Edukira joan

2024ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskunde presidentzialak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Infotaula eleccions2024ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskunde presidentzialak
Gertaera-data2024ko azaroaren 5a
MotaAmeriketako Estatu Batuetako hauteskunde presidentziala
Honen parte da2024 United States elections (en) Itzuli
Hautatu duen karguaAmeriketako Estatu Batuetako Presidentea. Izendapenaren iraupena: 4 urte
Ameriketako Estatu Batuetako Presidenteordea. Izendapenaren iraupena: 4 urte
Parte-hartzea
Hauteskunde emaitza Edit the value on Wikidata
Donald Trump  — Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Errepublikanoa
Lehendakariorde hautagaia: J.D. Vance
74.976.806   50.22٪
 
Kamala Harris  — Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
Lehendakariorde hautagaia: Tim Walz
71.605.608   47.96٪
 
 ← 2020Ameriketako Estatu Batuak 2028 (en) Itzuli  → 

2024ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskunde presidentzialak 2024ko azaroaren 5ean egin ziren. 60. aldia zen hauteskunde presidentzialak egiten zirela AEBn. Komunikabide gehienek Donald Trump presidente ohia eta Ohioko JD Vance senatari Errepublikarra eman zuten irabazle, Kamala Harris presidenteordearen eta Tim Walz Minnesotako gobernadore Demokraten gainetik[1][2].

Alderdi Demokratako Joe Biden egungo presidentea berrautaketara aurkeztu zen hasieran[3], eta alderdiaren behin-behineko hautagaia bihurtu zen, ia oposiziorik gabe[4]. Hala ere, Bidenek 2024ko ekainean egindako Presidentetzarako eztabaidan izandako jokabideak areagotu egin zuen bere adinari eta osasunari buruzko kezka, eta bere alderdiaren barruan deialdia eragin zuen kanpaina utz zezan[5]. Hasiera batean hautagaitzarekin jarraituko zuela azpimarratu bazuen ere, Bidenek uztailaren 21ean egin zuen atzera, eta Kamala Harris presidenteordeari babesa eman zion —abuztuaren 5ean bihurtu zen alderdiko hautagai—. Harrisek Tim Walz Minnesotako gobernadorea aukeratu zuen formulakide.

Bidenen aurrekoa, Donald Trump Alderdi Errepublikanoko kidea, bigarren agintaldi baterako aurkeztu zen, 2020an Bidenen aurka galdu ostean[6]. 2024ko Errepublikanoen Konbentzio Nazionalean izendatua izan zen bere formulakidearekin batera, J.D. Vance Ohioko senataria. Trumpen kanpaina adierazpen faltsu eta engainagarri asko egiteagatik[7][8][9], immigrazioaren aurkako alarmismoan parte hartzeagatik[10][11][12] eta konspirazio teoriak sustatzeagatik nabarmendu da[13]. Trumpek bere baieztapen faltsuak errepikatzen jarraitu du: 2020ko hauteskundeak lapurtu zizkiotela, eta horrek eragin zuela urtarrilaren 6ko Kapitolioaren aurkako erasoa[14]. Trumpek eskuin muturreko estremismoa[15] eta bere aurkari politikoen aurkako erretorika gero eta bortitzagoa, deshumanizatzaileagoa eta autoritarioagoa hartzeagatik[16][17][18], populista, autoritario eta faxista gisa deskribatu dute historialari eta akademikoek[19][20][21], hautagai politiko batek Ameriketako Estatu Batuen historian inoiz egin ez dituen adierazpenekin[22][23], eta arau politikoen etengabeko haustura egin duena[24]. Alderdi Errepublikanoa ahalegindu da 2024ko presidentetzarako hauteskundeak aztoratzen, kontserbadore estatubatuarren artean hauteskundeak ukatzeko mugimendu zabalago baten parte gisa. 2024ko maiatzean, enpresa-erregistroak faltsutzeagatik egindako 34 delitu larriren erruduntzat jo zuten Trump, eta delitu batengatik zigortutako AEBko lehen presidente ohia da[25]. 2023an eta 2024an ere, sexu abusu, difamazio eta finantza iruzurraren arduradun izendatu zuten. Trumpek akusazio ugari ditu oraindik, 2020ko hauteskundeak baliogabetzeko saiakerengatik eta urtarrilaren 6ko atentatuan izan zuen rolagatik, baita Georgia estatuko 2020ko presidentetzarako hauteskundeak baliogabetzeko xantaiagatik auzipetuta egoteagatik ere. Trump hilketa saiakera batetik bizirik atera zen 2024ko uztailean, kanpainako mitin batean; belarrian tiro bat jaso zuen[26].

Presidentetzarako hauteskundeak Senatuko, Ordezkarien Ganberako, hainbat Estatutako Gobernadore eta Legebiltzarrerako hauteskundeekin batera egiten dira. Presidentetzarako hauteskundeetarako giltzarri diren estatuen artean daude Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Ipar Carolina, Pennsylvania eta Wisconsin[27]. Kanpainako gai nagusiak abortua[28][29][30], immigrazioa[31][32], klima aldaketa[33], demokrazia[34][35], ekonomia[36], hezkuntza[37], atzerri politika (bereziki 2023-2024ko Israel-Palestina gerra)[38], osasun-arreta[39] eta LGBTQ kolektiboaren eskubideak dira. Aurreikuspenen arabera, irabazleek 2025eko urtarrilaren 20an zin egingo dute Estatu Batuetako 47. presidente eta 50. presidenteorde gisa.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «Trump garaile, erabat» Berria 2024-11-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-06).
  2. ↑ «Donald Trumpek aise irabazi ditu AEBko hauteskundeak» EITB 2024-11-06 (Noiz kontsultatua: 2024-11-06).
  3. ↑ (Ingelesez) Kinery, Emma. (2023-04-25). «Biden launches 2024 reelection campaign, promising to fulfill economic policy vision» CNBC (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  4. ↑ «Donald Trump and Joe Biden Clinch Their Party Nominations - The New York Times» web.archive.org 2024-03-13 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  5. ↑ (Ingelesez) Quinn, Melissa; Kim, Ellis. (2024-07-19). «More Democrats join wave of lawmakers calling on Biden to drop out of 2024 race - CBS News» www.cbsnews.com (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  6. ↑ (Ingelesez) Stracqualursi, Gabby Orr,Kristen Holmes,Veronica. (2022-11-16). «Former President Donald Trump announces a White House bid for 2024 | CNN Politics» CNN (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  7. ↑ (Ingelesez) X; Instagram; Email; Facebook. (2024-08-16). «News Analysis: Trump seeks to reclaim spotlight with old playbook of lying, talking smack to media» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  8. ↑ «Trump has a bunch of new false claims. Here’s a guide. - The Washington Post» web.archive.org 2024-03-15 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  9. ↑ «With false ‘coup’ claims, Trump primes supporters to challenge a Harris win - The Washington Post» web.archive.org 2024-08-24 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  10. ↑ (Ingelesez) Chidi, George. (2024-08-04). «Name-calling and hyperbole: Trump continues fear-mongering fest at Georgia rally» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  11. ↑ «How Trump Stokes Fears of Immigration to Sideline Other Issues - The New York Times» web.archive.org 2024-09-23 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  12. ↑ «‘The End of Our Country’: Trump Paints Dark Picture at Debate - The New York Times» web.archive.org 2024-09-23 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  13. ↑ «Trump Embraces Extremism as He Seeks to Reclaim Presidency - The New York Times» web.archive.org 2024-04-16 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  14. ↑ (Ingelesez) «Trump calls Biden the 'destroyer' of democracy despite his own efforts to overturn 2020 election» AP News 2023-12-03 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  15. ↑ «Fears of political violence grows as 2024 campaign heats up | AP News» web.archive.org 2024-05-11 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  16. ↑ Nacos, Brigitte L.; Shapiro, Robert Y.; Bloch-Elkon, Yaeli. (2020). «Donald Trump: Aggressive Rhetoric and Political Violence» Perspectives on Terrorism 14 (5): 2–25. ISSN 2334-3745. (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  17. ↑ (Ingelesez) Piazza, James; Van Doren, Natalia. (2023-05). «It’s About Hate: Approval of Donald Trump, Racism, Xenophobia and Support for Political Violence» American Politics Research 51 (3): 299–314.  doi:10.1177/1532673X221131561. ISSN 1532-673X. (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  18. ↑ «Trump calls migrants 'animals,' intensifying focus on illegal immigration | Reuters» web.archive.org 2024-06-17 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  19. ↑ (Ingelesez) Beauchamp, Zack. (2023-11-14). «When Trump tells you he’s an authoritarian, believe him» Vox (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  20. ↑ (Ingelesez) Lehmann, Chris. (2023-11-14). The “Is Donald Trump a Fascist?” Debate Has Been Ended—by Donald Trump. ISSN 0027-8378. (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  21. ↑ (Ingelesez) Cassidy, John. (2023-11-14). «Trump’s Fascistic Rhetoric Only Emphasizes the Stakes in 2024» The New Yorker ISSN 0028-792X. (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  22. ↑ «How Trump’s Rhetoric at Rallies Has Escalated - The New York Times» web.archive.org 2024-07-19 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  23. ↑ (Ingelesez) Applebaum, Anne. (2024-10-18). «Trump Is Speaking Like Hitler, Stalin, and Mussolini» The Atlantic (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  24. ↑ «Donald Trump Reposts Crude Sexual Remark About Kamala Harris on Truth Social - The New York Times» web.archive.org 2024-08-28 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  25. ↑ (Ingelesez) News, A. B. C.. «Donald Trump becomes 1st US president tried and convicted of crimes» ABC News (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  26. ↑ (Ingelesez) «Joe Biden condemns 'sick' assassination attempt on Donald Trump» www.bbc.com (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  27. ↑ (Ingelesez) «Seven swing states set to decide the 2024 US election» www.bbc.com (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  28. ↑ «Opinion | ‘They Are America’s G.O.P. Leninists’ - The New York Times» web.archive.org 2023-04-12 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  29. ↑ (Ingelesez) Saperstone, Jeff; Killilea • •, T. J.. (2024-03-11). «Here's why abortion will be such a big issue for the ballot come November» NBC Boston (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  30. ↑ «What Overturning Roe Could Mean for Rape Survivors - The Atlantic» web.archive.org 2022-05-04 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  31. ↑ «7 big issues at stake in the 2024 election» web.archive.org 2024-07-03 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  32. ↑ «Donald Trump brags about his efforts to scuttle bipartisan border deal - The Washington Post» web.archive.org 2024-01-28 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  33. ↑ «Opinion: The 2024 election just might turn on … climate change?» Press Herald 2024-01-30 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  34. ↑ «Americans agree that the 2024 election will be pivotal for democracy | AP News» web.archive.org 2023-12-16 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  35. ↑ «Saving democracy is central to Biden's campaign messaging. Will it resonate with swing state voters? - CBS Pittsburgh» web.archive.org 2024-03-13 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  36. ↑ «Will 2024 Be About the Economy, or the Candidates? | Cook Political Report» web.archive.org 2023-03-25 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  37. ↑ «Republicans see education as winning issue in 2024 | The Hill» web.archive.org 2023-01-29 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  38. ↑ «2024: The foreign policy election? - POLITICO» web.archive.org 2023-11-20 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).
  39. ↑ «Election 2024: Trump says he would renew efforts to replace 'Obamacare' | AP News» web.archive.org 2023-12-04 (Noiz kontsultatua: 2024-10-31).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=2024ko_Ameriketako_Estatu_Batuetako_hauteskunde_presidentzialak&oldid=9960678"(e)tik eskuratuta