Edukira joan

Andrew Wakefield

Wikipedia, Entziklopedia askea
Wakefield txertoen aurkako kontzentrazio batean, Varsovian (Polonia), 2019ko ekainean.
Wakefield txertoen aurkako kontzentrazio batean, Varsovian (Polonia), 2019ko ekainean.

Andrew Jeremy Wakefield (1956ko irailaren 3an jaioa)[1] [2] britainiar iruzurgilea, zilegitasun gabeko akademikoa, txertoen aurkako aktibista eta mediku ohia da.

Wakefield osasun-erregistrotik kendu zuten The Lancet MMRren autismoaren iruzurrean parte hartzeagatik. 1998ko azterlan horrek iruzurrez baieztatzen zuen lotura bat zegoela elgorriaren, hazizurrien eta errubeolaren aurkako txertoaren (MMR) eta autismoaren artean. Ikerketaren inguruko publizitateak txertaketaren onarpenean beherakada nabarmena eragin zuen, eta, horren ondorioz, hainbat elgorri-agerraldi izan ziren mundu osoan, zeinak heriotza asko eragin zituzten.

Londresko Royal Free Ospitaleko gibeleko transplante-programan zirujaua izan zen, eta Royal Free and University College School of Medicin-eko gastroenterologia esperimentaleko ohorezko aholkulari eta irakasle titular bihurtu zen. Han zituen postuei uko egin zien 2001ean, "elkarren adostasunez", eta gero Estatu Batuetara joan zen bizitzera. 2004an, Wakefieldek Austien (Texas) Thoughtful House ikerketa-zentroa (orain Haurren Osasun eta Garapenerako Johnson Zentro gisa berrizendatua) fundatu eta bertan lanean hasi zen. Ikerketa-zentro horretan zuzendari exekutibo gisa jardun zuen 2010eko otsailera arte, Britainiako Kontseilu Mediko Orokorrak (BKMO) bere aurkako salaketak aurkeztu ondoren uko egin zuen arte. Gerora, txertoen aurkako aktibismoagatik egin zen ezagun.

Wakefieldek autismoari buruzko 1998ko artikulua argitaratu zuen The Lancet aldizkari mediko ospetsuan, eta bertan autismoari lotutako enterokolitis mota berri bat identifikatu zuela adierazi zuen. Hala ere, beste ikertzaile batzuek ezin izan zituzten bere aurkikuntzak erreproduzitu [3] [4] eta Brian Deer Sunday Times egunkariko kazetariak egindako 2004ko ikerketa batek Wakefieldek jakinarazi gabeko interes finantzarioen gatazkak identifikatu zituen [5]. Ikerketa horretan jakin zen Wakefieldek urtean 43 milioi dolar irabaz zitzakeela froga-kitak salduz. [6] Egoera horretan, Wakefielden egilekide gehienek babesa kendu zieten ikerketaren interpretazioei [7] eta Kontseilu Mediko Orokorrak ikerketa bat egin zuen Wakefield eta bere bi lankide ohiren aurkako jokabide txarraren salaketei buruz [8] [9].

2010ean, BKMOk aurkitu zuen Wakefield ez zela zintzoa izan bere ikerketan, bere pazienteen interesen aurka jardun zuela, garapen atzerapena zuten haurrak gaizki tratatu zituela, [10] eta "bere eginbeharretan huts egin zuela aholkulari arduradun gisa". [11] [12] [13] The Lancet-ek 1998ko Wakefielden argitalpenean atzera egin zuen, BKMOren aurkikuntzetan oinarrituta, eskuizkribuko elementuak faltsutu egin zirela eta aldizkaria Wakefieldek "engainatu" zuela adieraziz. [14] [15]Hiru hilabete geroago, Wakefield Erresuma Batuko mediku-erregistrotik kendu zuten, neurri batean The Lancet-en argitaratutako ikerketa nahita faltsutzeagatik, eta Erresuma Batuan medikuntza erabiltzea debekatu zioten.[16] Erlazionatutako legezko erabaki batean, Britainia Handiko auzitegi batek esan zuen "gaur egun ez dagoela inolako gorputz errespetagarririk MMR txertoa eta autismoa/enterokolitisa kausalki lotuta daudela dioen hipotesia babesten duenik". [17] 2016an, Wakefieldek Vaxxed: From Cover-Up to Catastrophe txertoen aurkako filma zuzendu zuen.

Bizitza goiztiarra eta hezkuntza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wakefield 1956ko irailaren 3an jaio zen, Graham Wakefield neurologoaren eta Bridget d' Estouteville Matthews mediku orokorraren semea, Taploweko (Ingalaterra) Canadian Red Cross Memorial Ospitalean. [1] [18] King Edward 's School eskola independenteko ikasle gisa, bertako errugbi taldeko kapitaina izan zen. [1]

King Edward 's School utzi ondoren, [19] Wakefieldek medikuntza ikasi zuen St Mary' s Hospital Medical Schoolen [18] (egun Imperial College School of Medicine), eta 1981ean lortu zuen titulu osoa. 1985. urtean bihurtu zen Zirujauen Errege Ikastetxeko kide.

Karrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Torontoko Unibertsitatean, 1986tik 1989ra animalia-ereduak erabiliz, heste meharreko transplantean ehunak errefusatzeko arazoak aztertu zituen talde bateko kidea izan zen. [20] [21]Torontoko Unibertsitatean (Kanada) Wellcome Trust-en bidaia beka bati esker heste meharraren transplanteari buruzko ikasketak egiten jarraitu zuen. [6]

1980ko hamarkadaren amaieran, Wakefield, Erresuma Batura itzuli ondoren, ikerketan zentratu zen. [6] 1990eko hamarkadan Londresko Royal Free Ospitalean sartu zen eta bertan egon zen 2001ean dimititu zuen arte. 1995 eta 1998. urteen artean hesteetako hanturazko gaixotasunean lan egin zuen Royaleko talde bateko kide izan zen.

Royal Freen dimisioa eman ondoren, Wakefield Estatu Batuetara joan zen, eta Thoughtful House ikerketa-zentroa sortu zuen Austinen (Texas). Thoughtful Houseko zuzendari exekutiboa izan zen, autismoa aztertzen zuena, eta MMR txertoaren eta autismoaren arteko loturaren teoria sustatzen jarraitu zuen, nahiz eta onartu "frogatuta ez zegoela".

2010eko otsailean, Wakefieldek dimititu zuen Thoughtful Houseko zuzendari exekutibo gisa, Britainiar Kontseilu Mediko Orokorrak (BKMO) bere ikerketan zehar jokabide ez etiko eta ez zintzoa izan zuela ondorioztatu ondoren. BKMOk erabaki zuen "lotsagabea eta arduragabea" izan zela Ingalaterran autismoari buruzko ikerketa egin zuenean. [22] [23]

2010eko maiatzean, The Times egunkariak jakinarazi zuen Visceraleko aholkulari medikoa zela, Erresuma Batuko ongintzako erakunde bat, "hesteetako gaixotasunak eta garapenaren nahasmenduak ikertzen dituena". [24]

Wakefieldek Strategic Autism Initiative irabazi-asmorik gabeko erakundea sortu zuen autismoari buruzko ikerketak enkargatzeko, eta 2013an Medical Interventions for Autism izeneko enpresa baten eta Autism Media Channel izeneko beste baten zuzendaria izan zen. [25]

Hasiera batean Donald Trumpen babesa izan zuen arren, elgorri izurrite baten ondorioz Trumpek bere posizioa aldatu zuen. [26] Ondoren, sare sozialen plataformek beste bide bat eman zioten Wakefieldi bere txertaketaren aurkako kanpaina sustatzeko, eta horrek ondorio globalak izan zituen, nahiz eta inoiz ez duen paziente bat zuzenean tratatu. [26]

2016an Wakefieldek Vaxxed: From Cover-Up to Catastrophe txertoen aurkako filma zuzendu zuen. Robert De Niro fundatzaileetako batek Tribecako Zinemalditik kendu zuen, haren semea autismoa zuelako. [27]

The Telegraph-en 2020ko artikulu baten arabera, Wakefield nabarmena bihurtu zen txertoen aurkako mugimenduan, eta COVID-19aren pandemian txertoen segurtasunari buruzko baieztapen ez zilegiak sustatu zituen. Gailur politikoetan agertu zen txertoek "hil" egingo gaituztela ohartaraziz, eta txertoen erabileraren aurkako protesta orokorrak egitera deitu zuen. [28]

2025ean Democracy Now-rekin izandako elkarrizketa batean, Brian Deer ikerketa-kazetariak Robert F. Kennedy Jr., Andrew Wakefield eta Del Bigtree identifikatu zituen txertoen aurkako mugimenduaren lider nagusi gisa. Elkarrizketan zehar, Deerrek Kennedy Jr.-entzako Senatuaren berrespen-audientziei buruzko bere ikuspegia eskaini zuen, Bernie Sanders eta Bill Cassidy senatarien zalantzan murgiduz, non Kennedy Wakefielden zilegitasun gabeko teoriarekin lotuta agertzen den. [29]

Elgorriaren birusaren eta Crohnen gaixotasunaren arteko erlazioari buruzko baieztapenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erresuma Batura itzulita, gibela transplantatzeko programan lan egin zuen Londresko Royal Free Ospitalean.[6] 1993an, Wakefieldek arreta profesionala erakarri zuen, elgorriaren birusak Crohnen gaixotasuna eragin zezakeela ondorioztatu zuten txostenak argitaratu zituenean; eta bi urte geroago, artikulu bat argitaratu zuen The Lancet-en, elgorriaren aurkako txertoaren eta Crohnen gaixotasunaren arteko lotura proposatuz. [30] Ondorengo ikerketek ezin izan zuten hipotesi hori baieztatu, eta Britainia Handiko aditu talde batek 1998an azterlan batzuk berrikusi zituen, eta ondorioztatu zuen elgorriaren birusak ez zuela Crohnen gaixotasuna eragiten, ezta MMR txertoak ere. [31]

Geroago, 1995ean, Crohnen gaixotasunari buruzko ikerketa bat egiten ari zela, Rosemary Kessick, autismoa zuen haur baten ama, harengana hurbildu zen eta laguntza bilatu zuen bere semearen hesteetako arazoetarako eta autismorako; Kessickek Alergiak Eragindako Autismoa izeneko talde bat zuzentzen zuen. [32] 1996an, Wakefieldek MMR txertoaren eta autismoaren arteko lotura posibleak ikertu zituen. [6]

MMRri buruzko ikerketa-azterlanaren unean, Wakefield gastroenterologia esperimentaleko irakasle titularra eta ohorezko aholkularia zen Royal Free Hospital Medikuntza Eskolan (2008tik, UCLko Medikuntza Eskola). 2001ean uko egin zion, [33] "elkarren adostasunez eta Royal College of Pathologists taldeko kide izendatu zuten", eta AEBetara joan zen bizitzera 2001ean [34] (edo 2004an, beste bertsio baten arabera). [24] Ondoren, jakinarazi zen Royal Free Hospitala uzteko eskatu zitzaiola, The Lancet-en 1998ko artikulua azterketa kontrolatu batekin baliozkotzeko eskaera bati uko egin ondoren. [35]

Wakefieldek debekatuta dauka mediku gisa jardutea Erresuma Batuan [16] eta ez du lizentziarik AEBetan.[36] Nahiz eta gaur egun AEBetan bizi den. Bertan jarraitzaileak ditu, Jenny McCarthy [37] antibakuna barne, Wakefielden autobiografiaren hitzaurrea idatzi zuena, Callous Disregard. Wakefieldek autismoaren antzeko sintomak dituen seme bat du,  MMR txertoak eragin zituela uste duena [38] Deerren arabera, 2011tik aurrera, Wakefield Austinetik gertu bizi da bere familiarekin. [20] [25]

The Lancet-en iruzurra

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1998ko otsailaren 28an, Wakefield izan zen autismoa zuten hamabi umek The Lancet-en egindako ikerketa baten egile nagusia. Ikerketak enterokolitis autista izeneko sindrome berri bat proposatu zuen, eta hesteetako gaixotasun mota berri baten, autismoaren eta MMR txertoaren arteko lotura planteatu zuen. Egileek esan zuten hamabi haurretatik zortziren gurasoek jakinarazi zutela jokabede sintoma arraroak somatu zituztela MMR txertoa jarri eta ondorengo bi asteetara.

Abiarazleen artean MMR txertoa zortzi kasutan eta elgorri bidezko infekzioa batean zeudela jakinarazi zen. Artikulua berehala polemikoa izan zen, eta horrek publizitate zabala eragin zuen Erresuma Batuan, eta Erresuma Batuko Ikerketa Medikoko Kontseiluaren panel berezi bat deitu zen hurrengo hilean. [39] 2005ean Japonian egindako ikerketa batek ondorioztatu zuen ez zegoela kausazko harremanik MMR txertoaren eta autismoaren artean MMR txerto hirukoitza jaso zuten haurren eta elgorriaren, hazizurrien eta errubeolaren aurkako banakako txertoak jaso zituzten haurren taldeetan. Japonian, MMR txertoaren ordez banakako txertoak jarri zituzten 1993an [40].

Artikuluak kausazko loturarik frogatu ez zuela zioen arren, argitaratu aurretik, Wakefieldek adierazpenak egin zituen prentsaurreko batean eta ospitaleak igorritako prentsa-ohar batean, MMR txerto hirukoitza bertan behera uzteko eskatuz, ikerketa gehiago egin arte. [41] Geroago, "prentsako zientzia" gisa kritikatu zuten. [42] BBC News-en arabera, prentsaurreko hau izan zen, The Lancet artikuluaren ordez, MMR txertaketaren beldurra elikatu zuena. [43] BBCren txostenak zioenez, kazetariei esan zien "arazo morala" zela eta jada ezin zuela elgorria, hazizurriak eta errubeola txertoa hirunaka etengabe erabili. «Premiazko ikerketa gehigarria behar da, MMRk pertsona kopuru txiki batean konplikazio hori eragin dezakeen jakiteko”, esan zuen Wakefieldek une horretan. [43] Esan zuen, "Hiru birus elkarrekin ematen badituzu, hiru birus bizirik, orduan potentzialki handitzen duzu kontrako gertaera bat gertatzeko arriskua, bereziki birus horietako batek sistema immunologikoan eragiten duenean elgorriak egiten duen moduan.” [41] Iradoki zuen gurasoek elgorriaren, hazizurrien eta errubeolaren aurkako txerto bakarrak aukeratu beharko lituzketela, urtebeteko tarteen bidez bereizita. 60 Minutesek 2000ko azaroan elkarrizketatu zuen, eta baieztapen horiek errepikatu zizkion AEBetako entzuleei, txertaketaren aurkako mugimendu berriarentzako ikuspegi berri bat eskainiz. [44] [45] 2001eko azaroan, Wakefieldek uko egin zion Royal Free Ospitaleari, [46] esanez: "Joateko eskatu didate, nire ikerketaren emaitzak gustukoak eta onartuak ez direlako". [33] Medikuntza eskolak esan zuen " elkarren adostasunez" joan zela. 2002ko otsailean, Wakefieldek honako hau adierazi zuen: "Krisi hau bultzatu zuena txerto bakarraren deuseztapena izan zen, hautaketaren ezabapena, eta hori izan da amorrua eragin duena, medikuak, guruak, publikoa tratatzen ari direlako bere kabuz informatutako erabaki bat hartu ezin duen masa zozo moduko bat balitz bezala". [46]

Hasierako eztabaidaren ondorioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wakefieldek ikerketa klinikoak egiten jarraitu zuen Estatu Batuetan, 2001eko abenduan Royal Free Hospital utzi ondoren. Jeff Bradstreet AEBetako ikertzaile polemikoarekin bat egin zuen Haurren Garapenerako Baliabideen Nazioarteko Zentroan, MMR txertoaren eta autismoaren arteko balizko harremanari buruzko ikerketa gehiago egiteko. [47]

2004an, Wakefield Austingo (Texas) Thoughtful House ikerketa-zentroan hasi zen lanean. [48] Wakefield Thoughtful House-ko zuzendari exekutiboa izan zen 2010eko otsailera arte, Britainiar Kontseilu Mediko Orokorrak (BKMO) bere kontra egindako salaketen ondorioz uko egin zion arte. [22] [49]

2004ko otsailean, eztabaida berpiztu egin zen Wakefieldi interes-gatazka bat leporatu ziotenean. The Sunday Times egunkarian, Brian Deerrek jakinarazi zuen The Lancet estudioan zeuden 12 haurren gurasoetako batzuk Erresuma Batuko abokatu baten bidez errekrutatu zituztela, MMR fabrikatzaileen aurkako demanda bat prestatzen ari baitzen, eta Royal Free Ospitalek 55,000 libra jaso zituela Erresuma Batuko Lege Laguntzako Batzordetik (orain Legezko Zerbitzuen Batzordea) ikerketa ordaintzeko. [50] Lehenago, 2003ko urrian, batzarrak MMR fabrikatzaileen aurkako auzirako finantzaketa publikoa eten zuen. [51] Erresuma Batuko Kontseilu Mediko Nagusiak The Sunday Times egunkarian egindako salaketen ikerketa baten ondoren, Wakefieldi jokabide profesional txar larria leporatu zioten, baita zintzotasunik eza ere. [52]2006ko abenduan, Deerrek, The Sunday Times egunkarian idatzi zuenean, jakinarazi zuen, gainera, Royal Free Hospitalari emandako diruaz gain, MMR demandaren ardura zuten abokatuek 400.000 libra baino gehiago ordaindu zizkiotela Wakefieldi. [53]

2004ko Sunday Times-eko txostena baino hogeita lau ordu lehenago, The Lancet-eko editoreak, Richard Horton-ek, adierazpen publiko batean erantzun zion ikerketari, Wakefield-en ikerketa "halabeharrez akastuna" zela deskribatuz, eta esan zuen uste zuela artikulua partzialki baztertua izango zela berrikusle bikoitiek Wakefield-en interes-gatazkaren berri izan balute. [54] The Lancet-eko artikuluaren hamabi egileetako hamarrek interpretazio baten erretraktazioa argitaratu zuten geroago. [55] Atzera botatako artikuluaren atalak honako hau zioen:

Interpretazioa. Gaixotasun gastrointestinal elkartua eta garapenaren erregresioa identifikatzen ditugu aldez aurretik normalak ziren haur talde batean. Oro har, denboran zehar ingurumen-eragile posibleekin lotu zen.

Erretraktazioak honela zioen: [55]

Argi utzi nahi dugu artikulu honetan ez dela kausazko loturarik ezarri txertoaren eta autismoaren artean, datuak ez baitziren nahikoak. Hala ere, lotura hori egon zitekeela planteatu zen, eta horren ondoriozko gertaerek ondorio garrantzitsuak izan dituzte osasun publikoan. Hori ikusita, uste dugu orain dela une egokia aurkikuntzei buruz artikuluan egiten den interpretazioan formalki atzera egiteko, aurrekoekin bat etorriz.[56]

Wakefield Channel 4 eta beste batzuen aurka

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2004ko azaroan, 4. kanalak (Channel 4) Brian Deer kazetariak Dispatches-entzat egindako ordubeteko ikerketa bat helarazi zuen; Toronto Star egunkariak esan zuen Deerrek "froga dokumentalak aurkeztu zituela Wakefieldek elgorriaren aurkako dosi bakarreko txerto baterako patente bat eskatu zuela MMR txertoaren aurkako kanpaina hasi aurretik, eta horrek bere arrazoiei buruzko galderak sortu zituen". [20] [57] [58]

Wakefield-en argitaratu gabeko hasierako patentearen eskaeraz gain, [57] Deer-ek argitaratutako patentearen eskaeraren kopia bat argitaratu zuen. [59] Honen 1. orrialdeko lehen paragrafoak honela zioen:

Asmakuntza hau elgorriaren birusak eragindako infekzioaren aurkako prebentziorako eta/edo profilaxirako txerto/immunizazio berri bati eta BGI-a (Hesteetako Gaixotasun Inflamatorioa) tratatzeko konposizio farmazeutiko edo terapeutiko bati buruzkoa da; bereziki, Crohn Gaixotasuna eta Ultzeradun Kolitisa eta Konduktu-gaixotasun Erregresiboa (KGE) tratatzeko.

1998ko Wakefieldeko The Lancet artikuluan ikerketa deskribatu baino lehen, patente honen orrialde berean esplizituki baieztatzen da MMR txertoaren erabilerak autismoa eragiten duela:

Orain frogatu da, halaber, MMR txertoaren erabilerak (elgorriaren aurkako txertoaren birus bizi arindua, elgorriaren birusa, hazizuriaren aurkako txertoaren birusa eta errubeolaren aurkako txertoaren birusa eta lehen aipatutako birusen andui basatiak barne hartzen dituena) hiperplasia nodular linfoide ileala, kolitis kronikoa eta garapenaren nahasmendu orokorra, autismoa barne, eragiten dituela haurtxo batzuengan.

Deerren arabera, Wakefielden abokatuek 2005eko urtarrilaren 31n bidalitako gutun batek honela zioen: "Wakefield doktoreak ez zuen aurkako txertorik prestatu". [57]

Dispatches programan, Nicholas Chadwickek, Royal Free medikuntza eskolan Wakefielden begiradapean lan egiten zuen ikertzaileak, ez zuela elgorriaren birusa aurkitu The Lancet-ek jakinarazitako haurrengan. [60]

2005eko urtarrilean, Wakefieldek difamazio bidezko prozesu bat hasi zuen Channel 4; Twenty Twenty, ekoiztetxe independentearen, The Sunday Times, eta  Brian Deerren aurka (azken honekin pertsonalki eta bere webgunearen kontra briandeer.com) [61] Wakefield v Channel Four Television and Others kasuan.[62] Hala ere, demandak aurkeztu eta aste gutxira, Wakefieldek ekintza izozteko eskatu zuen, harik eta bere aurkako Kontseilu Mediko Orokorraren prozedurak amaitu arte. Channel 4k eta Deerrek agindu bat eskatu zioten Auzitegi Nagusiari, Wakefield bere ekintzarekin jarraitzera behartzeko edo hura hausteko. 2005eko urriaren 27an eta 28an entzunaldia egin ondoren, David Eady epaileak prozedurak etetearen aurkako epaia eman zuen:

Horrela, badirudi demandatzaileak difamazioagatiko prozedurak harreman publikoetarako erabili nahi dituela, eta beste kritiko batzuk uxatu, auzi horren "eragozpenetatik" isolatuta, justifikazioaren funtsezko defentsari erantzun behar diolako... Beraz, nahiko ziur nago demandatzaileak prozeduretatik ahal zuen abantaila guztia atera nahi zuela, prozedura horietan aurrera egin nahi izan gabe eta demandatuei erreklamazioei erantzuteko aukerarik eman gabe. [63]

Epaiak 4. kanalean (Channel 4)  Deerrek Wakefielden aurka egindako salaketen laburpenak oso luzeak identifikatu zituen: [63]

  • [Wakefield] MMR txertoak autismoa eragin zezakeelako beldurra zabaldu zuen, nahiz eta jakin bere laborategiak berak probak egin zituela eta horien emaitzak bere baieztapenen aurkakoak zirela; izan ere, ez zen elgorriaren birusa aurkitu bere azterketan parte hartu zuten haurretan, eta bazekien edo jakin behar zuen ez zegoela inolako oinarririk MMR txertoa banakako txertoetan banatu behar zela uste izateko.
  • Beldur hori zabaltzean, modu deszintzoan eta mertzenario-arrazoiengatik jardun zuen; izan ere, nahiz eta bidegabe ez zuen horren berri eman, txerto bat eta aurkako produktu batzuk (hala nola bere teorian oinarritutako diagnostiko-kit bat) planifikatu zituen, dirutza bat irabazteko aukera eman izan ziotenak.
  • Bere zaintzapeko umeei abusu larriak egin zizkien prozedura inbaditzaile zabalak modu ez etikoan gauzatzean (batzuetan hiru pertsona behar izan zituzten haur bati eusteko). Ondorioz, erizainek alde egin behar izan zuten eta mediku lankideei kezka larria eta zorigaitza eragin zien.
  • Ez zien modu zuzen eta/edo zintzoan jakinarazi bere lankideei eta publikoari haur autistei buruzko ikerketa MMR txertoaren fabrikatzaileak auzitara eraman nahi zituzten abokatuekin egindako kontratu batekin hasi zela.
  • Haurren Garapenerako Baliabideen Nazioarteko Zentroari bidegabeki edo modu deszintzoan eman zion ospea. Zentro horrek produktu garestiak sustatzen zituen guraso oso ahulen artean, eta produktu horien eraginkortasunaz (berak zekien edo jakin behar zuen bezala) ez zegoen inolako ebidentzia zientifikorik.

Eadyren epaiak ezartzen duenez, "GMCren diziplina-erakundearen iritziak edo ondorioak ez lirateke, esan dezakedan arte, garrantzitsuak edo onargarriak izango", Channel 4en salaketek "funtsean demandatzailearen osotasun eta zintzotasun profesionala ahulduko lukete", eta "ezin da serioski iradoki GMCren prozedurei lehentasuna eman behar zaienik arazoak konpontzeko".

2006ko abenduan, Deer-ek Zerbitzu Juridikoen Batzordetik lortutako erregistroak argitaratu zituen, Wakefieldi jakinarazi gabeko ordainsarietan 435.643 libra esterlina ordaindu zizkiola erakusten zutenak, MMR txertoaren aurkako kasu bat eraikitzeko. [64] Ordainketa horiek, The Sunday Times-ek jakinarazi zuenez, Wakefieldek The Lancet-en idatzitako artikulua argitaratu baino bi urte lehenago hasi ziren. [54] Deer txostena egin eta egun gutxira, Wakefieldek bere akzio guztiak utzi zituen difamazioagatik [65] eta akusatu guztien legezko kostuak ordaintzeko agindu zitzaion. [66] [67]

Beste kezka batzuk

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wakefielden datuak ere zalantzan jarri ziren; [68] graduondoko ikasle ohi batek, Deerren programan agertu zenak, geroago adierazi zuen Wakefieldek ez zituela aintzat hartu bere hipotesiaren aurkako laborategiko datuak. Laborategi kolaboratzaile baten ikerketa independente batek zalantzan jarri zuen Wakefielden baieztapenak babesten zituzten datuen zehaztasuna. [69]

2005eko ekainean, BBCren Horizon programak 100 haur autista eta autismorik gabeko 200 haurren odol-laginen ikerketa anonimo eta argitaratu gabeko baten berri eman zuen. Jakinarazi zutenez, laginen % 99k ez zuten elgorriaren birusaren arrastorik, eta birusa zuten laginek autistak ez ziren haurrenak izateko probabilitate bera zuten, hau da, hiru laginek soilik zuten elgorriaren birusa, bat ume autista batena zen eta beste biak garapen normala zuten haur batzuena. Ikerketaren egileek ez zuten MMR txertoaren eta autismoaren arteko inolako loturarik aurkitu. [70]

Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionaleko Medikuntza Institutuak (IOM), [71] CDCekin [72] eta Erresuma Batuko Osasun Zerbitzu Nazionalarekin batera, [73] ez dute inolako loturarik aurkitu txertoen eta autismoaren artean. Literatura medikoko berrikuspenek ere ez dute loturarik aurkitu MMR txertoaren eta autismoaren artean edo hesteetako gaixotasunarekin, Wakefieldek "enterokolitis autista" deitu zuena. [74] [75] [76]

Kontseilu Mediko Orokorraren entzunaldiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2007ko uztailetik 2010eko maiatzera bitartean, Erresuma Batuko Kontseilu Mediko Orokorraren "jarduteko gaitasunari" buruzko 217 eguneko entzunaldi batek Wakefielden eta The Lancet-en artikuluan inplikatutako bi lankideren aurkako jokabide profesional txarreko karguak aztertu zituen. [77] [78] Karguek honako hauek jasotzen zituzten:

  • "MMR txertoak seme-alabei kalte egin ziela uste zuten gurasoak ordezkatzen zituzten abokatuek ordaintzen zieten azterketa egin zezaten". [77]
  • "Eskatutako pediatriako kalifikaziorik gabeko" ikerketak agindu zituen, kolonoskopiak, kolon-biopsiak eta gerrialdeko ziztadak barne bere saileko etika-batzordearen onespenik gabe eta haurren interes klinikoen aurka, [77] proba diagnostiko horiek haurren sintomek edo historia klinikoak adierazten ez zituztenean.
  • 'Modu deszintzoan eta arduragabean' jokatu zuen, ez baitzuen jakinarazi... nola errekrutatu ziren pazienteak azterketarako "[77], bai eta The Lancet egunkariko artikuluetan eta artikulua argitaratu ondorengo galderetan egindako deskribapenetan ere, haurrek zer gaixotasun zituzten eta noiz ikusi ziren gaixotasun horiek txertaketarekin lotuta. [79] [80] [81]
  • "Ospitaleko etika-batzordeak onartu gabeko oinarri baten gainean egin zuen azterlana". [77]
  • Bere semearen urtebetetze festan zeuden haurren odol laginak erosi zituen (5 libra bakoitzeko); Wakefieldek txantxetan esan zuen hori, ondorengo aurkezpen batean. [77]
  • "Haurrek jasan dezaketen edozein larritasun edo minarekiko axolagabekeria sentikorra erakutsi zuen" [82]

Wakefieldek karguak ukatu zituen; [83] 2010eko urtarrilaren 28an, GMCk Wakefielden aurka egin zuen alderdi guztietan, "aholkulari arduradun gisa zituen betebeharretan huts egin zuela" baieztatuz, [11] bere pazienteen interesen aurka jardun zuen, [11] eta "lotsagabe eta arduragabeki" bere ikerketa eztabaidagarrian. [12] 2010eko maiatzaren 24an, Erresuma Batuko mediku-erregistrotik kendu zuten. GMCk ezar zezakeen zigorrik gogorrena izan zen, bere mediku karrera amaitu zitzaiolako. Epaia iragartzean, GMCk esan zuen Wakefieldek "omena kendu ziola mediku lanbideari", eta ez zegoen zigorrik, bere izena erregistrotik ezabatu ezean, "aurkikuntza larri eta irismen handiko" jokabide txarrerako. [16] [84] Egun berean, Wakefielden autobiografia argitaratu zen (Callous Disregard), bere aurkako karguetako baten hitz berberak erabiliz ("haurrek jasan zezaketen edozein larritasun edo oinazerekiko axolagabekeria sentibera erakutsi zuen"). [82] Wakefieldek argudiatu zuen establezimendu mediko eta zientifikoak bidegabeki tratatu zuela. [85]

Iruzurra eta interes-gatazka salatzea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2009ko otsailean, The Sunday Times-ek jakinarazi zuen egunkariaren ikerketa gehigarri batek agerian utzi zuela Wakefieldek "bere ikerketaren emaitzak aldatu eta desitxuratu zituela, autismoarekiko lotura posible baten itxura sortuz", [86]erregistro medikoen egunkariak eta lekukoekiko elkarrizketek lortutako ebidentzia aipatuz, eta GMCri aurkeztutako ebidentziak babestuta.

2010eko apirilean, Deerrek bere aurkikuntzen laborategiko alderdiak zabaldu zituen BMJko txosten batean, histopatologia kliniko arrunten emaitzak (Royal Free ospitaletik lortutakoak) medikuntza eskolan aldaketa orokorrak, normaletatik anormaletara, jasan zituztela eta The Lancet-en argitaratu zirela azalduz.[87] 2011ko urtarrilaren 2an, Deerrek hamabi haurren datuak alderatzen zituzten bi taula eman zituen, ospitaleko jatorrizko datuak eta The Lancet-en 1998ko artikuluan erabilitako aldaketa orokorretako datuak erakutsiz. [88]

2011ko urtarrilaren 5ean, BMJk Brian Deerren artikulu bat argitaratu zuen, "Nola manipulatu zen MMR txertoaren aurkako kasua" izenekoa. [89] Deerrek esan zuen, jatorrizko azterketako 12 haurren erregistro medikoen azterketan oinarrituta, bere ikerketak honako hau aurkitu zuela: [89]

The Lancet-en artikuluak 12 paziente pediatrikoren kasu batzuei buruz hitz egiten zuen; enterokolitisaren eta autismo erregresiboaren ustezko "sindrome berri" bati buruz informatzen zuen, eta MMR txertoarekin lotzen zuen "ageriko gertaera abiarazle" gisa.

Baina, egia esan:

  • Autismo erregresiboa zuten bederatzi haurretatik hiruk ez zuten autismoaren diagnostikorik. Ume batek bakarrik zeukan autismo erregresibo argia;
  • Dokumentuak 12 haurrak "aldez aurretik normalak" zirela zioen arren, haietako bostek lehendik dokumentatuta zeuden garapen-arazoak zituzten;
  • Jakinarazi zen haur batzuek MMR txertoa jaso eta egun gutxira izan zituztela lehen jokabide-sintomak, baina erregistroek dokumentatu zuten txertaketa egin eta hilabete batzuetara hasi zirela;
  • Bederatzi kasutan, konplikaziorik gabeko histopatologia kolonikoaren emaitzak (hanturazko zelulen populazioen fluktuazio baliogabeak edo minimoak adierazten zituztenak) aldatu egin ziren medikuntza-fakultatearen "ikerketa-berrikuspen" baten ondoren, "kolitis ez-espezifikora";
  • Zortzi haurren gurasoek MMR txertoari egotzi zioten errua, baina 11 familiak ospitalean egin zuten salaketa. Hiru salaketa baztertu izanak (guztiek adierazten dute arazoak hilabetetan agertu zirela) 14 eguneko denbora-lotura baten itxura sortzen lagundu zuen;
  • Pazienteak MMR aurkako aktibisten bidez errekrutatu ziren, eta ikerketa agindu eta planifikatutako auzi baterako finantzatu zen. [89]

Editorial laguntzaile batean, BMJko editoreek esan zuten:

Datuen faltsifikazioaren ebidentzia argiak orain txertoen susto kaltegarri horri atea itxi beharko lioke... Nork egin du iruzur hori? Wakefield izan zen. Posible al da oker egotea, baina deszintzoa ez izatea, proiektua zuzentasunez deskribatzeko gai ez izatea, edo 12 haurren kasuetako bati buruz ere zehaztasunez informatzeko gai ez izatea? Ez. Pentsamendu eta ahalegin handia egin behar izan zen dokumentua idazteko, nahi zituen emaitzak lortzeko: desadostasun guztiek norabide batera eramaten zuten; informazio okerra larria zen. Gainera, GMCren 217 eguneko audientzia-eskalak zuzenean iruzurrean zentratutako kargu gehigarriak eragotzi bazituen ere, panelak erruduntzat jo zuen zintzotasunik eza azterketaren onarpen-irizpideei, Lege Laguntzako Batzordearen finantzaketari eta horren inguruko ondorengo deklarazioei dagokienez. [90]

British Medical Journaleko editorialak ondorioztatu zuen Wakefielden artikulua "egindako iruzurra" zela. [90] [91] BMJren jarraipen-artikulu batean, 2011ko urtarrilaren 11n,[34] Deerrek adierazi zuen Wakefieldek bere artikuluak eragindako MMR txertoaren sustoari etekina ateratzeko asmoa zuela. [92] Esan zuen Informazio Askatasunaren legeriapean lortutako dokumentuetan oinarrituta, [6] Wakefieldek — azterketan parte hartu zuen umeetako baten aitarekin elkartuta — enpresa bat abiarazteko asmoa zuela, MMR txertoaren susto baten ondorioz, proba mediko berriak eta "auziek bultzatutako frogak" baliatuko baitzituen.[57] [92] Washington Post egunkariak jakinarazi zuen Deerrek esan zuela Wakefieldek iragarri zuela "urtean 43 milioi dolar baino gehiago irabaziko zituela diagnostiko-kitekin" egoera berrirako, enterokolitis autista.[6] Deerrek BMJn egindako txostenaren arabera, Immunospecifics Biotechnologies Ltd eta Carmel Healthcare Ltd (Wakefielden emaztearen izena duena) enpresek porrot egin zuten Wakefieldeko nagusiek Londresko University Collegeko medikuntza fakultatean bi orrialdeko gutun bat eman ziotenean, honako hau zioena:

Kezkatuta jarraitzen dugu UCLn lan akademikoa egitearen eta Carmelen parte hartzearen artean interes-gatazka larria sor daitekeelako... Kezka hori, hasiera batean, enpresaren negozio-plana emaitzen argitalpen goiztiar eta zientifikoki justifikatu gabearen mende dagoela ematen duelako sortu zen, eta emaitza horiek ez datoz bat oro har espero diren estandar akademiko eta zientifiko zorrotzekin. [35]

WebMDk Deerrek BMJn egindako txostenari buruzko informazioa eman zuen, eta esan zuen aurreikusitako urteko 43 milioi dolarrek marketin-kitak izango zituztela "autismoa duten pazienteak diagnostikatzeko", eta "diagnostikorako hasierako merkatua AE [enterocolitis autista, Wakefieldek asmatu gabeko baldintza] duten pazienteen auziek bultzatutako probak izango direla, Erresuma Batukoak zein AEBetakoak. [93] WebMDren arabera, BMJren artikuluak ere baieztatu zuen Carmel Healthcare Ltd. enpresak arrakasta izango zuela produktuak merkaturatzen eta ordezko txerto bat garatzen, baldin eta "MMR txertoarekiko konfiantza publikoa kaltetua bada". [93]

2012ko urrian, PNASen argitaratutako ikerketa batek (Proceedings of the National Academy of Sciences) 1998ko Wakefield-en artikulua gehien aipatzen den artikulu zientifiko atzerakoi gisa identifikatu zuen, 758 aipamenekin, eta "atzera egiteko arrazoi" gisa "iruzurra" eman zuen. [94]

Aldizkarien erretraktazioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2010eko otsailaren 2an, The Lancet-ek atzera egin zuen formalki Wakefield-en 1998ko artikuluan. [95] [96] [97] Erretraktazioak honako hau dio: "Frogatu da jatorrizko artikuluaren baieztapenak, hau da, haurrak 'jarraian bidali' zirela eta ikerketak tokiko etika-batzordeak 'onartu' zituela, faltsuak direla". [14]

Hurrengo egunean, aldizkari espezializatu bateko editoreak, NeuroToxicologyk, prentsan zegoen Wakefieldeko beste artikulu bat kendu zuen. Artikulua tximuekin egindako ikerketa bati buruzkoa zen, Interneten argitaratua zegoen eta txertoak autismoan inplikatu nahi zituen. [98]

2010eko maiatzean, The American Journal of Gastroenterology-k atzera egin zuen Wakefield-en artikulu batean, The Lancet-en artikuluko 12 pazienteen datuak erabiltzen zituena. [99]

2011ko urtarrilaren 5ean, British Medical Journal egunkariaren editoreek gomendatu zuten Wakefielden gainerako argitalpenak aztertzea eta beharrezkoa izanez gero atzera egitea. [37]

Wakefielden erantzuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2011ko urtarrilean, Wakefieldek bere errugabetasuna mantentzen jarraitzen zuen. Prentsa-ohar batean, honako hau adierazi zuen:

Gauza bat argi utzi nahi dut: nire ikerketa eta haur horietan detektatu ziren arazo mediko larriak ez ziren engainu bat izan eta ez zen iruzurrik egon. Ez dut gure aurkikuntzei probetxurik ateratzea bilatu, komunikabideek kontrakoa dioten arren, nire ikerketaren emaitzak bikoiztu egin dira beste bost herrialdetan... Ikerketa independente gehiago egiten laguntzen jarraitzen dut, ingurumen-faktore eragileak, txertoak barne, autismoa eta beste garapen-arazo batzuk eragiten ari diren zehazteko. Artikulua The Lancet-en argitaratu zenetik, nire lana, nire karrera eta nire herrialdea galdu ditut. Nire motibazioa irabazia zela baieztatzea gezurra da, argi eta garbi. Ez dut atzera egingo: kontu hau garrantzitsuegia da. [100] [101] [102]

Internet bidezko irrati-elkarrizketa batean, Wakefieldek esan zuen BMJren seriea "erabateko tontakeria" zela, eta ukatu egin zuen "12 haurren kasuak bere estudioan erabiltzea negozioa sustatzeko". Deerrek finantza-dibulgazioko formularioak aurkeztu ditu eta ez du onartzen Wakefieldek farmazia-industriak finantzatzen duela esatea. [92] CNNren arabera, Wakefieldek esan zuen patentea "salmenta libreko nutrizio-gehigarri" baterako zela, eta sistema immunologikoa indartzen zuela. [92] WebMDk jakinarazi zuen Wakefieldek esan zuela "txertoen segurtasunari buruzko kezka baliagarriak ikertzeko ahalegin gupidagabea eta pragmatikoa" izan zela. [93]

Wakefieldek dio Deer "soldatapeko hiltzailea" dela, "akabatzeko kontratatu zutena", eta beste zientzialari batzuek Deerren hitza sinetsi dutela. Anderson Cooper 360 ° programan, esan zuen oraindik ez zituela irakurri BMJko artikuluak, baina ukatu egin zuen baliozkotasuna, eta ukatu egin zuen Deerrek haurren familiak elkarrizketatu zituela estudioan. Halaber, Callous Disregard bere liburua irakurtzeko eskatu zien ikusleei, bere ustez zergatik erasotzen zioten azalduko zuena, eta Anderson Cooperrek erantzun zion: "Baina, jauna, gezurretan ari bazara, orduan zure liburua ere gezurra da. Zure ikerketa gezurra bada, zure liburua gezurra da ". [103] [104]

Geroago, Wakefieldek iradoki zuen osasun publikoko funtzionarioen eta konpainia farmazeutikoen konspirazio bat dagoela hori gutxiesteko, baita iradoki ere blogariei ordaintzen dietela webguneetan berari buruzko zurrumurruak argitaratzeko edo elgorriaren ondoriozko heriotzen txostenak artifizialki puztu zituztela. [103]

Kontra-erantzuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Deerrek Wakefielden salaketari erantzun zion, auzitara eramateari desafio eginez:

Egia bada Andrew Wakefield ez dela egozten zaizkion karguen erruduna, salaketa bat aurkeztu behar du difamazioagatik nire aurka, Londresko Sunday Timesen eta hemengo aldizkari medikoaren aurka, eta Estatu Batuetako gizonik aberatsena izango litzateke. [105]

Deerrek aipatu zuen Wakefielden aurreko difamazioagatiko ekintza guztiak baztertuak edo erretiratuak izan zirela. [63] [105]

2012ko urtarrilean, Wakefieldek difamazioagatiko demanda bat aurkeztu zuen Texasko estatu auzitegi batean Deer, Fiona Godlee eta BMJren aurka, iruzur faltsuengatik, eta epaiketa bat eskatu zuen Travis konderrian. Aurkezpenak Wakefield Austineko egoiliar bezala identifikatu zuen, [106] [107] eta "Texas Long-Arm Estatutua" aipatu zuen Texasen prozedura hasteko justifikazio bezala. BMJk erantzun zuen bere txostenetan irmo jarraitzen zuela eta "eskaria gogor defendatuko" zuela. [108] [109] 2012ko abuztuan, Amy Meachum Barrutiko Auzitegiko epaileak ezetsi egin zuen Wakefielden demanda, jurisdikziorik ez zuelako. [110] [111] Bere epaia apelazioan berretsi zen 2014ko irailean, eta Wakefieldi alde guztien kostuak ordaintzeko agindu zitzaion. [112] [113]

2011ko apirilaren 5ean, Erresuma Batuko urteko kazetari espezializatu izendatu zuten Deer, Society of Editors-ek antolatutako British Press Awards sarietan. Epaileek esan zuten Deerrek Wakefieldi buruz egindako ikerketa "akats baten konponketa izugarria" izan zela. [114]

Epidemiak, ondorioak eta harrera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Medikuek, aldizkari medikoek eta editoreek Wakefielden iruzurrezko ekintzak hainbat epidemia eta heriotzekin lotzen dituzten adierazpenak egin dituzte. [115] [116] [117] [118] Michael J. Smithek, Louisvilleko Unibertsitateko pediatriako irakasleak, "autismoaren eztabaidak immunizazio-tasetan duen eragina aztertu duen gaixotasun infekziosoetan aditua", esan zuen: "Argi eta garbi, ikerketa honen [Wakefield] emaitzek ondorioak izan dituzte". [119] [120]

Wakefieldek egindako ikerketak eta MMR txertoak autismoa eragin zezakeela esan izanak Estatu Batuetan, Erresuma Batuan eta Irlandan txertaketa-tasak murriztea ekarri zuten, eta elgorriaren eta paperen ondoriozko infekzioak, gaixotasun larriak eta heriotzak eragin zituztenak, handitzea. Txertoa kaltegarria dela etengabe baieztatzeak txerto guztiekiko mesfidantza-giroa sortzen eta lehen kontrolatuta zeuden beste gaixotasun batzuk berpizten lagundu du. [38] [68][121]

Associated Press agentziak hau jakinarazi zuen:

Britainia Handiko immunizazio-tasak % 92tik % 73ra jaitsi ziren, eta % 50era iritsi ziren Londresko leku batzuetan. Efektua ez zen hain dramatikoa izan Estatu Batuetan, baina ikertzaileek uste dute 90eko hamarkadaren amaieran jaiotako 125.000 haur estatubatuarrek ez zutela MMR txertoa jaso Wakefielden zipriztinagatik. [119]

WWAYk, ABCren filial batek, Wilmingtonen, Ipar Carolinan, esan zuen:

1998an Andrew Wakefield doktorearen ikerketa argitaratu zenetik, guraso askok uste dute elgorriaren, hazizurien eta errubeolaren aurkako txertoak autismoa eragin dezakeela. Baina azterketa horrek kalte gehiago egin zezakeen ongi baino. Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroen arabera, Estatu Batuetan 2008an beste edozein urtetan baino elgorri kasu gehiago jakinarazi ziren 1997az geroztik. Infektatuen % 90ek baino gehiagok ez zuten txertorik jaso, edo ez zekiten zein zen txertaketa-egoera. [118]

Paul Hébertek, Canadian Medical Association Journal (CMAJ) egunkariko erredaktore buruak, honako hau adierazi zuen:

Wakefieldeko iruzurrak eragin handia izan du... Horrek txertoen aurkako mugimendu oso bat sortu zuen. Britainia Handiak elgorri-agerraldiak izan ditu, eta ziurrenik heriotza asko eragin zituzten. [20]

The New York Times aldizkariko artikulu bateko profil batek zera esan zuen:

Andrew Wakefield bere belaunaldiko medikurik zitalenetako bat bihurtu da, akusatzailearen arabera, zuzenean edo zeharka, eragin tragikoak dituen izua arduragabeki hasteagatik: txertaketa-tasa hain baxuak, non antzina ia erabat desagerrarazitako haurren gaixotasunak – kukutxeztula eta elgorria, besteak beste – berpiztu egin baitira, bizitza gazteak arriskuan jarriz. [103]

2011ko urtarrilean, CNNk honako hau jakinarazi zuen:

Wakefieldek delitu kriminalei aurre egin beharko liekeela uste duen galdetu diotenean, Deerrek esan du: "Pertsonalki, baietz uste dut". [105]

2011ko apirilaren 1ean, James Randi Hezkuntza Fundazioak Pigasus Saria eman zion Wakefieldi, "errealitateari aurre egiteari uko egiteagatik". [122]

2011ko aldizkari bateko artikulu batek honela deskribatu zuen txertoen eta autismoaren arteko lotura: "azken 100 urteetako iruzur mediko kaltegarriena". [123]

2011n, Wakefield 2011ko mediku txarrenen zerrendaburu izan zen "Urteko medikuak: hobeak eta txarragoak" Medscape zerrendan. [124] 2012ko urtarrilean, Time aldizkariak Wakefield izendatu zuen "iruzur zientifiko handien" zerrendan. [125] 2012an Lifetime Achievement in Quackery saria eman zioten Good Thinking Society-gatik. [126]

The New York Times-eko idazle bat, 2011n Texaseko Tomball hirian Wakefieldek hitz egin zuen lekuan egiten ari zena, Michelle Guppy antolatzaileak mehatxatu zuen: "Izan atsegina berarekin, edo min egingo dizugu". Guppy Houstongo Autismo eta Urritasun Sarearen koordinatzailea da. [103]

2012ko ekainean, Riminiko (Italia) tokiko auzitegi batek ebatzi zuen MMR txertoak autismoa eragin zuela 15 hilabeteko haur batean. Epaimahaia The Lancet-en argitaratutako Wakefielden artikulu akreditatuan oinarritu zen neurri handi batean, eta ez zituen aintzat hartu aurkeztu zitzaizkion froga zientifikoak. Erabakia apelatu egin zen. [127] 2015eko otsailaren 13an, Boloniako apelazio-auzitegi batek erabakia baliogabetu zuen. [128]

2015eko otsailean, Wakefieldek ukatu egin zuen Disneylanden hasi zen elgorri-izurriteagatik erantzukizunik zuenik. Era berean, berretsi egin zuen "MMR txertoak egungo autismo-izurriteari laguntzen diola" dioen sinesmen gutxietsia.[102] Ordurako, 166 elgorri kasu izan ziren gutxienez. Paul Offit ez zegoen ados eta agerraldiak "Wakefield doktorearen teoriarekin zerikusi zuzena" zuela esan zuen. [129]

Miranda Bailey zinegileak Wakefield, bere emazte Carmel eta bere seme-alabei jarraitu zien bost urtez, The Pathological Optimist Wakefieldi buruzko dokumentala filmatzen. Skeptical Inquirer aldizkarirako idazten duen Robert Ladendorfen arabera, Bailey neutral egoten eta "ukitu gizatiar" bat gehitzen saiatu zen, eta horrek arrakasta izan zuen, Ladendorfen arabera. Wakefield "ahots leuneko baina setiatutako familiako gizon bat bezala agertzen da, bere ospea berpiztu eta bere legezko funtserako dirua biltzen saiatzen dena". [130]

2018an, The Skeptic-ek Rusty Razor saria eman zion Wakefieldi, "sasizientziagatik eta pentsamendu kritiko txarragatik". [131] [132] Saria irakurleen bozketa bidez erabakitzen da urtero. Deborah Hyde editoreak esan zuen: "Gure kolaboratzaileek argi eta garbi sentitu zuten txertoen aurkako kalteak gaur egungo arazoa izaten jarraitzen duela, nahiz eta Wakefield jauna lehen aldiz hain aspaldi egin zen ezaguna. Haurren gaixotasun horiek benetako kaltea eragin dezakete, eta, beraz, harro gaude berri onak zabaltzen dituen erakundea izateaz: ebidentzia izugarria da txertaketa segurua dela. Babestu zure seme-alabak eta komunitatea erabiliz ". [133]

2022an, Wakefielden iruzurrezko ikerketa "historiako 11 gezur handienen" zerrendan sartu zen. [134]

Aktibismo politikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wakefieldek Oregoneko Senatuko Osasun Arretarako Batzordearen aurrean 2015eko martxoaren 9an lekukotza ematea aurreikusi zuen, 442 Senataritza Legearen Proiektuaren aurka[135], "Oregongo Eskola Txertaketaren Legearen salbuespen ez-medikoak ezabatuko lituzkeen lege-proiektu bat". Oregoneko Quiropráctica Elkarteak gonbidatua zuen. Batzordeko presidenteak bertan behera utzi zuen bilera "Wakefieldek lekukotza emateko asmoa zuela argi geratu ostean". Ukatu egin zuen bere erabakiak zerikusirik zuenik Wakefielden planekin. [136]

2015eko apirilaren 24an, Wakefieldek bi zutikako txalo jaso zituen Life Chiropractic College West-eko ikasleengandik, 277 Senataritza Legearen Proiektuaren (SB 277) aurka egiteko esan zienean, txerto ez-medikoen salbuespenak ezabatzea proposatzen duen lege-proiektua.[137] Wakefield aldez aurretik hizlari nabarmena izan zen 2014ko "California Jam" kiropraktikoen bilera batean, baita 2015eko "California Jam" mintegi batean ere, etengabeko hezkuntzako kredituekin, Life Chiropractic College West-ek babestua. 2015eko uztailaren 3an, Wakefieldek Santa Monican, Kalifornian, SB 277ren aurka egindako protesta batean parte hartu zuen. Duela gutxi aldarrikatutako lege-proiektu bat zen, Kaliforniako estatuko legean eskola-txertaketarako eskakizunengatiko salbuespen pertsonala ezabatzen zuena. [138]

Txertoen defentsari dagokionez, Wakefield konspirazioaren teoriko gisa deskribatu du ThinkProgressek,[139] The Washington Post,[140] The Guardian, [141] Los Angeles Times,[142] Wired, [143]Johns Hopkins Bloomberg,[144] Steven Salzberg, [145] eta Paul Offit.[146]

Vaxxed filma

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2016an, Wakefieldek Vaxxed: From Cover-Up to Catastrophe txartelaren aurkako propaganda-filma zuzendu zuen. [147] [148] [149] Filmak "AEBetako herritarren osasuna babesteaz arduratzen den gobernu-agentziak [AEBetako Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroak (CDC)] egindako estalketa izugarria" erakutsi nahi du.]... engainu kezkagarria izan da, eta autismoa izugarri handitu da eta gure bizitzako izurrite katastrofikoena eragin du ". [150] Filma 2016ko New Yorkeko Tribecako Zinema Jaialditik kendu zuten, Robert De Niro jaialdiaren sortzaileak (autismoa duen seme bat du) hura sartzeko erabakia atzera bota ondoren. [151] Filma ere programatuta zegoen Parisko Mairie-n proiektatzeko, baina gero zinema pribatu txiki batera lekualdatu zen. [152] Wakefieldek zentsura deitu zion ekintza horri.[153] Ian Lipkinek, Columbiako Unibertsitateko Mailman Osasun Publikoko Eskolako Infekzio eta Immunitate Zentroko zuzendari eta epidemiologiako irakasleak, honako hau idatzi zuen The Wall Street Journal egunkarian: "Vaxxed zientzia fikzio gisa aurkeztu izan balitz, arreta merezi luke bere argumentuagatik, pertsonaien garapenagatik eta elkarrizketagatik. Baina dokumental gisa zientziak autismoari buruz dakiena desitxuratzen du, txertoen segurtasunarekiko eta eraginkortasunarekiko konfiantza publikoa ahultzen du eta zientzialari legitimoen eta osasun publikoko funtzionarioen osotasunari erasotzen dio ". [154]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c Deer, Brian. (2020). The doctor who fooled the world: science, deception, and the war on vaccines. Johns Hopkins University Press ISBN 978-1-4214-3801-6. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  2. ↑ Marko, Vladimir. (2020). From Aspirin to Viagra: Stories of the Drugs That Changed the World. Springer International Publishing AG ISBN 978-3-030-44286-6. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  3. ↑ Madsen, Kreesten Meldgaard; Hviid, Anders; Vestergaard, Mogens; Schendel, Diana; Wohlfahrt, Jan; Thorsen, Poul; Olsen, Jørn; Melbye, Mads. (2002-11-07). «A Population-Based Study of Measles, Mumps, and Rubella Vaccination and Autism» New England Journal of Medicine 347 (19): 1477–1482.  doi:10.1056/NEJMoa021134. ISSN 0028-4793. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  4. ↑ (Ingelesez) Black, Corri; Kaye, James A.; Jick, Hershel. (2002-08-24). «Relation of childhood gastrointestinal disorders to autism: nested case-control study using data from the UK General Practice Research Database» BMJ 325 (7361): 419–421.  doi:10.1136/bmj.325.7361.419. ISSN 0959-8138. PMID 12193358. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  5. ↑ (Ingelesez) Deer, by Brian. (2004-02-22). «Revealed: MMR research scandal» www.thetimes.com (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  6. ↑ a b c d e f g (Ingelesez) Smith, Rebecca. «Andrew Wakefield - the man behind the MMR controversy - Telegraph» Telegraph.co.uk (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  7. ↑ (Ingelesez) Maggie, McKee. «Controversial MMR and autism study retracted» New Scientist (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  8. ↑ (Ingelesez) MMR doctor 'to face GMC charges'. 2006-06-12 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  9. ↑ (Ingelesez) Ferriman, Annabel. (2004-03-27). «MP raises new allegations against Andrew Wakefield» BMJ 328 (7442): 726.2.  doi:10.1136/bmj.328.7442.726-a. ISSN 0959-8138. PMID 15612092. PMC PMC381348. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  10. ↑ (Ingelesez) Andrew Wakefield: the fraud investigation – briandeer.com. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  11. ↑ a b c «MMR-row doctor failed in his duties - Yorkshire Evening Post» web.archive.org 2010-01-30 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  12. ↑ a b (Ingelesez) MMR doctor 'broke research rules'. 2010-01-28 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  13. ↑ (Ingelesez) Boseley, Sarah; editor, health. (2010-01-28). «Andrew Wakefield found 'irresponsible' by GMC over MMR vaccine scare» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  14. ↑ a b (Ingelesez) The Editors of The Lancet. (2010-02). «Retraction—Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children» The Lancet 375 (9713): 445.  doi:10.1016/S0140-6736(10)60175-4. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  15. ↑ (Ingelesez) Boseley, Sarah; editor, health. (2010-02-02). «Lancet retracts 'utterly false' MMR paper» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  16. ↑ a b c (Ingelesez) Meikle, James; Boseley, Sarah. (2010-05-24). «MMR row doctor Andrew Wakefield struck off register» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  17. ↑ (Ingelesez) «MMR doctor wins High Court appeal» BBC News 2012-03-07 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  18. ↑ a b (Ingelesez) «In the news: Andrew Wakefield» Times Higher Education (THE) 2004-02-27 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  19. ↑ (Ingelesez) «Verdict on MMR doctor» This isBath 2010-01-28 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  20. ↑ a b c d (Ingelesez) Oakland, Ross. (2011-01-07). «Andrew Wakefield’s fraudulent vaccine research» Toronto Star (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  21. ↑ (Ingelesez) Silverman, Richard E.; Cohen, Zane; Craig, Monica; Wakefield, Andrew; Kim, Peter; Langer, Bernard; Levy, Gary. (1989-03). «MONOCYTE/MACROPHAGE PROCOAGULANT ACTIVITY AS A MEASURE OF IMMUNE RESPONSIVENESS IN LEWIS AND BROWN NORWAY INBRED RATS» Transplantation 47 (3): 542. ISSN 0041-1337. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  22. ↑ a b Roser, Mary Ann. (18 February 2010). «British doctor resigns as head of Austin autism center» www.statesman.com (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  23. ↑ (Ingelesez) Dyer, C.. (2010-01-29). «Wakefield was dishonest and irresponsible over MMR research, says GMC» BMJ 340 (jan29 1): c593–c593.  doi:10.1136/bmj.c593. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  24. ↑ a b (Ingelesez) «Profile: Andrew Wakefield, the man at the centre of the MMR scare» www.thetimes.com 2010-05-24 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  25. ↑ a b (Ingelesez) Hannaford, Alex. (2013-04-06). «Andrew Wakefield: autism inc» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  26. ↑ a b (Ingelesez) Lindsay, Peter. (2021-01). «Books: long read: The Doctor Who Fooled The World. Andrew Wakefield’s War On Vaccines: I Looked on Immunisation as an Example of Modern Living and Progress… and Then Came Andrew Wakefield» British Journal of General Practice 71 (702): 34–35.  doi:10.3399/bjgp21X714557. ISSN 0960-1643. PMID 33372095. PMC PMC7759370. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  27. ↑ (Ingelesez) Lipkin, W. Ian. (2016-04-03). «Anti-Vaccination Lunacy Won’t Stop» Wall Street Journal ISSN 0099-9660. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  28. ↑ (Ingelesez) «Andrew Wakefield uses coronavirus pandemic to push discredited anti-vaccine claims» The Telegraph 2020-05-26 ISSN 0307-1235. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  29. ↑ (Ingelesez) «Author Slams RFK’s Embrace of Disgraced Anti-Vaxxer Andrew Wakefield» Democracy Now! (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  30. ↑ (Ingelesez) Thompson, N.P; Pounder, R.E; Wakefield, A.J; Montgomery, S.M. (1995-04). «Is measles vaccination a risk factor for inflammatory bowel disease?» The Lancet 345 (8957): 1071–1074.  doi:10.1016/S0140-6736(95)90816-1. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  31. ↑ (Ingelesez) Siva, Nayanah. (2010-06-02). «Wakefield’s First Try» Slate ISSN 1091-2339. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  32. ↑ (Ingelesez) Rosemary Kessick in misleading MMR report – briandeer.com. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  33. ↑ a b (Ingelesez) Fraser, Lorraine. (2 December 2001). «Anti-MMR doctor is forced out» The Telegraph (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  34. ↑ a b Deer, Brian. (11 January 2011). «Dr Andrew Wakefield struck off medical register - Times Online» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  35. ↑ a b (Ingelesez) Deer, B.. (2011-01-14). «How the vaccine crisis was meant to make money» BMJ 342 (jan11 4): c5258–c5258.  doi:10.1136/bmj.c5258. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  36. ↑ «MMR scare doctor Andrew Wakefield makes fortune in US - Times Online» web.archive.org 2010-06-02 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  37. ↑ a b (Ingelesez) «Study Linking Vaccine to Autism Is Called Fraud» query.nytimes.com (The New York Times. Associated Press.) (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  38. ↑ a b (Ingelesez) Park, Alice. (2011-01-06). «Study Linking Vaccines to Autism Is “Fraudulent”» Time ISSN 0040-781X. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  39. ↑ (Ingelesez) Andrew Wakefield: the fraud investigation – briandeer.com. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  40. ↑ (Ingelesez) Honda, Hideo; Shimizu, Yasuo; Rutter, Michael. (2005-06). «No effect of MMR withdrawal on the incidence of autism: a total population study» Journal of Child Psychology and Psychiatry 46 (6): 572–579.  doi:10.1111/j.1469-7610.2005.01425.x. ISSN 0021-9630. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  41. ↑ a b Deer, Brian (4 February 1998). "Royal Free MMR video news release, 1998". Archived from the original on 11 July 2007. Retrieved 10 August 2007.
  42. ↑ (Ingelesez) Moore, Andrew. (2006-12). «Bad science in the headlines: Who takes responsibility when science is distorted in the mass media?» EMBO reports 7 (12): 1193–1196.  doi:10.1038/sj.embor.7400862. ISSN 1469-221X. PMID 17139292. PMC PMC1794697. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  43. ↑ a b (Ingelesez) The story that will not go away. 2010-01-28 (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  44. ↑ (Ingelesez) Offit, Paul A; Coffin, Susan E. (2003-12). «Communicating science to the public: MMR vaccine and autism» Vaccine 22 (1): 1–6.  doi:10.1016/S0264-410X(03)00532-2. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  45. ↑ (Ingelesez) Chu, Henry. (29 January 2010). «British doctor rebuked over research linking vaccine and autism» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  46. ↑ a b (Ingelesez) Ramsay, Sarah. (2001-12). «Controversial MMR-autism investigator resigns from research post» The Lancet 358 (9297): 1972.  doi:10.1016/S0140-6736(01)07007-6. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  47. ↑ Deer, Brian. (2010-05-05). «Brian Deer investigates MMR - Wakefield links» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  48. ↑ (Ingelesez) Harlow, John. (2008-09-28). «MMR row doctor Andrew Wakefield spreads fear to US» www.thetimes.com (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  49. ↑ (Ingelesez) Jones, Aidan. (2010-02-19). «MMR vaccine doctor Andrew Wakefield quits autism centre» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  50. ↑ (Ingelesez) Deer, Brian. (22 February 2004). "Revealed: MMR Research Scandal". The Sunday Times (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  51. ↑ (Ingelesez) Deer, Brian. "Taxpayer cash for MMR action is stopped after £15m that stoked fear was spent". BrianDeer.com (Noiz kontsultatua: 2025-02-18).
  52. ↑ Deer, Brian. "Taxpayer cash for MMR action is stopped after £15m that stoked fear was spent". BrianDeer.com. Archived from the original on 10 August 2007. Retrieved 10 August 2007.
  53. ↑ Deer, Brian (31 December 2006). "MMR doctor given legal aid thousands". The Times. London, UK. Archived from the original on 2 April 2019. Retrieved 10 August 2007 – via BrianDeer.com.
  54. ↑ a b (Ingelesez) Lead researcher defends MMR study. 2004-02-22 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  55. ↑ a b (Ingelesez) Murch, Simon H; Anthony, Andrew; Casson, David H; Malik, Mohsin; Berelowitz, Mark; Dhillon, Amar P; Thomson, Michael A; Valentine, Alan et al.. (2004-03). «Retraction of an interpretation» The Lancet 363 (9411): 750.  doi:10.1016/S0140-6736(04)15715-2. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  56. ↑ (Ingelesez) Ross, Emma. (3 March 2004). "Scientists retract interpretation of research linking vaccine with autism". (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  57. ↑ a b c d (Ingelesez) Deer, Brian. "Revealed: the first Wakefield MMR patent claim describes "safer measles vaccine" – briandeer.com. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  58. ↑ Wakefield, Andrew. (2003-03-18). Regressive behavioral disorder diagnosis. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  59. ↑ "UK Patent Application GB 2 325 856 A". .
  60. ↑ Deer, Brian. "Molecular testing in Wakefield's own lab rebutted the basis for his attack on MMR". BrianDeer.com.
  61. ↑ "Selected Investigations & Journalism". BrianDeer.com. 31 January 2011
  62. ↑ (Ingelesez) «Wakefield v Channel Four Television & Others (No.3)» 5RB Barristers (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  63. ↑ a b c THE HON. MR JUSTICE EADY
    Between:. (04 November 2005). Wakefield v Channel Four Television Corporation & Anor [2005 EWHC 2410 (QB). ] (Noiz kontsultatua: 2025-02-19)    .
  64. ↑ Deer, Brian. "Revealed: undisclosed payments to Andrew Wakefield at the heart of vaccine alarm". BrianDeer.com.
  65. ↑ Deer, Brian. "Wakefield drops libel claim over Channel 4 investigation, and agrees to pay costs". BrianDeer.com.
  66. ↑ «MMR Doc drops libel case versus Channel Four | PressGazette» web.archive.org 2013-05-24 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  67. ↑ (Ingelesez) Dyer, Clare. (2007-01-13). «Andrew Wakefield drops libel case against Channel 4» BMJ 334 (7584): 60.2–60.  doi:10.1136/bmj.39090.395509.DB. ISSN 0959-8138. PMID 17218681. PMC PMC1767245. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  68. ↑ a b Deer, Brian. (19 February 2009). «Hidden records show MMR truth - Times Online» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  69. ↑ Begley, Sharon (21 February 2009). "Anatomy of a Scare". Newsweek.
  70. ↑ «BBC - Science & Nature - Horizon» www.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  71. ↑ Immunization Safety Review Committee (2004). Immunization Safety Review: Vaccines and Autism. Institute of Medicine. ISBN 978-0-309-53275-4.
  72. ↑ "Measles, mumps, and rubella (MMR) vaccine". Centers for Disease Control and Prevention. 15 May 2010.
  73. ↑ «MMR - FAQs» web.archive.org 2010-05-24 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  74. ↑ (Ingelesez) Jefferson, Tom; Price, Deirdre; Demicheli, Vittorio; Bianco, Elvira. (2003-09). «Unintended events following immunization with MMR: a systematic review» Vaccine 21 (25-26): 3954–3960.  doi:10.1016/S0264-410X(03)00271-8. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  75. ↑ (Ingelesez) Gerber, Jeffrey S.; Offit, Paul A.. (2009-02-15). «Vaccines and Autism: A Tale of Shifting Hypotheses» Clinical Infectious Diseases 48 (4): 456–461.  doi:10.1086/596476. ISSN 1058-4838. PMID 19128068. PMC PMC2908388. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  76. ↑ (Ingelesez) Di Pietrantonj, Carlo; Rivetti, Alessandro; Marchione, Pasquale; Debalini, Maria Grazia; Demicheli, Vittorio. (2020-04-20). Cochrane Acute Respiratory Infections Group ed. «Vaccines for measles, mumps, rubella, and varicella in children» Cochrane Database of Systematic Reviews  doi:10.1002/14651858.CD004407.pub4. PMID 32309885. PMC PMC7169657. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  77. ↑ a b c d e f (Ingelesez) MMR scare doctor 'paid children'. 2007-07-16 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  78. ↑ «General Medical Council Press Office ::» web.archive.org 2007-10-27 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  79. ↑ «The Dangerous Delusion about Vaccines and Autism - CSI» web.archive.org 2018-10-28 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  80. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  81. ↑ Randi, James (2017). "The Dangerous Delusion about Vaccines and Autism". Skeptical Inquirer.
  82. ↑ a b "General Medical Council, Fitness to Practise Panel Hearing, 24 May 2010, Andrew Wakefield, Determination of Serious Professional Misconduct". .
  83. ↑ "MMR doctor to begin his defence". BBC News
  84. ↑ (Ingelesez) Triggle, Nick. (24 May 2010). MMR doctor struck from register. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  85. ↑ Andrew J. Wakefield. (2010). Callous disregard. Skyhorse Pub. ISBN 978-1-61608-169-0. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  86. ↑ Deer, Brian. (8 February 2009). «MMR doctor Andrew Wakefield fixed data on autism - Times Online» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  87. ↑ (Ingelesez) Deer, B.. (2010-04-15). «Wakefield's "autistic enterocolitis" under the microscope» BMJ 340 (apr15 2): c1127–c1127.  doi:10.1136/bmj.c1127. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  88. ↑ Deer, Brian. (January 2011). "MMR & Autism: Fixing a Link (Tables prepared by Brian Deer as a supplement to his peer reviewed report "How the case against the MMR vaccine was fixed")". BMJ.
  89. ↑ a b c (Ingelesez) Deer, B.. (2011-01-05). «How the case against the MMR vaccine was fixed» BMJ 342 (jan05 1): c5347–c5347.  doi:10.1136/bmj.c5347. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  90. ↑ a b (Ingelesez) Godlee, F.; Smith, J.; Marcovitch, H.. (2011-01-05). «Wakefield's article linking MMR vaccine and autism was fraudulent» BMJ 342 (jan05 1): c7452–c7452.  doi:10.1136/bmj.c7452. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  91. ↑ (Ingelesez) «Study Linking Childhood Vaccine And Autism Was Fraudulent» NPR (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  92. ↑ a b c d «Vaccine study's author held related patent, medical journal reports - CNN.com» web.archive.org 2019-01-27 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  93. ↑ a b c Russell, Peter. (11 January 2011). «MMR Doctor ‘Planned to Make Millions,’ Journal Claims» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  94. ↑ (Ingelesez) Fang, Ferric C; Steen, R Grant; Casadevall, Arturo. (2012-10-01). «Misconduct accounts for the majority of retracted scientific publications» Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 109 (42)  doi:10.1073/pna. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  95. ↑ Rose, David. (3 February 2010). «Lancet journal retracts Andrew Wakefield MMR scare paper - Times Online» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  96. ↑ (Ingelesez) Harris, Gardiner. (2010-02-03). «Journal Retracts 1998 Paper Linking Autism to Vaccines» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  97. ↑ Park, Madison. (2 February 2010). «Medical journal retracts study linking autism to vaccine - CNN.com» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  98. ↑ (Ingelesez) Hewitson, Laura; Houser, Lisa A.; Stott, Carol; Sackett, Gene; Tomko, Jaime L.; Atwood, David; Blue, Lisa; White, E. Railey et al.. (2009-10). «WITHDRAWN: Delayed acquisition of neonatal reflexes in newborn primates receiving a thimerosal-containing Hepatitis B vaccine: Influence of gestational age and birth weight» NeuroToxicology  doi:10.1016/j.neuro.2009.09.008. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  99. ↑ (Ingelesez) Wakefield, A J; Anthony, A; Murch, S H; Thomson, M; Montgomery, S M; Davies, S; O'Leary, J J; Berelowitz, M et al.. (2010-05). «Retraction: Enterocolitis in Children With Developmental Disorders» American Journal of Gastroenterology 105 (5): 1214.  doi:10.1038/ajg.2010.149. ISSN 0002-9270. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  100. ↑ (Ingelesez) Wakefield, Andrew J.. «Statement From Dr. Andrew Wakefield: No Fraud. No Hoax. No Profit Motive.» www.prnewswire.com (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  101. ↑ (Ingelesez) Godlee, F.; Smith, J.; Marcovitch, H.. (2011-01-05). «Wakefield's article linking MMR vaccine and autism was fraudulent» BMJ 342 (jan05 1): c7452–c7452.  doi:10.1136/bmj.c7452. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  102. ↑ a b (Ingelesez) Ziv, Stav. (10 February 2015). «Andrew Wakefield, Father of the Anti-Vaccine Movement, Responds to the Current Measles Outbreak for the First Time» Newsweek (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  103. ↑ a b c d (Ingelesez) Dominus, Susan. (2011-04-21). «The Crash and Burn of an Autism Guru» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  104. ↑ Cooper, Anderson. (6 January 2011). «Autism-vaccine study author defends work» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  105. ↑ a b c Medical journal: Study linking autism, vaccines is 'elaborate fraud' - CNN.com. 2011-01-07 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  106. ↑ Roser, Mary Ann. (6 January 2012). «Doctor who did autism research in Austin sues medical journal, writers» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  107. ↑ Wakefield v. British Medical Journal, Deer, Godlee. .
  108. ↑ (Ingelesez) Gever, John. (6 January 2012). «Doctor Who Claimed Vaccine-Autism Link Sues Critics» ABC News (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  109. ↑ Sample, Ian. (5 January 2012). Andrew Wakefield sues BMJ for claiming MMR study was fraudulent. ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  110. ↑ "Order on Plaintiff's Motion to Strike". .
  111. ↑ Roser, Mary Ann. (22 September 2012). «"Wakefield, former autism researcher, can't sue for defamation in Texas, judge says"» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  112. ↑ Lindell, Chuck. (19 September 2014). "Court: Andrew Wakefield, autism researcher, cannot sue in Texas". .
  113. ↑ "Judgment Rendered". .
  114. ↑ «"Specialist Journalist of the Year" British Press Awards» web.archive.org 2011-04-11 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  115. ↑ (Ingelesez) Gever, John. (5 January 2011). BMJ Lifts Curtain on MMR-Autism Fraud. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  116. ↑ (Ingelesez) Godlee, F.. (2011-01-06). «The fraud behind the MMR scare» BMJ 342 (jan06 1): d22–d22.  doi:10.1136/bmj.d22. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  117. ↑ (Ingelesez) Deer, Brian. (6 January 201). «Piltdown medicine: The missing link between MMR and autism» The BMJ (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  118. ↑ a b (Ingelesez) Benisek, Alexandra; Mitchell, Kristin; McPhillips, Angela. «What Is Autism?» WebMD (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  119. ↑ a b Stobbe, Mike. (7 January 2011). «Will autism fraud report be a vaccine booster? - Boston.com» web.archive.org (The Boston Globe. Associated Press) (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  120. ↑ (Ingelesez) Smith, Michael J.; Ellenberg, Susan S.; Bell, Louis M.; Rubin, David M.. (2008-04-01). «Media Coverage of the Measles-Mumps-Rubella Vaccine and Autism Controversy and Its Relationship to MMR Immunization Rates in the United States» Pediatrics 121 (4): e836–e843.  doi:10.1542/peds.2007-1760. ISSN 0031-4005. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  121. ↑ (Ingelesez) Poland, Gregory A.; Jacobson, Robert M.. (2011-01-13). «The Age-Old Struggle against the Antivaccinationists» New England Journal of Medicine 364 (2): 97–99.  doi:10.1056/NEJMp1010594. ISSN 0028-4793. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  122. ↑ Crabtree, Sadie. (1 April 2011). «The 5 Worst Promoters of Nonsense» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  123. ↑ (Ingelesez) Flaherty, Dennis K. (2011-10). «The Vaccine-Autism Connection: A Public Health Crisis Caused by Unethical Medical Practices and Fraudulent Science» Annals of Pharmacotherapy 45 (10): 1302–1304.  doi:10.1345/aph.1Q318. ISSN 1060-0280. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  124. ↑ «Physicians of the Year: Best and Worst» web.archive.org 2016-03-07 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  125. ↑ (Ingelesez) Park, Alice. (2012-01-12). «Scientists Gone Rogue | Great Science Frauds» Time ISSN 0040-781X. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  126. ↑ (Ingelesez) Jha, Alok; correspondent, science. (23 December 2012). «Struck off MMR doctor handed award for 'lifetime achievement in quackery'» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  127. ↑ (Ingelesez) Willingham, Emily. (8 August 2013). «Court Rulings Don't Confirm Autism-Vaccine Link» Forbes (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  128. ↑ (Italieraz) Bocci, Michele. (1 March 2015). «Autismo, i giudici assolvono il vaccino» la Repubblica (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  129. ↑ (Ingelesez) Axelrod, Jim. (2015-02-10). «Doctor blames discredited autism-vaccine link research for measles outbreak - CBS News» www.cbsnews.com (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  130. ↑ Ladendorf, Robert. (2018). «Following Disgraced Doctor Andrew Wakefield | Skeptical Inquirer» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  131. ↑ (Ingelesez) «The Ockhams 2018» The Skeptic 2018-10-18 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  132. ↑ (Ingelesez) Hale, Tom. (2018-10-15). «This Year's Award For The Worst Pseudoscience Is Especially Deserved» IFLScience (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  133. ↑ Pritchard, Tom. (13 October 2018). «This Year's 'Worst Pseudoscience Award' Goes to Anti-Vax Fraud Andrew…» archive.ph (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  134. ↑ Hoyt, A. (18 March 2022). «11 of the Biggest Lies in History | HowStuffWorks» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  135. ↑ (Ingelesez) Yoo, Saerom. (24 February 2015). «Vaccine researcher Wakefield to testify in Oregon» Statesman Journal (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  136. ↑ (Ingelesez) Yoo, Saerom. (26 February 2015). «Meeting on vaccine mandate bill canceled» Statesman Journal (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  137. ↑ (Ingelesez) Allday, By Erin. (25 April 2015). «Anti-vaccine leader tells parents to fight immunization bill» San Francisco Chronicle (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  138. ↑ (Ingelesez) «Editorial: California's new vaccine law is already a success» Los Angeles Times 2016-02-02 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  139. ↑ (Ingelesez) Covert, Bryce. (26 March 2016). DeNiro Pulls Anti-Vaxxer Documentary From Tribeca Film Festival. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  140. ↑ Sun, Lena. (20 February 2017). «Trump energizes the anti-vaccine movement in Texas» The Washington Post.
  141. ↑ (Ingelesez) Boseley, Sarah. (2018-07-18). «How disgraced anti-vaxxer Andrew Wakefield was embraced by Trump's America» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  142. ↑ Bever, Lindsey. (13 August 2018). «Whooping cough vaccine given to pregnant women does not increase risk of autism in children, study shows» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  143. ↑ (Ingelesez) Glaser, April. «A Skeptic Infiltrates a Cruise for Conspiracy Theorists» Wired ISSN 1059-1028. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  144. ↑ ‘Plandemic’ Video Pulled—But Still Circulates | Global Health NOW. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  145. ↑ (Ingelesez) Salzberg, Steven. (17 February 2020). «Would You Trust Your Child With This Anti-Vax Ex-Doctor?» Forbes (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  146. ↑ Offit, Paul. (11 April 2016). «Anti-Vaccine Doc ‘Vaxxed’: A Doctor’s Film Review – The Hollywood Reporter» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  147. ↑ Menon, Vinay. (28 March 2016). «De Niro did right inoculating Tribeca Film Fest from Vaxxed: Menon | Toronto Star» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  148. ↑ (Ingelesez) Plait, Phil. (2016-03-27). «The Tribeca Film Festival Pulls Anti-Vax “Documentary”» Slate ISSN 1091-2339. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  149. ↑ (Ingelesez) Kohn, Eric. (2016-04-01). «‘Vaxxed: From Cover-Up to Catastrophe’ is Designed to Trick You (Review)» IndieWire (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  150. ↑ (Ingelesez) «Vaxxed | From Cover Up to Catastrophe» vaxxedthemovie.com (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  151. ↑ (Ingelesez) «Vaxxed: Tribeca festival withdraws MMR film» BBC News 2016-03-27 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  152. ↑ «Antivax - Les marchands de doute - Regarder le documentaire complet | ARTE» web.archive.org 2021-12-23 (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
  153. ↑ Holley, Peter. (27 March 2016). "Robert De Niro accused of censorship after yanking anti-vaccine movie from film festival". .
  154. ↑ (Ingelesez) Lipkin, W. Ian. (2016-04-03). «Anti-Vaccination Lunacy Won’t Stop» Wall Street Journal ISSN 0099-9660. (Noiz kontsultatua: 2025-02-19).
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrew_Wakefield&oldid=10132215"(e)tik eskuratuta