Maiatzaren 10a – Yoshiaki Shimojo, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Maiatzaren 11 – Judith Weir, eskoziar musikagilea, antzerki musikaleko partiturak idazteagatik ezaguna.
• Maiatzaren 12a – Carmen Blanco, galiziar idazlea.
• Maiatzaren 13a – Hideki Maeda, japoniar futbolari ohia.
• Maiatzaren 13a – Gregorio Muro, gipuzkoar komikigile, zuzendari eta gidoigilea.
• Maiatzaren 13a – Frédéric Pietruszka, frantziar eskrimari ohia, florete modalitatean aditua.
• Maiatzaren 13a – Núria Rafel i Fontanals, kataluniar arkeologoa.
• Maiatzaren 14a – Dolores Gonzalez Katarain, Yoyes, ETAko zuzendaritzako kidea, erakundetik irten ondoren traidoretzat joa eta eraila (h. 1986).
• Maiatzaren 14a – Peter J. Ratcliffe, britainiar mediku eta biologoa, 2019ko Medikuntzako Nobel Saria.
• Maiatzaren 15a – Iñaki de la Fuente, bizkaitar margolaria.
• Maiatzaren 15a – Joaquín Valle, arabar haltera ohia.
• Maiatzaren 16a – Rosa Aierbe, gipuzkoar historialaria eta unibertsitateko irakaslea.
• Maiatzaren 16a – Ana Laguna, espainiar-suediar dantzaria.
• Maiatzaren 17a – Patsy Reddy, Zeelanda Berriko gobernadore nagusia.
• Maiatzaren 22a – Shūji Nakamura, Japoniar irakaslea, 2014ko Fisikako Nobel Saria.
• Maiatzaren 22a – Věra Bílá, erromani abeslari eta musikaria (h. 2019).
• Maiatzaren 23a – Marvin Hagler, estatubatuar boxeolaria (h. 2021).
• Maiatzaren 26a – Michael Devine, INLAko kide sortzaileetako bat (h. 1981).
• Maiatzaren 26a – Erich Hackl, austriar idazle eta itzultzailea.
• Maiatzaren 27a – Héctor Perotas, bizkaitar saskibaloi jokalari ohia.
• Maiatzaren 28a – Agustín Reche, bizkaitar margolari hiperrealista.
• Maiatzaren 30a – Elena Barraquer Compte, kataluniar oftalmologoa, katarata-kirurgian eta kornea-transplantean espezializatua.

Ekaina

• Ekainaren 1a – Isabel González Turmo, espainiar antropologoa, irakaslea eta idazlea.
• Ekainaren 2a – Jesus Egiguren, gipuzkoar politikaria, PSE-EEko lehendakaria.
• Ekainaren 2a – Iñaki Maiora, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• Ekainaren 3a – Dulce Chacón, espainiar idazlea eta poeta (h. 2003).
• Ekainaren 3a – Inma Chacón, espainiar narratzaile eta poeta.
• Ekainaren 3a – Jiri Georg Dokoupil, txekiar margolaria.
• Ekainaren 7a – Louise Erdrich, Ojibwa jatorriko estatubatuar idazlea.
• Ekainaren 8a – Soumeylou Boubèye Maïga, Maliko lehen ministroa (h. 2022).
• Ekainaren 9a – Jad Fair, estatubatuar musikaria, Half Japanese taldearen sortzaileetako bat.
• Ekainaren 10a – Ziad Fazah, libanoar poliglota, 58 hizkuntza hitz egiten dituela dioena.
• Ekainaren 11 – Adelina Yzac, okzitanieraz eta frantsesez idazten duen idazlea.
• Ekainaren 14a – Muammar Z.A., Indonesiako Qari eta Hafiz seniorra.
• Ekainaren 15a – Paul Rusesabagina, Ruandako genozidioan zehar milatik gora pertsona han izandako hilketetatik babestu zituen enpresaburu eta ekintzailea.
• Ekainaren 17a – Xabier Laka, bizkaitar eskultorea.
• Ekainaren 17a – Mark Linn-Baker, estatubatuar aktorea.
• Ekainaren 19a – Kathleen Turner, estatubatuar aktorea.
• Ekainaren 20a – José Oscar Bernardi, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• Ekainaren 20a – Jose Luis Mendoza, nafar irakaslea eta politikaria.
• Ekainaren 20a – Ilan Ramon, israeldar borroka hegazkinlari eta astronauta, Columbia espazio anezkaren istripuan hil zen bidaideetako bat (h. 2003).
• Ekainaren 21a - Amparo Muñoz, espainiar modeloa eta aktorea (h. 2011).
• Ekainaren 21a – Augustus Pablo, jamaikar reggae eta dub musikari eta ekoizlea (h. 1999).
• Ekainaren 22a – Enrique Gomez Alvarez, gasteiztar ETAkidea (h. 1979).
• Ekainaren 23a – Carmen Pinós, kataluniar arkitektoa.
• Ekainaren 24a – Mark Edmondson, australiar tenislari ohia.
• Ekainaren 25a – Rodolfo Ares, PSE-EEko bizkaitar politikaria (h. 2023).
• Ekainaren 25a – Antton Kazabon, gipuzkoar idazlea.
• Ekainaren 26a – Luis Miguel Arconada, gipuzkoar futbolaria, Errealeko atezaina.
• Ekainaren 26a – Catherine Samba-Panza, Afrika Erdiko Errepublikako bitarteko presidente ohia.
• Ekainaren 30a – Serge Sargsian, Armeniako lehen ministroa.

Uztaila

• Uztailaren 1a – Abu Mahdi al-Muhandis, irakiar militarra (h. 2020).
• Uztailaren 12a – Ramon Etxezarreta, gipuzkoar idazle eta politikaria.
• Uztailaren 13a – Sezen Aksu, turkiar abeslari, musikagile, kantugile, aktore eta disko ekoizlea.
• Uztailaren 13a – María Kutz, UPNko nafar politikaria.
• Uztailaren 14a – Jose Ramon Muro, bizkaitar margolari abangoardista eta hiperrealista.
• Uztailaren 15a – Mario Alberto Kempes, argentinar futbolari ohia.
• Uztailaren 17a – Iñaki Irazu, gipuzkoar euskara irakaslea eta idazlea.
• Uztailaren 17a – Angela Merkel, 34. Alemaniako kantzilerra.
• Uztailaren 17a – Edward Natapei, Vanuatuko presidente eta lehen ministroa (h. 2015).
• Uztailaren 19a – Guanes Etxegarai, lapurtar eskulturagilea, margolaria eta grabatzailea (h. 2013).
• Uztailaren 22a – Joan-Miquèu Dordeins, Baionan jaio eta Bearnon bizi den irakasle eta okzitanierazko idazlea.
• Uztailaren 22a – Toninho Moura, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Uztailaren 23a – Iñaki Ruiz de Pinedo, arabar politikari eta soziologoa.
• Uztailaren 24a – Joseba Atxotegi, bizkaitar psikiatra.
• Uztailaren 24a – Vasile Dîba, errumaniar kanoalaria (h. 2024).
• Uztailaren 25a – Santiago Auserón, Juan Perro, espainiar rock abeslari eta musikagilea.
• Uztailaren 25a – Michelle D. Laxalt, euskal jatorriko estatubatuar eragile politikoa.
• Uztailaren 26a – Vitas Gerulaitis, estatubatuar tenislaria (h. 1994).
• Uztailaren 28a – Hugo Chávez, Venezuelako presidentea (h. 2013).
• Uztailaren 28a – Gerd Faltings, alemaniar matematikaria.
• Uztailaren 29a – Marja-Sisko Aalto, finlandiar apaiza, Eliza Luterano Ebanjelikoko ministroa, 2008an emakume transgeneroa zela jakinarazi zuena.

Abuztua

• Abuztuaren 3a – Txaro Begué, nafar irakasle eta eleberrigilea.
• Abuztuaren 7a – Antonio Resines, espainiar aktorea.
• Abuztuaren 12a – François Hollande, Frantziako presidentea.
• Abuztuaren 12a – Sam J. Jones, estatubatuar aktore eta telebista aurkezlea.
• Abuztuaren 12a – Pat Metheny, estatubatuar jazz musikagilea eta gitarrista.
• Abuztuaren 14a – Mónica Baltodano, nikaraguar gerrilari, iraultzaile eta politikaria.
• Abuztuaren 15a – Henri de Castries, Castriesko kondea, euskal enpresaburua.
• Abuztuaren 15a – Ramón Cid, gipuzkoar atleta ohia, hirukoizlaria.
• Abuztuaren 15a – Stieg Larsson, suediar idazle eta kazetaria, Millennium trilogiagatik ezaguna (h. 2004).
• Abuztuaren 15a – Patrick Vaillant, okzitaniar folk musikari eta musikagilea.
• Abuztuaren 16a – James Cameron, kanadar zinema zuzendaria, produktorea eta gidoigilea.
• Abuztuaren 16a – Joan Coscubiela, kataluniar politikalari eta sindikalaria.
• Abuztuaren 20a – Al Roker, estatubatuar telebista aurkezle eta meteorologoa.
• Abuztuaren 23a – Halimah Yacob, Singapurreko presidentea.
• Abuztuaren 23a – Jose Luis Zuloaga, bizkaitar alpinista (h. 1996).
• Abuztuaren 25a – Elvis Costello, britainiar musikari, abeslari eta konpositorea.
• Abuztuaren 25a – Gilbert Duclos-Lassalle, frantziar txirrindulari ohia.
• Abuztuaren 28a - Maria Rosa Yorio, argentinar kantari, kantu irakaslea eta margolaria.
• Abuztuaren 30a – Cynthia Germanotta, estatubatuar ekintzaile eta enpresaburua.
• Abuztuaren 30a – Aliaksandr Lukaxenka, Bielorrusiako presidentea.
• Abuztuaren 31 – Caroline Cossey, ingeles modeloa, Playboy aldizkariaren azalerako posatu zuen lehen emakume transexuala.
• Abuztuaren 31 – Robert Kocharyan, Armeniako eta Artsakheko presidentea.

Iraila

• Irailaren 1a – Filip Vujanović, Montenegroko presidentea.
• Irailaren 2a – Andrej Babiš, Txekiako lehen ministroa.
• Irailaren 2a – Olga Leibar Mendarte, gipuzkoar irakaslea, aktibista politikoa, gizarte ekintzailea eta feminista.
• Irailaren 4a – Javier Otxoa de Etxaguen, arabar xakelaria.
• Irailaren 5a – Yu Myeong-Hee, hegokorear mikrobiologoa.
• Irailaren 7a – Adolfo Castaños, gaztelaniaz aritu zen idazle, poeta eta ekintzaile kataluniarra (h. 2021).
• Irailaren 7a – Michael Emerson, estatubatuar antzezlea.
• Irailaren 7a – Francisco Guterres, Ekialdeko Timorreko presidentea.
• Irailaren 8a – Ruby Bridges, estatubatuar giza-eskibideen aldeko ekintzailea, zurien eskolara joaten lehen afroamerikarra.
• Irailaren 10a – Domna Khomiuk, sami jatorriko errusiar zooteknikari, abeslari eta kultura aktibista.
• Irailaren 12a – Vicente Belda, espainiar txirrindulari ohia.
• Irailaren 12a – Robert Gober, estatubatuar eskultorea.
• Irailaren 13a – Ben Barres, estatubatuar neurobiologoa, Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionalean sartu den lehenengo zientzialari ageriki transexuala (h. 2017).
• Irailaren 13a – Shigeharu Ueki, japoniar futbolaria (h. 2024).
• Irailaren 18a – Dennis Johnson, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalaria (h. 2007).
• Irailaren 18a – Steven Pinker, kanadar-estatubatuar psikologo kognitibo, psikolinguista, dibulgazio -egile eta intelektual publikoa.
• Irailaren 19a – Mark Drakeford, Galesko lehen ministroa.
• Irailaren 21a – Shinzō Abe, Japoniako Lehen Ministroa (h. 2022).
• Irailaren 21a – Mikel Martin Conde, gipuzkoar LGTBI aktibista eta EHGAMeko kidea (h. 2023).
• Irailaren 23a – Mercè Ibarz, kataluniar idazlea, kazetari kulturala, ikerlaria eta irakaslea.
• Irailaren 25a – Fernando Puras, PSNko nafar politikaria.
• Irailaren 25a – Juan Carlos Vidal, bizkaitar futbolari ohia.
• Irailaren 27a – José Luis de la Granja, espainiar historialaria, EHUn Historia Garaikideeko katedraduna.
• Irailaren 28a – Rosi Braidotti, italiar-australiar filosofo eta teorialari feminista garaikidea.
• Irailaren 28a – Patrick Tosani, frantziar argazkilaria.
• Irailaren 29a – Alberto Pedro Torriente, kubatar antzerki-idazle, antzezle eta olerkaria (h. 2005).
• Irailaren 30a – Beatriz Matar, argentinar aktorea, antzerki-irakasle eta zuzendaria eta idazlea.
• Irailaren 30a – Leslie Santana, txiletar dantzari eta aktorea (h. 2014).

Urria

• Urriaren 2a – Lorraine Bracco, estatubatuar aktorea.
• Urriaren 3a – Stevie Ray Vaughan, estatubatuar blues-kantaria, blues-kantari zuri onenetako bat (h. 1990).
• Urriaren 5a – Ryszard Gajewski, poloniar mendizalea.
• Urriaren 8a – Michael Dudikoff, estatubatuar aktorea.
• Urriaren 10a – Ariane Ascaride, frantziar aktorea.
• Urriaren 10a - Rekha, indiar aktorea.
• Urriaren 10a – Julian Retegi, Retegi II.a, nafar pilotari ohia, inoizko hoberenetakoa.
• Urriaren 12a – Agbéyomé Kodjo, Togoko lehen ministroa (h. 2024).
• Urriaren 13a – Haitham bin Tarik Al Said, Omango sultana.
• Urriaren 16a – Anjeles Iztueta, gipuzkoar politikaria eta matematikaria.
• Urriaren 21a – Francisco Javier Irazoki, gaztelaniazko nafar poeta eta kazetaria.
• Urriaren 22a – Jean-Luc Averous, Frantziako errugbilaria.
• Urriaren 23a – Ang Lee, taiwandar zinema zuzendaria.
• Urriaren 24a – Alan Roy King, euskal herrian bizi izandako britainiar itzultzailea, hizkuntzalaria, euskalaria eta euskaltzain urgazlea (h. 2019).
• Urriaren 24a – Malcolm Turnbull, Australiako 29. lehen ministroa.
• Urriaren 25a – Luis Gutierrez, Luigi Anselmi, bizkaitar idazlea eta itzultzailea.
• Urriaren 26a – Carlos Agostinho do Rosário, Mozambikeko lehen ministroa.
• Urriaren 26a – Mitxel Sarasketa, gipuzkoar itzultzailea, hogei urteko kartzelaldia bete zuen lehen euskal preso politikoa.
• Urriaren 29a – Hisao Sekiguchi, japoniar futbolaria ohia.
• Urriaren 31 – Jexux Arzallus, gipuzkoar bertsolaria.

Azaroa

• Azaroaren 4a – Hidehiko Shimizu, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Azaroaren 5a – Alejandro Sabella, argentinar futbolaria eta futbol entrenatzailea (h. 2020).
• Azaroaren 6a – Montserrat Tura, kataluniar politikari eta saiakera-idazlea.
• Azaroaren 7a – Carlos Arregui, argentinar futbolaria (h. 2023).
• Azaroaren 7a – Llum Quiñonero, espainiar kazetaria, ekintzailea eta politikaria.
• Azaroaren 8a - Natalka Bilotserkivets, ukrainar idazle, poeta eta itzultzailea.
• Azaroaren 8a – Kazuo Ishiguro, japoniar jatorriko britainiar idazlea, 2017ko Literaturako Nobel Saria.
• Azaroaren 8a – Natalia Kanem, panamar medikua, UNFPAko zuzendari exekutiboa.
• Azaroaren 9a – Lepa Mladjenovic, serbiar feminista, lesbiana eta gerraren aurkako aktibista.
• Azaroaren 9a – Dietrich Thurau, Didi, alemaniar txirrindulari ohia.
• Azaroaren 9a – Genaro Zelaieta, nafar futbolaria (h. 2008).
• Azaroaren 10a – Maria Fernanda Lay, timortar politikaria.
• Azaroaren 12a – Rhonda Shear, estatubatuar aktore eta komediantea.
• Azaroaren 14a – Bernard Hinault, bretainiar txirrindularia, historiako txirrindulari hoberenetakoa.
• Azaroaren 14a – Condoleezza Rice, estatubatuar politologo eta diplomazialaria, AEBetako Estatu Idazkari ohia.
• Azaroaren 15a – Aleksander Kwaśniewski, Poloniako presidente ohia.
• Azaroaren 16a – Ramón Luis Valcárcel, Murtziako Autonomia Erkidegoko presidentea.
• Azaroaren 17a – Dionisio Txoperena, Dio, Estatu Batuetara emigratutako euskaldun artzaina, AT&T konpainiaren iragarki-kanpaina batean parte hartzeagatik ospetsua (h. 2006).
• Azaroaren 19a – Kathleen Quinlan, estatubatuar aktorea.
• Azaroaren 19a – Abdel Fatah al-Sisi, Egiptoko presidentea.
• Azaroaren 22a – Aniano Genbe, nafar futbolari ohia.
• Azaroaren 22a – Paolo Gentiloni, Italiako lehen ministroa.
• Azaroaren 23a – Ross Brawn, 1 Formulako britainiar ingeniaria.
• Azaroaren 24a – Emir Kusturica, bosniar-serbiar zinema zuzendaria.
• Azaroaren 24a – Francisco Javier Mina, nafar futbolaria ohia.
• Azaroaren 26a – Agustín Sánchez-Lavega, bizkaitar fisikaria, EHUko katedraduna eta eguzki-sisteman espezializatutako astrofisikari gailena.
• Azaroaren 29a – Joel Coen (Coen anaiak), estatubatuar zinemagilea.
• Azaroaren 30a – Tere Jaio, bizkaitar aktore eta bikoizlea (h. 2013).

Abendua

• Abenduaren 3a – Alfredo Evangelista, uruguaiar-espainiar boxeolari ohia.
• Abenduaren 4a – José Ignacio Salazar Arechalde, bizkaitar legelari eta historialaria.
• Abenduaren 5a – Hanif Kureishi, ingeles antzerkigile, zinema gidoigile, eleberrigile eta ipuingilea.
• Abenduaren 7a – Raymond Hernando, Ramuntxo, laupurtar txirrindularia (h. 2012).
• Abenduaren 7a – Bertín Osborne, espainiar abeslari, aurkezle eta aktorea.
• Abenduaren 9a – Jean-Claude Juncker, Luxemburgeko lehen ministroa eta Europako Batzordeko presidentea.
• Abenduaren 10a – Kristine DeBell, estatubatuar modelo ohi eta aktorea.
• Abenduaren 14a - Steve MacLean, kanadar astronauta.
• Abenduaren 18a – Ray Liotta, estatubatuar aktorea (h. 2022).
• Abenduaren 21a – Diego Alvarez, galiziar-gipuzkoar futbolaria.
• Abenduaren 21a – Chris Evert, estatubatuar tenis-jokalaria ohia.
• Abenduaren 21a – Andres Urrutia, bizkaitar notarioa, ekonomialaria, idazlea eta Euskaltzaindiko burua.
• Abenduaren 22a – Peio Agirreoa, bizkaitar futbolari ohia.
• Abenduaren 22a – Anna Galiena, italiar aktorea.
• Abenduaren 24a – José María Figueres, Costa Ricako presidente ohia.
• Abenduaren 25a – Annie Lennox, eskoziar kantautorea eta ekintzaile politikoa.
• Abenduaren 28a – Denzel Washington, estatubatuar aktorea.
• Abenduaren 29a – Toshiaki Imai, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Abenduaren 31 – Alex Salmond, Eskoziako lehen ministro ohia.

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Adela Andikoetxea, bizkaitar nekazaria.
• Ane Ganboa, bizkaitar politikaria.
• Angel Armendariz, gipuzkoar arkeologoa, historiaurrean doktorea.
• Antonio Olano, nafar bertsolaria.
• Antxon Urrosolo, gipuzkoar kazetaria, telebista-ekoizle eta dokumentalen egilea.
• Bixente Martinez, eibatar musikaria.
• Concha Espinosa, bizkaitar sindikalista (h. 2008).
• Ernesto del Río, bizkaitar zinema-zuzendaria.
• Hibai Rekondo, euskal abeslaria.
• Francis Jauregiberri, lapurtar soziologo eta unibertsitateko katedraduna.
• Gabriel Narzabal, gipuzkoar eskultorea.
• Iñaki Mendiguren, gipuzkoar idazle eta itzultzailea.
• Iñaki Ugarteburu, gipuzkoar idazle eta irakaslea (h. 2009).
• Javier Fernández Eraso, nafar arkeologoa eta EHUko katedraduna.
• Jesus Mari Unanue, Goenatxo I.a, gipuzkoar harri-jasotzailea (h. 1984).
• Jimmy Arrabit, baxenafar bateria-jotzailea.
• Jokin Lasa, gipukoar musikaria eta abeslaria.
• Jon Lezamiz, bizkaitar idazlea.
• Jon Zelaia, gipuzkoar irakaslea eta musikaria.
• José Antonio Zarzalejos, bizkaitar kazetaria.
• Jose Enrike Urrutia Capeau, bizkaitar idazlea.
• José Luis Álvarez Santacristina, Txelis, gipuzkoar ETAkide ohia.
• Jose Mari Larrea, bizkaitar idazlea eta EHUko irakaslea (h. 2018).
• Josu Zabala Ajuriagerra, bizkaitar-arabar baxu jotzailea, trikiti jotzailea, soinularia eta oro har musikari eta musikagilea.
• Joxe Mari Auzmendi Matxain, nafar irakasle eta kimikaria, Hik Hasi egitasmo pedagogikoaren sortzaile eta bultzatzaileetako bat (h. 2020).
• Juan Carlos Lama Basas, Zapatones, espainiar erromes, ibiltari eta plazagizona (h. 2015).
• Koldo Anasagasti, erbestean jaiotako bizkaitar ekonomialari eta idazlea.
• Koruko Aizarna, gipuzkoar politikaria.
• Marine Pueyo, nafar politikaria.
• Mikel Navarro, ekonomia katedraduna Deustuko Unibertsitatean.
• Xabier Berasaluze Leturia, billabonatar pandero jotzailea.
• Ramon Agirre, donostiar antzezle, umorista, euskal idazle eta margolaria.
• Ricardo Miralles, gipuzkoar historialaria (h. 2022).
• Tasio, nafar marrazkilaria eta binetagilea.
• Margarita Nájera, Mallorcan finkatutako bizkaitar politikaria.
• Bernard Frize, frantziar margolaria.
• Joan Francés Tisnèr, okzitaniar abeslaria, Verd e Blu taldeko kidea.
• José Luis Sánchez Bravo, Frente Revolucionario Antifascista y Patriota talde armatuko kidea (h. 1975).
• Laura Palmés, kataluniar kazetaria eta idazlea (h. 2011).
• Luis Miguel Díez de Salazar, gipuzkoar historialaria eta unibertsitateko irakaslea (h. 1990).
• Marie-Reine Hassen, Afrika Erdiko Errepublikako ekonomista, diplomatiko eta politikaria.
• Peggy Ahwesh, estatubatuar zinemagile eta bideo artista esperimentala.
• Yann-Fañch Jacq, bretainierazko idazlea.

Heriotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 4a – Eduardo Eskartzaga, euskal apaiza (j. 1884).
• Urtarrilaren 12a – Ellen Thesleff, finlandiar margolari espresionista, Finlandiako margolari modernista garrantzitsuenetakoa (j. 1869).
• Urtarrilaren 18a – Sydney Greenstreet, antzerki eta zinemako ingeles aktorea (j. 1879).

Otsaila

• Otsailaren 1a – Edwin Armstrong, estatubatuar ingeniari elektriko eta asmatzailea, FM irratiaren asmatzailea (j. 1890).
• Otsailaren 7a – Estanislao Segurola, bizkaitar arkitektoa (j. 1891).
• Otsailaren 10a – Wilhelm Schmidt, alemaniar antropologoa eta hizkuntzalaria (j. 1868).
• Otsailaren 12a – Dziga Vertov, sobietar zinema zuzendari, operatzaile eta dokumentalista (j. 1896)
• Otsailaren 14a – Justo Somonte, bizkaitar botikari eta politikaria, Bilboko alkatea (j. 1891).
• Otsailaren 18 – Plazida Otaño, gipuzkoar bertsolaria, ezagutzen den emakumeen lehen bat-bateko bertsoaren egilea (j. 1867).
• Otsailaren 21a – Jacinto Clavería, nafar apaiz eta idazlea (j. 1885).
• Otsailaren 25a – Auguste Perret, Belgikan jaiotako frantziar arkitektoa (j. 1874).

Martxoa

• Martxoaren 7a – Otto Diels, alemaniar biokimikaria, 1950eko Kimikako Nobel Saria (j. 1876).
• Martxoaren 9a – Eva Ahnert-Rohlfs, alemaniar astronomoa (j. 1912).
• Martxoaren 16a – Tomas Bilbao, euskal arkitekto eta politikari abertzalea (j. 1890).

Apirila

• Apirilaren 3a – Aristides de Sousa Mendes, Schindler portugaldarra, portugaldar diplomatikoa (j. 1885).
• Apirilaren 7a – Emeterio Arrese, gipuzkoar idazlea (j. 1869).
• Apirilaren 10a – Auguste Lumiere, zinemagile frantziarra (j. 1862).
• Apirilaren 19a – Antonio Amundarain, gipuzkoar antzerkigile eta idazlea (j. 1885).
• Apirilaren 24a – Rafael de Penagos, espainiar marrazkilari eta margolaria (j. 1889).
• Apirilaren 27a – Antoni Bolesław Dobrowolski, poloniar geofisikaria, meteorologoa eta esploratzailea (j. 1872).
• Apirilaren 28a – Léon Jouhaux, frantziar sindikalista, 1951ko Bakearen Nobel Saria (j. 1879).

Maiatza

• Maiatzaren 5a – Henri Laurens, frantziar eskultore eta ilustratzailea (j. 1885).
• Maiatzaren 11 – Rosa Sevilla de Alvero, Filipinetan emakumeen sufragioaren alde egin zuen filipinar aktibista, hezitzailea eta kazetaria (j. 1879).
• Maiatzaren 14a – Heinz Guderian, alemaniar jeneral nazia (j. 1888).
• Maiatzaren 16a – Clemens Krauss, austriar orkestra zuzendari eta opera arduraduna (j. 1893).
• Maiatzaren 19a – Charles Ives, estatubatuar musikagilea (j. 1874).
• Maiatzaren 25a – Robert Capa, hungariar korrespontsal grafikoa, XX. mendeko ezagunenatakoa (j. 1913).

Ekaina

• Ekainaren 7a – Alan Turing, ingeles matematikaria, kriptografoa eta filosofoa, informatika modernoaren gurasotzat hartua (j. 1912).
• Ekainaren 21a – Gideon Sundback, suediar ingeniaria, kremaileraren sortzailea (j. 1880).
• Ekainaren 21a – Celia Viñas, kataluniar pedagogo eta idazlea (j. 1915).
• Ekainaren 23a – Karmele Errazti, euskal idazlea (j. 1885).
• Ekainaren 27a – Giovanni Rossignoli, italiar txirrindularia (j. 1882).

Uztaila

• Uztailaren 1a – Thea von Harbou, alemaniar idazle, aktore, zinema gidoilari eta zuzendaria (j. 1888).
• Uztailaren 13a – Frida Kahlo, mexikar pintorea, bere autorretratuengatik ospetsua (j. 1907).
• Uztailaren 14a – Jacinto Benavente, espainiar idazlea, 1922ko Literaturako Nobel Saria (j. 1866).
• Uztailaren 17a – Vincas Krėvė-Mickevičius, lituaniar idazlea (j. 1882).
• Uztailaren 19a – Jean Roger-Ducasse, frantziar musikagilea (j. 1873).

Abuztua

• Abuztuaren 3a – Sidonie Gabrielle Colette, frantziar eleberrigilea (j. 1873).
• Abuztuaren 19a – Alcide de Gasperi, Italiako lehen ministroa (j. 1881).
• Abuztuaren 24a – Getúlio Vargas, Brasilgo presidentea (j. 1882).
• Abuztuaren 28a – Marius Jacob, frantziar anarkista ilegalista (j. 1879).

Iraila

• Irailaren 8a – André Derain, frantziar margolaria (j. 1880).
• Irailaren 17a – Maud Slye, estatubatuar patologoa, ikertzailea eta poeta, minbiziaren ikertzaile aitzindaria (j. 1879).
• Irailaren 19a – Miles Franklin, australiar idazle eta feminista (j. 1879).
• Irailaren 25a – Eugeni d'Ors, kataluniar filosofo eta idazlea (j. 1881).
• Irailaren 25a - Ramón Silva, bizkaitar futbolaria (j. 1884).

Urria

• Urriaren 3a – Julia Iruretagoiena, Tomas Meaberen emaztea, ekintzaile soziala (j. 1886).
• Urriaren 23a – Jose Manuel Ostolaza, gipuzkoar enpresari eta filantropoa, Mexiko Hirian (j. 1875).
• Urriaren 27a – Franco Alfano, italiar musikagile eta piano-jotzailea (j. 1875).

Azaroa

• Azaroaren 2a – Henri Fehr, suitzar matematikaria (j. 1870).
• Azaroaren 3a – Henri Matisse, frantziar margolari, inprimatzaile eta delineatzailea (j. 1869).
• Azaroaren 4a – Stig Dagerman, suediar kazetari eta idazlea (j. 1923).
• Azaroaren 12a – Luis Agote, argentinar medikua, ikertzailea eta odol-transfusioko aitzindaria (j. 1868).
• Azaroaren 13a – Ewald von Kleist, Alemaniako landa mariskala Bigarren Mundu Gerran (j. 1881).
• Azaroaren 15a – Lionel Barrymore, estatubatuar antzerki, zinema eta irrati aktorea (j. 1878).
• Azaroaren 21a – Karol Rathaus, Estatu Batuetara erbesteratutako aleman-austriar konposatzailea (j. 1895).
• Azaroaren 22a – Andrei Vixinski, sobietar diplomazialari, legegizon eta politikaria (j. 1883).
• Azaroaren 28a – Enrico Fermi, italiar fisikaria, lehen erreaktore nuklearraren garatzailea eta 1938ko Fisikako Nobel Saria (j. 1901).
• Azaroaren 28a – Maria Goiri, bizkaitar idazlea, Filologiako ikerlaria, irakaslea eta emakumeen eskubideen aldezlea (j. 1873).
• Azaroaren 30a – Wilhelm Furtwängler, alemaniar orkestra-zuzendari eta musikagilea (j. 1886).

Abendua

• Abenduaren 6a – Lucien Tesnière, frantziar hizkuntzalaria (j. 1893).
• Abenduaren 18a – Vilhelm Buhl, Danimarkako lehen ministroa (j. 1881).
• Abenduaren 18a – Lluís Duran i Ventosa, kataluniar politikari eta legegizona (j. 1870).
• Abenduaren 20a – James Hilton, britainiar eleberrigile eta gidoigilea (j. 1900).
• Abenduaren 25a – Ana de Gonta Colaço, portugaldar eskultore eta artista plastikoa (j. 1903).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Camino Garrigó, nafar aktorea (j. 1884).
• Juan Jose Lujanbio Zabaleta, gipuzkoar bertsolaria (j. 1874).
• Pierre Gueraçague Soules, baxenafar abokatu eta politikaria (j. 1880).
• Plazida Otaño, gipuzkoar bertsolaria, ezagutzen den emakumeen lehen bat-bateko bertsoaren egilea (j. 1867).
• Rosario Lacy, madrildar ginekologoa, zirujaua eta irakaslea, Espainiako lehen emakume ginekologo eta zirujaua (j. 1891).
• Santiago Güell López, kataluniar politikari eta kirol sustatzailea (j. 1883).

Nobel saridunak:

• Fisika: Max Born eta Walther Bothe
• Kimika: Linus Carl Pauling
• Literatura: Ernest Hemingway
• Medikuntza: John Franklin Enders, Thomas Huckle Weller eta Frederick Chapman Robbins
• Bakea: Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren bulegoa

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q18581
• Multimedia: 1954 / Q18581