Aïssata Touré Kane

Aïssata Touré Kane
Bizitza
Jaiotza	Dar Naim (en) , 1938ko abuztuaren 18a
Herrialdea	Mauritania
Heriotza	Nuakxot, 2019ko abuztuaren 10a (80 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	arabiera; fula; frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Mauritanian People's Party (en)

Aïssata Kane, Aïssata Touré Kane izenez ere ezaguna (Dar El Barka, Brakna, Mauritania, 1938ko abuztuaren 18a – Nuakchot, Ibidem, 2019ko abuztuaren 10a), emakumeen eskubideen aldeko militante politikoa izan zen.^[1] 1975ean, Familiaren Babeserako eta Gizarte Gaietarako ministro izendatu zuten, eta bere herrialdeko lehen emakume ministro bihurtu zen.^[2] Mauritaniako Emakumeen Batasun Nazionalaren sortzaile ere izan zen 1961ean.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aïssata Kane 1938an jaio zen Dar Barkan, Senegal ibaiaren ibarrean, Nuakchotetik, Mauritaniaren hiriburutik 350 kilometrora. Tokiko botere politiko eta erlijioso handiko familia batekoa zen. Mame Ndiack Eliminane Abou Kaneren alaba zen 1923tik 1976ra bitartean barruti-buru eraginkorra. Lehen eta bigarren hezkuntzako ikasketak egin zituen Saint-Louisen, garai hartan Senegaleko eta Mauritaniako hiriburuan, eta ikasteko baimena izan zuen lehen neskatoetako bat izan zen, eta hori pentsaezina zen garai hartan.^[1] Gero Senegalen jarraitu zituen ikasketak.

Moctar Tourérekin, Frantziako funtzionarioarekin (1961eko independentzia baino lehen) ezkondu zen, eta Bruselara eraman zuten. Soziologia-urte bat ikasi zuen Bruselako unibertsitate librean, eta Letra-diploma lortu zuen. Nuakchotera itzuli ziren 1960ko azaroan independentzia aldarrikatuz. Frantseseko irakaslea izan zen 1963tik 1967ra.

1957an neskatoak eskolatzeko batzorde bat sortu zuen, eta independentziaren ondoren, 1961ean, Mauritaniako Emakumeen Batasun Nazionalaren sortzaileetako bat izan zen. Mauritaniar Herriaren Alderdiari (PPM) atxiki zitzaion, garai hartan alderdi bakarra baitzen. Gazteriaren Kontseilu Goreneko kide ere izan zen, gero, Emakumeen Kontseilu Goreneko kide. Erakunde hori independentziaren ondoren sortu zen, emakumeek hezkuntza eta ekonomia eskuratzeko aukera berdinak izan ditzaten. Kontseilu horren buru izan zen 1971etik 1978ra.^[3]

Mauritaniako emakumeentzako Mariemou aldizkaria ere zuzendu zuen, Mariem Daddah-ren laguntzarekin.^[4]

1975ean, Familia Babesteko eta Gizarte Gaietako ministro izendatu zuten, eta Mauritaniako lehen emakume ministro izan zen. Nesken eskubideetan aurrera egiteko, alaben eskolatze-ziurtagiriak aurkezteak baldintzatzen du familiari ostatua ematea. Gazteen gainelikadura behartuaren arazo kulturalari ere aurre egin behar izan zion. Ohituretan oinarritutako praktika da, eta obesitatea ezkontza goiztiarra errazteko erabiltzen den edertasun-kanona dela uste zuen. Hala ere, hiru urte besterik ez zuen iraun 1978ra arte, Mauritaniaren eta junta militarrak^[3] Fronte Polisarioaren arteko gatazka armatuan ahuldutako gobernua suntsitu zuenean.

Une horretatik aurrera, Mauritaniako boteretik urrundu zen, eta nazioarteko ekintzan jarri zuen arreta. Nazio Batuetako erakundeen aholkularia izan zen, hainbat erakundetako lehendakaria, besteak beste, familia-organismoen nazioarteko batasunekoa, gero familiaren erakunde panafrikarrekoa, eta gero emakume frankofonoen nazioarteko elkartekoa. Halaber, Mauritanian ingurumena babesteko elkarte ekologikoaren buru izan zen.^[4]

Emakumeen eskubideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanek ospe nazionala izan zuen emakume eta nesken eskubideen defendatzaile gisa ministro izan eta gobernukide izan aurretik. Mauritanian emakumeen osasuna eta hezkuntza hobetzeko ahaleginak bideratu zituen, eta herrialdeari beste lege-kode bat eman zionean, gobernuak arrakastaz presionatu zuen ezkontza-eskubideen gaineko xedapen bat sartzeko. Halaber, Mauritaniako Parlamentuan emakumeen ordezkaritza-kuota sartzea lortu zuen. Hasiera batean %10ean kokatu zen eta harrezkero igo egin da.^[4] Ministerioan iraun zuen bitartean, Kanek programa bat sartu zuen ezkontza poligamoen tasa murrizteko, eragin txikiagoa izan zuen (EMG) emakumeen mutilazio genitalari dagokionez. Mauritanian zabaldutako praktika bat denez, zera azaldu zuen, prozedura aurrera eramaten ari diren guztiek hainbat zigorri aurre egitea eta praktika desagerrarazteko lan egitea beharrezkoa zela. Kanek maila handiko gobernu-funtzionarioen laguntza jaso zuen, besteak beste, Daddah presidentearena, baina bere erreforma erradikalenetako batzuk lortzeko kontserbadore erlijiosoak aurka izan zituen.