Elia Eudozia

Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Aelia Eudocia» orritik birbideratua)
Ez nahasi Elia Eudoxiarekin.
Elia Eudozia

bizantziar enperadore

421 - 450
← Elia Eudoxia - Pulkeria →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakAthenais, Athenaïs
JaiotzaAtenas, 400(e)ko hamarkada
Herrialdea Bizantziar Inperioa
HeriotzaJerusalem, 460ko urriaren 21a (49/59 urte)
Familia
AitaLeontius
Ezkontidea(k)Teodosio II.a  (421 -
Seme-alabak
Anai-arrebak
LeinuaTeodosiar leinu
Hezkuntza
Hizkuntzakantzinako greziera
Jarduerak
Jarduerakpoeta, idazlea eta subiranoa
Lantokia(k)Bizantziar Inperioa
Lan nabarmenak
Santutegia
August 13 (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioakristaua

Elia Eudozia, (latinez: Aelia Eudocia Augusta; grezieraz: Αιλία Ευδοκία Αυγούστα; Atenas, c. 401 – Jerusalem, 460) Bizantziar Inperioko edo Ekialdeko Erromatar Inperioko enperatriza izan zen, eta V. mendeko literatoa. Teodosio II.a enperadorearen arreba Pulkeriak babestuta, enperadorearekin 421ean ezkondu zen. Gero eta eragin handiagoa izan zuen senarrarengan, eta horrek Pulkeriaren etsaitasuna ekarri zion, batez ere 439. urtean.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elia Eudozia 400 inguru jaio zen Atenasen, jatorri grekoko familia batean[1]. Eudoziaren izena Athenais zen, Pallas Athena jainkosa paganoaren babesean gurasoek aukeratua. Leontzio sofistaren alaba izan zen, Atenasko Akademian erretorika irakaslea,eta literaturan eta erretorikan prestakuntza handia jaso zuen berarengandik. Aita aberatsa zuen eta etxe bikaina zuen Akropolian.

Historia tradizionalaren arabera, Joan Malalasek eta beste batzuek kontatzen duten bezala, bere anaiek zuen ondare txikia kendu zioten, eta Konstantinoplako gortean konpondu nahi izan zuen arazoa. Haren dohainek atentzioa eman zioten Teodosioren ahizpari, Pulkeriari, eta konpainiako dama bihurtu eta enperadorearen emazte izateko prestatu zuen[2].

Bataiatu ondoren, aurreko izena alde batera utzi zuen, eta Aelia Licinia Eudocia izena hartu zuen[3]; Teodosio II.a enperadorearekin ezkondu zen 421. urteko ekainaren 7an; bi urte beranduago, Lizinia Eudoxia alaba jaio ondoren, augusta titulua jaso zuen. Enperatriz berriak bere anaiak saritu zituen, Valerio kontsul eta gero Traziako gobernadore eginez, eta bestea, Gesio, Iliriako prefektua.

Beste historialari garaikide batzuek, hala nola Sokrates Eskolastikoak eta Juan Panongoak, xehetasun horietako asko berresten dituzte, baina ez dute aipatzen Pulkeriak Eudoziaren eta haren anaiaren arteko ezkontzan izandako esku-hartzea. Hori dela eta, Eudoziaren jardueren beste xehetasun batzuk ulergarriagoak dira; esate baterako, gortean duen eragin handiaren erabilera, paganoak eta juduak jazarpenetik babesteko. Bere leku pribilegiatutik kultura bultzatu zuen, gramatikariz eta filosofoz inguratuta.

438. eta 439. urteetan, erromesaldia egin zuen Jerusalemera, eta zenbait erlikia eder eraman zituen berarekin[4]; Antiokian egon zenean, bertako senatuarekin jarri zen harremanetan estilo helenikoan[5], eta funtsak banatu zituen eraikinak konpontzeko. Itzuli zenean, Pulkeria jeloskor zegoelako eta Paulino bere babestuarekin, lanbideen jaunarekin, intriga bat zegoela uste zutelako mehatxatu zuten[6]. Azken hau hil zutenean 440an, Jerusalemera erretiratu zen, eta han, ofizial bat hiltzea leporatu zioten, bi jarraitzaile hiltzera bidalia. Hori dela eta, langile inperialen zati bat kendu zioten. Hala ere, eragin handia izan zuen; 453ko siriar monofisisten matxinadan sartu zen arren, azkenean Pulkeriarekin adiskidetu zen eta berriro onartu zuten eliza ortodoxoan. Jerusalemen hil zen 460ko urriaren 20an, eta azken urteak literaturari eskaini zizkion.

Kristautasuna kultura klasikoarekin nahastea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eudozia Atenasko hezkuntza sofistiko tradizional eta klasikoan hazi eta hezi zuten, baina helburua hezkuntza pagano klasikoa eta kristautasuna nahastea zen. Enperatriz gisa zuen boterea erabili zuen irakasleak eta hezkuntza ohoratzeko, eta hori oso garrantzitsua zen bere bizitzan.

Eudoziak Konstantinoplan eraiki zuen San Polieutoken eliza originala, eta Anizia Juliana birbilobak VI. mendean zabaldu eta egokitu zuen neurri handi batean.

Ondorengoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eudoziak eta Teodosio II.ak hiru seme-alaba izan zituzten:

Idazlana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) «Eudocia | Byzantine empress | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  2. ↑ «The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, by Edward Gibbon (chapter32)» web.archive.org 2008-08-06 (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  3. ↑ «Roman Emperors - DIR Aelia Eudocia» www.roman-emperors.org (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  4. ↑ (Frantsesez) Sommerard, Alexandre Du. (1838). Les arts au Moyen âge: en ce qui concerne principalement le palais romain de Paris, l'hotel Clusny.... Cechenev (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  5. ↑ "Eudoziak berak, Atenasko filosofo pagano baten alabak, fede berria zabaldu zuen onarpen handiko giro batean. Bere herentzia helenikoaz jabetuta, Antiokiako herritarrei egindako bere diskurtso ospetsuan bezala, bere poesia-dohainak Zakarias eta Danielen profezien metafrasira eta Antiokiako San Ziprianoren legendaren erakusketara zuzendu zuten. ".
  6. ↑ Eudocia Augusta. (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Ménage, Gilles. (2012-09-19). Historia de las mujeres filósofas. Herder Editorial ISBN 978-84-254-3029-9. (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Domínguez, Óscar Prieto. (2010-01-01). ««De alieno nostrum»: el centón profano en el mundo griego» Ediciones Universidad de Salamanca (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  9. ↑ «École Biblique et Archéologique» www.ebaf.edu (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).
  10. ↑ «Brooklyn Museum: Eudocia» www.brooklynmuseum.org (Noiz kontsultatua: 2022-03-07).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Elia_Eudozia&oldid=9598318"(e)tik eskuratuta