Agatha Barbara
| Agatha Barbara | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
1982ko otsailaren 15a - 1987ko otsailaren 15a ← Albert Hyzler - Pawlu Xuereb →
1974 - 1981
1971 - 1976
1955 - 1958
| |||||||||||
| Bizitza | |||||||||||
| Jaiotza | Żabbar, 1923ko martxoaren 11 | ||||||||||
| Herrialdea |  Malta | ||||||||||
| Heriotza | Żabbar, 2002ko otsailaren 4a (78 urte) | ||||||||||
| Jarduerak | |||||||||||
| Jarduerak | politikaria eta irakaslea | ||||||||||
| Jasotako sariak | ikusi
| ||||||||||
| Sinesmenak eta ideologia | |||||||||||
| Erlijioa | Erromatar Eliza Katolikoa | ||||||||||
| Alderdi politikoa | Alderdi Laborista | ||||||||||
  | |||||||||||
Agatha Barbara (Żabbar, Malta, 1923ko martxoaren 11 - ibidem, 2002ko otsailaren 4a) Maltako politikaria izan zen, 3. presidentea. Irakasle lan egin zuen ikastetxe batean eta Maltako Alderdi Laboristako kide izan zen. Emakumeen boto-eskubidea lortzeko borrokatu zen eta diputatu aukeratu eta ministro izendatu zen lehen emakumea izan zen. Herrialdeko presidentea izan zen 1982 eta 1987 bitartean.[1]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Agatha Barbara Maltako Żabbar herrian jaio zen 1923an, eta langile-klaseko familia batean bederatzi seme-alabetatik bigarrena izan zen. Aita Errege Marina Britainiarraren atoiontzia zen, eta ama, berriz, etxekoandrea. Gaztea zela, Valletara joan zen Bigarren Hezkuntzara joateko, baina 1939an Bigarren Mundu Gerra hasi zenean, bertan behera geratu ziren ikaste kontuok. Maltako Setioan, 1940 eta 1942 bitartean, britainiar armadarekin lankidetzan aritu behar izan zuen uhartearen defentsan. Malta puntu estrategikoa izan zen, bai Ardatzeko potentzientzat, bai Bigarren Mundu Gerrako Aliatuentzat, Mediterraneo itsasoan erdigunean baitzegoen.[1]
Ez zen inoiz ezkonduta egon eta ez zuen ondorengorik izan. Maltako prentsak agerian utzi zuen, gerraren ondoren, eskutitz bidezko erromantze labur bat izan zuela militar britainiar batekin.[2]
1980ko hamarkadan Maltako liraren billete-sorta baten aurrealdean estatistikariaren aurpegia argitaratu zen.[3]
Ibilbide politikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gerra amaitzean, Barbarak ikasketak amaitu eta irakasle bihurtu zen. Aldi berean, 1946an Maltako Alderdi Laboristan afiliatu zen eta aktiboki parte hartu zuen 1947ko hauteskundeetan emakumeen sufragioa eskatzen zuten gizarte-mugimenduetan. Hauteskunde horietan, Barbara hautagaitza laboristan sartu zen eta Maltako Ordezkarien Ganberan eserleku bat lortu zuen, lehen ordezkari emakumea izan zen.[1]
Kultura ministro[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lehen aldia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1955etik 1958ra Dom Mintoff lehen ministroaren kabinetean Hezkuntza eta Kultura ministroa izan zen, eta Maltako exekutiboan ministerio bat bere gain hartu zuen lehen emakumea izan zen.[4] Buru izan zen hiru urteetan, 14 urtera arteko derrigorrezko hezkuntza ezartzeko, asmo handiko erreforma bat bultzatu zuen. Erreforma horrek, gainera, eskola berriak eraikitzea, irakasleentzako prestakuntza-zentro nazionala, ezgaituentzako eskola bereziak, beka-programa eta lanaldi osoko ordutegiak aurreikusten zituen.[1][5] Erreformek curriculum akademikoan sexuen araberako bereizkeria desagerrarazi zuen.[1][6]
Bigarren aldia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1958an Mintoffen gobernuak dimisioa aurkeztu zuen. Garai hartan, Malta Britainiar Inperioko kolonia zen, eta Londres eta Valletaren arteko harremanak urritu egin ziren. Administrazio kolonialaren aurkako manifestazioetan parte hartu zuen Barbarak, eta hilabeteko bortxazko lanetara ere kondenatu zuten.[1] Hala ere, Alderdi Laboristan jarraitu zuen eta bere jarduera politikoarekin jarraitu zuen. Maltak independentzia lortu zuen 1964ko irailaren 21ean, nahiz eta britainiarrek kontrol handia izan zuten 1974ra arte. 1971n berreskuratu zuen Mintoffek lehen ministro kargua , eta berriz izendatu zen Barbara Hezkuntzako ministroa. Orduko horretan, derrigorrezko hezkuntza 16 urtera igo zen, eta irakaskuntzako sistema misto berria ezarri zen, lehen eskola teknikoekin.[1] 1974an —Errepublikaren aldarrikapenaren urtea— gobernua berregituratu zen, eta Barbarak Lan eta Gizarte Zerbitzuen Ministerioa hartu zuen 1981era arte. Eginkizun berri horretan ongizate-estatuaren berezko neurriak ezarri behar izan zituen, hala nola 40 orduko lanaldia, negoziazio kolektiboa eta pentsio-sistema.[1]
Presidente[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1982ko otsailaren 15ean, krisi politiko sakon baten erdian, Agatha Barbara presidente izendatu zuten bost urterako. Urtebete lehenago egindako hauteskundeetan, 1981eko legegintza-hauteskundeetan, ordura arteko gertakari ezezagun eta bitxi bat gertatu zen: Alderdi Nazionalistak botoen %51 lortu bazuen ere, Alderdi Laboristak diputatuen gehiengoa lortu zuen boto bakar transferigarriaren —hautesle baten botoa hautagai gogokoenari esleitzen zaio hasiera batean, eta hautagaia jadanik hautatu edo ezabatu bada, sobratzen diren boto guztiak boto-emaileak hautatutako lehentasunen arabera transferitzen dira: Irabazle bakarra duten hauteskundeetarako erabiltzen denean, berehalako bigarren itzuliaren baliokidea da.— hauteskunde-legearen bidez.[4][7] Protestan, nazionalistek boikot egin zioten parlamentu berriari.[4] Barbarak bitartekari-lana egin behar izan zuen bi taldeetako buruzagien artean, eta 1987an konstituzio-zuzenketa bat onartu zen; horren arabera, botoen %50 baino gehiagoko alderdiak gehiengo osoa lortuta.[1][7]
Presidentearen agintaldia amaitu ondoren, Agatha Barbara politikatik erretiratu eta Żabbarren bizi izan zen. Presidente ohia 2002ko otsailaren 4an hil zen, 78 urte zituela, bihotzekoak jota.[5]
Legatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Emakumeen politikaren barruan, Agatha Barbara bigarren emakume europarra da —eta bosgarrena mundu osoan—, errepublika bateko estatu-buruzagitza bere gain hartzea lortu duena, Sirimavo Bandaranaike (Sri Lanka, 1960), María Estela Martínez de Perón (Argentina, 1974), Lidia Gueiler Tejada (Bolivoti, 1979) eta Vigdís Finnbogadóttirren (Islandia, 1980) atzetik.[8] Maltako Ordezkarien Ganberan eserleku bat lortu zuen lehen emakumea izan zen, eta 1947tik 1982ra bitartean egon zen Parlamentuan, presidentetza betetzeko utzi behar izan zuen arte.[1][5]
Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1980ko hamarkadan Maltako lirak bere aurpegia izan zuen.[3]
- 1990ean Maltako Merituaren Ordenako Ohorezko Lankideen lepokoa
- 2006ko apirilaren 23an, Edward Fenech Adami Maltako presidenteak Agatha Barbararen monumentu bat inauguratu zuen Żabba bere jaioterrian.[9]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f g h i j «Ms Agatha Barbara» Gobierno de Malta.
- ↑ «Agatha Barbara and romantic Navy letters» Times of Malta 3 de agosto de 2014.
- ↑ a b «No changeover for people with old Lm20 notes» Times of Malta 14 de enero de 2008.
- ↑ a b c Around the World; Woman, 59, Is Elected The President of Malta. 17 de febrero de 1982.
- ↑ a b c Agatha Barbara, 78; Education Reformer and Former Maltese Leader. 8 de febrero de 2002.
- ↑ «Malta since Independence» Times of Malta 21 de septiembre de 2010.
- ↑ a b «La posibilidad de una victoria electoral nacionalista en Malta hace subir la temperatura política» El País 11 de mayo de 1987.
- ↑ «Women in Politics: A Timeline» International Women's Democracy Center.
- ↑ «Agatha Barbara monument unveiled in Zabbar» Times of Malta 24 de abril de 2006.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q168387
Multimedia: Agatha Barbara