Anton Lipošćak
Anton Lipošćak | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotza | Székelyudvarhely, 1863ko apirilaren 9a |
Herrialdea | Austria-Hungariako Inperioa |
Heriotza | Viena, 1924ko apirilaren 24a (61 urte) |
Hezkuntza | |
Heziketa | Theresian Military Academy (en) |
Hizkuntzak | alemana |
Jarduerak | |
Jarduerak | militarra |
Jasotako sariak | ikusi
|
Zerbitzu militarra | |
Gradua | jeneral |
Parte hartutako gatazkak | Lehen Mundu Gerra |
Anton Lipošćak (1863ko apirilaren 9a - 1924ko uztailaren 24a) kroaziar jatorriko infanteriako austriar-hungariar armadako jenerala izan zen, Lehen Mundu Gerran Lublingo Gobernu Militarreko gobernadore nagusia izan zena. 1918ko azaroan Jugoslavian Estatu-kolpea ematea leporatu zioten eta atxilotu egin zuten. Gaur egungo iturri gehienek karguak faltsuak zirela uste dute. 1919ko hasieran karguak bertan-behera geratu ziren eta kartzelatik atera zen.
Karrera militarra
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Anton 1863ko apirilaren 9an jaio zen, Székelyudvarhelyn, Hungariako Erresuman (gaur egungo Odorheiu Secuiesc, Errumania). Theresiar Akademia Militarrean graduatu zen, Wiener Neustadten, 1883an. Austria-Hungariako Armadan lotinant izendatu zuten 53. Infanteriako Erregimentuan, Zagreben, Kroazia-Eslavoniako Erresuman. 1888n Oberleutnant mailara igo zuten, eta 1892n kapitain mailara. Errejimenduaren buruzagitzaren prentsa buru ere bihurtu zen. 1905ean koronel mailara igo zuten eta Sarajevon kokatutako 15. armada-gorputzaren burua agindu zuten. 1910ean jeneral nagusi eta 72. brigadako komandante bihurtu zen, Zagrebeko 13. armada-gorputzaren parte zena. 1913an 2. Infanteria dibisioaren agintaria bihurtu zen, Lehen Mundu Gerra hasi ostean Karpatoetako Frontean 1915era arte borrokatu zuena.[1] 1917an, Infanteriako jeneral mailara igo zuten, eta "Barne Defentsako" Infanteriako 42. Dibisioaren eta Lipošćak Taldearen (geroago IX. armada-gorputza bihurtu zena) buru izan zen Errumaniako Frontean. 1918ko otsailean, Lublingo Gobernu Militarraren gobernadore nagusi izendatu zuten, behin-behineko Poloniako Erresuman, eta gerra amaitu arte iraun zuen karguan. Burdinazko Koroaren Ordena agindu zioten; bigarren klasekoa 1914an, eta lehen klasekoa 1918an.[2]
Lipošćak afera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Lipošćak Villa Giustiko armistizioaren ondoren Zagrebera itzuli zen eta, arrakastarik gabe, Austria-Hungariatik banandu zen Esloveniarren, Kroaziarren eta Serbiarren Estatuaren Kontseilu Nazionalera iristen saiatu zen. Lipošćakek 1918ko azaroaren 12an Kontseilu Nazionalera mezu bat bidali bazuen ere, bere zerbitzuak kroaziar jatorriko ofizial gisa eskaintzeko prest zegoela jakinaraziz, Kontseiluak Lipošćakek Karlos I.a Austriakoari egindako zin militarra urratuko ez zuela uste izan zuen, hari ohore egitetik libratzeko eskatu gabe — Mihael Mihaljevijk Zelai Mariskala tenienteak eta Luka Šnjarijju infanteriako jeneralak bezala —. Egoera ikusita, eta Estatu-kolpearen mehatxupean, Lipošćak azaroaren 22an atxilotu zuten, ustez Kontseilu Nazionalaren aurkako estatu kolpe bat antolatzeagatik. Gertakizuna handik aurrera "Lipošćak afera" bezala ezagutuko zen. Iturri gehienek konspirazio kolpearen salaketak asmatuak izan zirela bat datozte, eta horietako batzuek Kroazia-Serbiar Koalizioko burua izandako Svetozar Pribičević eta bere aliatuak aipatzen dituzte akusazioen iturri gisa. Beste batzuek, berriz, Lipošćakek Zagrebera itzultzean izandako erreakzio beldurgarri bati egozten dizkiote salaketak. Egun batzuk geroago bere aurkako karguak kendu zizkioten eta aske utzi zuten. Askapenaren ondoren, Prva hrvatska štedionica bankuan lan egin zuen, Zagreben. 1920ko martxoan, Lipošćak "Kroaziako eta Eslavoniako ofizial eta militar erretiratuen elkartearen" (Udruga umirovljenih oficira i vojnih činovnika u Hrvatskoj i Slavoniji) inaugurazio bileraren buru izan zen Zagreben. Jugoslaviako gobernuaren begiradapean egon zen bere bizitza osoan zehar, 1924ko uztailaren 24an hil arte.[2][3]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «LIPOŠĆAK, Antun - Hrvatski biografski leksikon» hbl.lzmk.hr (Noiz kontsultatua: 2024-09-27).
- ↑ a b «Lipošćak, Anton» dx.doi.org (Noiz kontsultatua: 2024-09-27).
- ↑ Yugoslavia in the Shadow of War (Cambridge University Press): 265–281. 2015-06-25 (Noiz kontsultatua: 2024-09-27).