Agnes de Mille

Agnes de Mille
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Harlem eta New York, 1905eko irailaren 18a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	New York, 1993ko urriaren 7a (88 urte)
Heriotza modua	: istripu zerebrobaskularra
Familia
Aita	William Churchill deMille
Ama	Anna George de Mille
Anai-arrebak	ikusi Peggy George (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Kaliforniako Unibertsitatea Los Angelesen ; California State University, Long Beach (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	koreografoa, dantzaria, ballet dantzaria, ballet-irakaslea, antzerki zuzendaria eta idazlea
Jasotako sariak	ikusi National Medal of Arts ; Tony Award for Best Choreography (1947) ; Capezio Dance Award (1966) ; Kennedy Center Honors ; Elizabeth Blackwell Award (1982) ; Drama Desk Special Award (1986) ;
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Heterodoxy (en)
	agnesdemilledances.com

Agnes George de Mille (Harlem, AEB, 1905eko irailaren 18a - AEB, 1993ko urriaren 7a) estatubatuar dantzari eta koreografoa izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen urteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mille Harlemen jaio zen antzerkiko profesionalekin lotutako familia batean. William C. DeMille aita eta Cecil B. DeMille osaba zuzendari izan zituen Hollywooden. Henry George ekonomialariaren biloba ere izan zen. Hasieran aktorea izan nahi zuen, baina esan zioten fisikoki ez zela "behar bezain atsegina", eta dantzan aritu zen.^[1]

Txikitatik hasi zen dantzan, baina garai hartan zaletasun bat gehiago zen aukera profesional bideragarria baino. Ikaskuntzan hasi zen, ahizpa gazteari bere oin lauak zuzentzeko agindu zitzaizkion eskolekin bat egin zuenean.

Agnes de Mille-ri, ordea, malgutasuna eta teknika falta zitzaizkion, eta ez zuen dantzari-talderik, eta horrek are gehiago mugatzen zituen aukerak.

Baldintza horiekin, bere kabuz ikasi behar izan zuen, zinemako aktoreak ikusi eta ikasita. The Ragamuffin-en agertu zen 1916an, bere lehen lana izan baitzen. Aitaren harremanei esker, Cleopatra filmerako koreografia egin zuen 1934an, nahiz eta haren lana ezabatu egin zuten filmaren muntaian.

Mille Kappa Alpha Theta ermandadeko kide zen UCLAn graduatu zen, eta 1933an Londresera joan zen Marie Ramberten baletean ikastera.

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Millek 1939an ekin zion American Ballet Theateri, baina bere lehen lan esanguratsua, Rodeo (1942), Monte-Carloko Balet Errusiarrak eszenaratu zuen. Nahiz eta Millek koreografiak egiten jarraitu zuen ia hil zen momentura arte –bere azken baleta, The Informer, 1992an osatu zen–, azken lan gehienak baleten errepertoriotik kendu dituzte. Rodeo ez ezik, beste bi balet ere maiz interpretatzen dira: Three Virgins and a Devil (1934), Giovanni Boccaccioren ipuin baten egokitzapena, eta Fall River Legend (1948), Lizzie Bordenen bizitzan oinarritua.^[2]

Rodeo lanaren arrakastagatik, Mille Oklahoma! koreografiarako kontratatu zuten (1943). Haren koreografia, interludio edo dibertimentu gisa funtzionatu ordez, lan dramatiko edo musikaletako dantza-piezetan oso ohikoa den bezala, lanaren heroinaren arazo emozionalen funtsezko alderdietan azpimarratzen zituen. Mille-k beste dozena bat musikal baino gehiagoren koreografia egin zuen, besteak beste, Bloomer Girl (1944), Carousel (1945), Brigadoon (1947), Los caballeros las prefieren rubias (1949), Paint Your Wagon (1951), Goldilocks (1957), eta 110 in the Shade (1963).

De Millek Broadwayn izandako arrakastak zinemara eraman ziren Oklahoman! (1955) eta Carousel. Hala ere, Brigadoon-en bertsioak Gene Kellyren koreografia izan zuen . Hala ere, TV Omnibus, The Art of Ballet (Baletaren artea) eta The Art of Choreography (Koreografiaren artea) (biak 1956an emitituak) telesailetarako egin zituen bi saio bereziak berehala onartu ziren, jendearen arreta dantza seriora erakartzeko saio garrantzitsutzat.

Interpretaziorako zaletasunak garrantzi handia izan zuen bere koreografian. Mille-k goitik behera aldatu zuen antzerki musikala, eta koreografia bat sortu zuen, pertsonaien dimentsio emozionalei sostengua emateaz gain, argumentuaren parte izatera pasatzen zena.

1953an, Millek Mille Dance Theatre-ren Agnes sortu zuen, eta gerora Heritage Dance Theatre-n jarraitu zuen.

Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

De Mille Walter Prue-rekin ezkondu zen 1943an. Millek bihotzekoa izan zuen eszenatokian, 1975ean, eta sendatu egin zen. 1993an hil zen, bihotzekoaren bigarren aldian, Greenwich Villageko bere etxean.^[3]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Agnes de Mille 1973an sartu zen American Theater Hall of Fame-ra.^[4] Millek jasotako beste sari batzuk hauexek dira:

Tony saria Brigadoon-en Koreografia Hoberenean (1947),
Handel Medallion saria arteetan egindako lorpenengatik (1976)
Kennedy Centre-ren ohorea (1980)
Emmy Saria Mille-ren The Indomitable (1980) lanean egindako lanagatik, Speciard Desk.^[5]
Milletik institutuen eta unibertsitateen ohorezko goraipamenak ere jaso zituen.

Legatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Martha Graham dantza modernoaren legendaren lagun izan zen Mille bizitza osoan. Dantzari buruzko liburu asko idatzi zituen, eta 1992an Martha: La Vida y la Obra de Martha Graham (ISBN 0-679-74176-3) argitaratu zuen. 509 orrialdeko biografia da, eta eskuizkribua 30 urtez baino gehiagoz landu zuen.^[6]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «washingtonpost.com: Broadway, the Golden Years: Jerome Robbins and the Great Choreographer-Directors, 1940 to the Present» www.washingtonpost.com (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).
↑ (Katalanez) Salvà, Nando. (2022-01-12). ««L’assassina de la destral»: sang, classe i sensacionalisme en el primer ‘true crime’ que va commocionar els EUA del segle XIX» elperiodico (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).
↑ (Ingelesez) Anderson, Jack. (1993-10-08). «Agnes de Mille, 88, Dance Visionary, Is Dead» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).
↑ «Toledo Blade - Google News Archive Search» news.google.com (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).
↑ (Ingelesez) «Agnes de Mille» www.arts.gov (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).
↑ (Ingelesez) Smallwood, Christine. (2015-11-01). «New Books: Helen Frankenthaler’s earthbound genius» Harper's Magazine November 2015 ISSN 0017-789X. (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Ingelesez) Agnes de Mille Dances
(Ingelesez) American Ballet Theaterentzako lan-sketch eta -zerrenda biografikoa
(Ingelesez) Biographical sketch Kennedy Center-en

Datuak: Q394670
Multimedia: Agnes de Mille / Q394670

[1] «washingtonpost.com: Broadway, the Golden Years: Jerome Robbins and the Great Choreographer-Directors, 1940 to the Present» www.washingtonpost.com (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

[2] (Katalanez) Salvà, Nando. (2022-01-12). ««L’assassina de la destral»: sang, classe i sensacionalisme en el primer ‘true crime’ que va commocionar els EUA del segle XIX» elperiodico (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

[3] (Ingelesez) Anderson, Jack. (1993-10-08). «Agnes de Mille, 88, Dance Visionary, Is Dead» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

[4] «Toledo Blade - Google News Archive Search» news.google.com (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

[5] (Ingelesez) «Agnes de Mille» www.arts.gov (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

[6] (Ingelesez) Smallwood, Christine. (2015-11-01). «New Books: Helen Frankenthaler’s earthbound genius» Harper's Magazine November 2015 ISSN 0017-789X. (Noiz kontsultatua: 2022-12-20).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]