Alertze-lerdeki
Alertze-lerdekia | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||||||||||||||||
Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
Ordena | Boletales | |||||||||||||||||||||||||||
Familia | Gomphidiaceae | |||||||||||||||||||||||||||
Generoa | Gomphidius | |||||||||||||||||||||||||||
Espeziea | Gomphidius maculatus Fr., 1838 | |||||||||||||||||||||||||||
Basionimoa | Agaricus maculatus | |||||||||||||||||||||||||||
Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Alertze-lerdekia (Gomphidius maculatus) Gomphidiaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Jateko moduko espeziea, mendiko alertzeetan ateratzen dena. Zuhaixken artean, goroldiotan.
Sinonimoak: Agaricus viscidus var. ß atropunctus, Cortinarius viscidus var. atropunctus, Gomphidius stillatus, Leucogomphidius maculatus.
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kapela: 3 eta 5 cm arteko diametrokoa, mamitsua eta likatsu samarra. Hasieran ganbila, gero irekia, gehienetan kamutsa, titirik gabea. Azala arrosa-arre kolorekoa orban ilunekin. Ertza beherantz biribildua.
Orriak: Hasieran zurixkak, ondoren arrosa-ardo kolorekoak eta azkenean beltzaranak; zabal, dekurrenteak, sabeldunak, bereizgarriak.
Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.
Hanka: 6 - 7 x 0,8 - 1 cm, altua, ia berdina, errezel likatsurik gabea. Hasieran zipriztin arreekin zurixka, geroago ilundu egiten da eta ardo-purpura koloreko tonua hartzen du; oinarrian horitu egiten da.
Haragia: Solidoa, argia, azalaren azpian tonu gorri-ardo kolorekoa hartzen joaten da, hori-limoi kolorekoa oinarrian. Zapore leunekoa eta usain ez oso nabarmenekoa.[2]
Etimologia: Maculatus epitetoa latinetik dator, zikindua dagoela esan nahi duen "maculatus" hitzetik. Orbanez estalita egoteagatik.
Jangarritasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jangarria.[3]
Nahasketa arriskua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gomphidius gracilis delakoarekin, honek kapela arre-ardo kolorekoa du, orriak ez dira zikintzen eta ez dira beltzez koloreztatzen (ez dute arrosara biratzen); oin zurixka, pixkanaka beltzez margotzen dena eta oinarri horixka duena. Arrosara jotzen duen haragi zurixka. Zenbait autoreren iritziz, Gomphidius maculatus espeziearen aldaera bat da.[4]
Sasoia eta lekua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Udan eta udazkenean, mendiko alertzeen azpian.[5]
Banaketa eremua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Mexiko, Islandia, Europa, Errusia, Japonia, Txina, Zeelanda Berria.[6]
Erreferentzia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Kutxa Fundazioa Sozial eta Kulturala. (1992). Euskal Herriko perretxikoak. Litografía Danona s. coop.ltda., 426 or. ISBN 84-7173-211-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 94 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 461 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 368 or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ Gomphidius maculatus: GBIF—the Global Biodiversity Information Facility.