Amelia Orleanskoa
| Amelia Orleanskoa | |||
|---|---|---|---|
.jpg) | |||
1899 - 1908 | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Marie Amélie Louise Hélène d’Orléans, Maria Amélia Luísa Helena de Orleães | ||
| Jaiotza | Twickenham (en)  , 1865eko irailaren 28a | ||
| Herrialdea |  Frantzia  Portugal  Portugalgo Erresuma | ||
| Heriotza | Le Chesnay, 1951ko urriaren 25a (86 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Pantheon of the House of Braganza (en) | ||
| Familia | |||
| Aita | Prince Philippe, Count of Paris | ||
| Ama | Princess María Isabel of Orléans | ||
| Ezkontidea(k) | Karlos I.a Portugalgoa (1886ko maiatzaren 22a - 1908ko otsailaren 1a) | ||
| Seme-alabak | |||
| Anai-arrebak | |||
| Leinua | House of Orléans (en) | ||
| Hezkuntza | |||
| Hizkuntzak | frantsesa portugesa | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | ezkontidea eta sortzailea | ||
| Jasotako sariak | |||
 | |||
Amelia Orleanskoa, frantsesez Amélie d'Orléans (Londres, 1865eko irailaren 28a – Le Chesnay, Frantzia, 1951ko urriaren 25a) printzesa frantsesa izan zen jaiotzagatik, eta Portugalgo azken erregina ezkontzagatik.[1] Felipe de Orleansen (Parisko kondea) eta haren emaztearen (María Isabel Orleanskoa, Espainiako infanta) alaba nagusia izan zen. Aitaren aldeko aitona-amonak Fernando Felipe, Orleanseko dukea, eta Elena de Mecklem-Schwerin izan ziren. Amaren aldeko aitona-amonak Antonio Orleanskoa, Montpensierreko dukea, eta Luisa Fernanda Borboikoa, Españako infanta izan ziren. Amelia Luisaren ahizpa izan zen, Borboiko Carlos infantearen emaztea, Dos Sicilias, biak María de las Mercedes Borboiko-Dos Siciliasetakoa eta Orleanskoa, Bartzelonako kondesaren gurasoak. Portugalen Rainha Maria Amelia izenez ezagutu zuten.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1886ko maiatzaren 22an, Amelia Orleansko Bragantzako Carlos dukearekin, Portugalgo Luis I. erregearen seme eta oinordekoarekin, ezkondu zen.[1] Ameliak eta senarrak hiru seme-alaba izan zituzten:
- Luis Felipe (1887-1908), Beirako printzea eta printze erreala.
- Maria Ana (1887-1887).
- Manuel II.a (1889-1932), Portugalgo azken erregea.
Erregina[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1889an, Amelia Orleansekoa, Portugalgo erregina bihurtu zen senarrarekin, aitaginarreba hil zenean. Senarra Karlos I.a izenaz, errege izendatu zuten.
1908ko otsailaren 1ean, Lisboara itzultzean, errege-familiak atentatu bat izan zuen Lisboako Merkataritza Plazan. Atentatu horretan, erregea, berehala, eta printze erreala, hogei minutu geroago hil ziren; Manuel infantea zauritu egin zen, eta erregina, mirariz zauririk gabe, seme-alabak defendatu zituen arren, hiltzaileak kolpatuz. Teoria asko daude atentatuaren antolatzaileei buruz, baina dena usteak dira, izan ere, hiltzaileak hil egin ziren ez harrapatzeko borrokan, eta prozesua 'behar bezala' ahaztu zen errepublika aldarrikatu ondoren.
Amelia errege berriaren tutore bihurtu zen. Azkenean, parte-hartze aktiboa izan ahal izan zuen nazioaren gobernuan, eta nazio mailako gobernu moduko bat jarri nahi izan zuen abian, korronte politiko guztiak bertan izango zituena. Baina botere-kuoten banaketak alde batera utzi zituen alderdi guztiak, eta klase politikoa monarka gaztearen inguruan elkartu ordez, isolatu eta, ondorioz, ahuldu egin zuen.
Portugaletik alde[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1910ean, Portugalgo Manuel II.a semearen abdikazioarekin, Ameliak Portugal utzi zuen errege-familiako gainerako kideekin, eta hura izan zen Lusitaniako azken erregina ezkontidea. Handik urte askotara, XX. mendeko 50eko hamarkadan eta hil baino lehentxeago, erreginari Lisboara itzultzeko baimena eman zioten, eta han senarraren eta seme-alaben hilobiak ikusi ahal izan zituen.[1]
Amelia Orleansekoari zor zaio Lisboako Autoen Museo Nazionala sortzea, Belém Jauregiaren egoitzan, Portugalen bizi izan zenean gehien maite zuen etxea zen.
Dinastiaren historian izan zuen azken eginkizun erabakigarria izan zen, bere seme Manuel II.aren jarrerari jarraituz, Miguel de Braganza erregegaia, Portugalgo Miguel I.aren semea, dinastiaren jaraunsle gisa onartu zuenean, nahiz eta egia izan Portugalgo Konstituzioak eskubideak kentzen zizkiela Miguelen oinordekoei, eta Portugalen ez zen monarkiarik berrezarri.
Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amelia hil zenean, Portugalgo gobernuak gerra-ontzi bat bidali zuen bere gorpuzkiak Lisboara aberriratzeko. Estatu ohorerik altuenak jaso zituen, eta jendetzak lagunduta Bragantzatarren Panteoira joan ziren Forako San Vicente monasterioan. Han, senarrarekin eta seme-alabekin batera gorde zituzten.[1] Bere azken hitzen artean: "Hainbeste sufritzen dut! Jainkoa nirekin dago. Agur. Eraman nazazu Portugalera!".
Tituluak, tratamenduak eta ohorezko goraipamenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Tituluak eta tratamenduak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1865eko irailaren 28tik 1886ko maiatzaren 22ra: Errege Gorentasuna Orleanseko Amelia printzesa.
- 1886ko maiatzaren 22tik 1889ko urriaren 19ra: Errege Gorentasuna Portugalgo errege-printzesa, Bragantzako dukesa ezkontidea.
- 1889ko urriaren 19tik 1908ko otsailaren 1era: Portugalgo eta Algarvesko erregina ezkontidea, Leial-Oso maiestate.
- 1951ko otsailaren 1etik 25era: Portugalgo eta Algarveetako ama erregina, Errege Gorentasun Gorena.
Ohorezko goraipamenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Santa Isabel Erreginaren Ordenako maisu handia (Portugalgo Erresuma)
- 1886ko urriaren 25a: Maria Luisa Erreginaren Dama de la Orden de las Damas Nobles.[2] (Espainiako Erresuma)
- Izar-gurutzearen ordenaren lehen klaseko dama. (Austrohungariar inperioa)[3]
- 1892: Kristautasunaren Urrezko Arrosa ().
- Sevillako San Buenaventura Bakardadearen Ermandadeko zerbitzaria.
Genealogia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 Zuhaitz genealogikoa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d Fundação Mário Soares. Biografia. .
- ↑ «Guía Oficial de España 1914» Guía Oficial de España: 218. 1914.
- ↑ (Alemanez) «Hof- und Staats-Handbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie - 1912, pt. 01» www.familysearch.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-15).
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Braganza Denda-Coburgo
- Bragantzako dukerria
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q236965
Multimedia: Amélie of Orléans / Q236965
| Aurrekoa: María Pía de Saboya |
Portugalgo eta Algarveetako Erregina ezkontidea 1886.10.19 - 1908.02.01 |
Gerokoa: abolitutako kargua Augusta Victoria Hohenzollern-Sigmaringengoa (erregina titular) |
| Aurrekoa: Estefanía Hohenzollern-Sigmaringengoa |
Bragantzako dukesa ezkontidea 1886.05.22 -1908.02.01 |
Hurrengoa: Monarkiaren abolizioa |