Anthyllis vulneraria

Zauri-belarra
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Fabales
Familia	Fabaceae
Leinua	Loteae
Generoa	Anthyllis
Espeziea	Anthyllis vulneraria; Linnaeus, 1753

Zauri-belarra (Anthyllis vulneraria) Fabaceae familiako landare bat da, eta 5-50 cm-ra iristen da

Deskribapena

Urteko landarea edo iraunkorra da, ia bere ezaugarri guztietan izugarri aldakorra dena, batez ere organo begetatiboen tamainan eta loreen kolorean; biltzen dituen arrazen multzoak zabaltasun ekologiko nabarmena du. ^[1]

Zurtoin iletsuak 5-50 cm-ko altuerara iristen dira, zabalduak edo goranzkoak, batzuetan tenteak. Hostoak pinatuak eta txandakatuak dira; behekoek foliolo desberdinak dituzte, obatuetatik eliptikoetara, goikoak foliolo lineal-oblongo berdinak dituzte, ia berdinak edo desberdinak. Loreak, oro har, horiak izaten dira, baina (batez ere kostaldean) krema, arrosa edo laranja kolorekoak ere izan daitezke, 4 cm-rainoko diametrokoa lore-elkarte globular dentsoetan. Bi braktea oso zatituta egoten dira normalean parez pare egoten diren buruen azpian. Petaloek 12-15 mm; kaliza puztuta eta erpinean estututa, 5 hortz desberdinekin.

Fruitua zorro oboide txiki bat da, erretikulatua. Oso espezie aldakorra da, eta 35 azpiespezie inguru daude identifikatuta. Udaberrian eta udan loratzen da.

Habitata

Belardi lehorretan, harkaitzetan eta errepideen bazterretan bizi da.

Banaketa

Europa osoan zehar.

Propietateak

Helburu sendagarrietako erabiltzen da, aireko sumitateak, infloreszentziak eta, neurri txikiagoan, landare osoa loraldian dagoenean, lehorra edo freskoa, bero artifizialik gabe lehortu behar da.^[2]

Printzipio aktiboak

Konposizio kimikoari dagokionez, printzipio aktibo asko agertzen dira, gero gizakiak gaixotasunen aurkako erremedio gisa erabil ditzakeenak.

Saponinak ^[3]
Taninoak
Muzilagoak
Flavonideak: aireko zatiak.
Pigmentu antozianikoak. Urdina, gorria eta kolorantea.

Erabilera sendagarriak

Erredurak, ultzera torpidoak eta zauriak azkarrago sendatzeko erabiltzen da, baina ebakietan, ubelduretan eta hematometan ere eragiten du. Odoljario posibleak geldiarazten ditu eta zauria orbaintzea errazten du. Antzinako garaietatik, azaleko erupzioen, sendatze geldoko zaurien, erredura txikien, ebakien eta kolpeen aurkako erremedio gisa erabili izan da, ^[4]

Ekintza farmakologikoak

Tokiko hemostatikoa, zaurien sendatzailea eta antiseptikoa. Herri mailan arazgarritzat eta antiemetikotzat hartzen da. Beste propietate batzuk ere baditu: libragarria, astringentea, desinfektatzailea eta zauri-belarra.^[5]

Estraktu etanolikoa poliobirus eta herpes birusen aurrean aktiboa dela frogatu da,^[6] bere jarduera inhibituz.

Taxonomia

Anthyllis vulneraria Carlos Linneok deskribatu zuen eta Species Plantarum 2:720.1753an argitaratu zen. ^[7]

Etimologia

Anthyllis: antzinako grezieratik datorren izen generikoa, anthyllis = “landare loreduna”; anthyllion = “loretxoa”; anthos-etik = lorea. Generoa Rivinus-ek ezarri zuen, eta Linneok berretsi, horrekin zerikusirik ez duten landareentzat, nahiz eta Dodonaeus-ek eta Lobelius-ek beren Anthyllis-en gaur egun horrela deitzen ditugun landareak sartu. ^[8]

Vulneraria: latinezko epitetoa, “zauriak sendatzeko” esan nahi duena.^[9]

Sinonimoak

OHARRA: Loturak dituzten izenak sinonimoak dira beste espezie batzuetan:

Baliogabetutako izenak ez dira editatzen, ezta beste espezie bati onartutako izena dutenak ere.

Anthyllis dillenii Schult. ex Loudon
Anthyllis linnaei (Sagorski) Juz.
Anthyllis rubicunda
Anthyllis vulneraria subsp. corbierei(C.E.Salmon & Travis) Cullen
Anthyllis vulneraria var. corbierei C.E.Salmon & Travis, 1917
Anthyllis vulneraria var. subrubens N.H.F.Desp., 1838

Izen arruntak

Gaztelaniaz: hierba de la cuchillada, pie de gallo encarnado, pitiflor blanca, uña de gato, vulneraria^[10].

Galeria

Erreferentziak

↑ Talavera Lozano, Salvador & al. (eds.). Flora iberica. [...] Vol. VII(II). Leguminosae (partim), 2000.
↑ Font Quer, Pío. Plantas medicinales: El Dioscórides renovado 2a. edición. Península, 2000. ISBN 84-8307-242-4.
↑ Saponines.
↑ Berdonces, Josep Lluís. Gran enciclopedia de las plantas medicinales: el dioscórides del tercer milenio. Ed. Tikal. Madrid, 1998. ISBN 843058496X..
↑ Vanaclocha, Bernat; Cañigueral, Salvador. Fitoterapia: vademecum de prescripción. 4a ed.. Editorial Masson, Barcelona, 2003. ISBN 9788445812204.
↑ Herpes.
↑ «Anthyllis vulneraria». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 17 de abril de 2014..
↑ En Flora Vascular.
↑ En Epítetos Botánicos.
↑ http://www.anthos.es Programa ejecutable.

Kanpo estekak

Datuak: Q126256
Multimedia: Anthyllis vulneraria / Q126256
Espezieak: Anthyllis vulneraria

[1] Talavera Lozano, Salvador & al. (eds.). Flora iberica. [...] Vol. VII(II). Leguminosae (partim), 2000.

[2] Font Quer, Pío. Plantas medicinales: El Dioscórides renovado 2a. edición. Península, 2000. ISBN 84-8307-242-4.

[3] Saponines.

[4] Berdonces, Josep Lluís. Gran enciclopedia de las plantas medicinales: el dioscórides del tercer milenio. Ed. Tikal. Madrid, 1998. ISBN 843058496X..

[5] Vanaclocha, Bernat; Cañigueral, Salvador. Fitoterapia: vademecum de prescripción. 4a ed.. Editorial Masson, Barcelona, 2003. ISBN 9788445812204.

[6] Herpes.

[7] «Anthyllis vulneraria». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 17 de abril de 2014..

[8] En Flora Vascular.

[9] En Epítetos Botánicos.

[10] ttp://www.anthos.es Programa ejecutable.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]