Apirilaren 15

Apirilaren 15a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta bosgarren eguna da, 106garrena bisurteetan. 260 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian José Luis Arrese Jaiotza: Bilbo, 1905 Heriotza: 9999ko 12-31 Mixel Garikoitz Jaiotza: Q75091804, 1797 Heriotza: 1863ko maiatzak 14 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Leonhard Euler Jaiotza: Basilea, 1707 Heriotza: 1783ko irailak 18 Rafael Jaiotza: Urbino, 1483 Heriotza: 1520ko apirilak 6 Nikita Khrustxov Jaiotza: Q957273, 1894 Heriotza: 1971ko irailak 11 Kim Il-sung Jaiotza: Q1142667, 1912 Heriotza: 1994ko uztailak 8 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Apirilaren 15ko jaiotzak Wilhelm Busch • Arshile Gorky • Bessie Smith • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian José Luis Oriol Jaiotza: 1877ko azaroak 4 Heriotza: Madril, 1972 Jean Ignace de La Ville Jaiotza: 1690eko maiatzak 31 Heriotza: , 1774 Bernard Gazteluzar Jaiotza: 1619ko martxoak 12 Heriotza: Paue, 1701 José Ventura Agirre-Solarte Jaiotza: 1793ko irailak 3 Heriotza: Paris, 1842 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Abraham Lincoln Jaiotza: 1809ko otsailak 12 Heriotza: Petersen House, 1865 Jean-Paul Sartre Jaiotza: 1905eko ekainak 21 Heriotza: Parisko 14. barrutia, 1980 Greta Garbo Jaiotza: 1905eko irailak 18 Heriotza: New York, 1990 Mikhail Lomonosov Jaiotza: 1711ko azaroak 8 Heriotza: San Petersburgo, 1765 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Apirilaren 15ko heriotzak Matthew Arnold • Gaston Leroux • Giovanni Gentile • Charles XI of Sweden • Rosalba Carriera • Edward Gorey • W. T. Stead • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1912 - Titanic (irudian) transatlantikoa hondoratu zen. 1989 - Tiannamengo plazako errebolta hasi zen Txinan, Hu Yaobangen heriotza eta gero. 2013 - Bostongo maratoiko atentatuak gertatu ziren, 6 hildako eta 200dik gorako zaurituekin. 2019 - Parisko Notre-Dame katedralaren suteak eraikina gogor kaltetu zuen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Apirila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2020 Aurreko eta hurrengo urteetan 2017: larunbata 2018: igandea 2019: astelehena 2021: osteguna 2022: ostirala 2023: larunbata Izendegia Santutegia: Paterno Avrancheskoa, Maron Pizenokoa Seaska egutegia: Lara, Larra, Larraine, Larraño, Larrauri eta Leizar.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Mundua

• 1912 - Titanic transatlantikoa hondoratu zen.
• 1989 - Tiannamengo plazako errebolta hasi zen Txinan, Hu Yaobangen heriotza eta gero.
• 2005 - 21 hildako Parisgo hotel batean egondako sute batean. Hotelean etorkinak bizi ziren egoera txarrean.
• 2010 - Islandiako Eyjafjallajökull sumendiak jaurtitako hautsa iparraldeko Europan zehar hedatu zen eta segurtasunagatik Erresuma Batua, Irlanda, Herbehereak, Belgika, Norvegia eta Suediako aireportuetan hegaldi guztiak bertan-behera geratu ziren.
• 2013 - Bostongo maratoiko atentatuak gertatu ziren, 6 hildako eta 200dik gorako zaurituekin.
• 2019 - Parisko Notre-Dame katedralaren suteak eraikina gogor kaltetu zuen.

Arte eta kultura

Mundua

• 1738 - Serse (euskaraz: Xerxes), Georg Friedrich Händelen musika eta Silvio Stampigliaren libretoa duen opera estreinatu zen Londresko King's Theatre antzokian.
• 1965 - Genghis Khan filma estreinatu zen, Henry Levinek zuzendu eta Omar Sharif, Stephen Boyd eta James Mason aktoreek antzeztu zuten.
• 1983 - Flashdance filma estreinatu zen, Adrian Lyneek zuzendu eta Jennifer Beals eta Michael Nouri aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1983 - Lone Wolf McQuade filma estreinatu zen, Steve Carverek zuzendu eta Chuck Norris eta David Carradine aktoreek antzeztu zutelarik.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1797 - San Mixel Garikoitz, Kanboko apaiza eta euskal santua (h. 1863).
• 1843 - Arnaut Abadia, euskal apaiz, irakasle eta idazlea (h. 1916).
• 1900 - Ramón Iribarren, gipuzkoar bide, ubide eta portuetako ingeniaria (h. 1967).
• 1902 -
  • Gloria Guzmán, arabar aktorea (h. 1979).
  • Maria Otxoa Laiana, 106 urte bizi izandako nafarra (h. 2009).
• 1906 - Pedro Basaldua, bizkaitar idazle eta politikaria (h. 1985).
• 1914 - Horacio Egia, bizkaitar eskultorea (h. 1991).
• 1920 - Francisco Zelaia, bizkaitar futbolaria (h. 1997).
• 1928 - Jose Ignacio Telletxea Idigoras, gipuzkoar historialari eta euskaltzaina (h. 2008).
• 1933 - José Luis Caso, gipuzkoar politikaria, Comillasen (h. 1997).
• 1942 - Enkarni Genua, euskal idazlea eta txotxongilolaria.
• 1951 - Jesus Mari Olaizola Txiliku, euskal idazlea.
• 1959 - Antton Luku, baxenafar euskal idazle eta antzerkigilea, San Frantziskon.
• 1966 - Pilar Garrido, gipuzkoar legelaria, Badajozen.
• 1969 - Paula Kasares, nafar filologoa eta Nafarroako Parlamentuko kide ohia.
• 1974 - Joseba Arbona, gipuzkoar traineru-estropadetako patroia.
• 1975 - Koldo Serra, bizkaitar zinema zuzendari eta gidoigilea.
• 1977 - Asier Peña, nafar izotz patinatzaile ohia.
• 1986 - Samuel Hernanz, euskal piraguista, ur bizietako kayak (K1) modalitatean aritzen dena, Tarben.
• 1989 - Mikel Orbegozo, gipuzkoar futbolaria.
• 1992 - Daniel Ruiz Vives, nafar motoziklista ohia.
• 1994 - Jorge Vea, gipuzkoar izotz hockey jokalaria.

Mundua

• 1315 - Jakue III.a Mallorcakoa, Mallorcako erregea (h. 1349).
• 1452 - Leonardo da Vinci, Pizkundeko italiar arkitekto, musikari, asmatzaile, ingeniari, eskultore eta margolaria (h. 1519).
• 1469 - Guru Nanak, sikhismoaren sortzailea (h. 1539).
• 1642 - Suleiman II.a, otomandar sultana (h. 1691).
• 1646 - Kristian V.a Danimarkakoa, Danimarkako eta Norvegiako erregea (h. 1699).
• 1684 - Katalina I.a Errusiakoa, Errusiako enperatriza (h. 1727).
• 1707 - Leonhard Euler, suitzar matematikari eta fisikaria (h. 1783).
• 1741 - Charles Wilson Peale, estatubatuar margolari eta naturalista (h. 1827).
• 1772 - Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, frantziar naturalista, enbriologiaren aitzindaria (h. 1844).
• 1793 - Friedrich Georg Wilhelm von Struve, alemaniar astronomoa (h. 1864).
• 1797 - Adolphe Thiers, Frantziako Hirugarren Errepublikako presidentea (h. 1877).
• 1800 - James Clark Ross, britainiar itsasgizona eta esploratzailea (h. 1862).
• 1812 - Théodore Rousseau, frantziar margolaria (h. 1867).
• 1821 - Jean Alexandre LeMat, frantziar medikua, LeMat errebolberraren asmatzailea (h. 1895).
• 1843 - Henry James, estatubatuar-britainiar idazlea (h. 1916).
• 1856 - Jean Moréas, frantziar olerkaria (h. 1910).
• 1858 - Émile Durkheim, frantziar soziologoa (h. 1917).
• 1863 - Ida Freund, Kimikako lehen emakume irakaslea Erresuma Batuko Unibertsitatean (h. 1914).
• 1871 - Jorge Meléndez, El Salvadorko presidentea (h. 1953).
• 1874 - Johannes Stark, alemaniar fisikaria, 1919ko Fisikako Nobel Saria (h. 1957).
• 1878 - Robert Walser, alemanierazko suitzar idazlea (h. 1956).
• 1886 - Amédée Ozenfant, frantziar margolaria (h. 1966).
• 1887 - Violet Bonham Carter, britainiar politikaria eta egunkari idazlea (h. 1969).
• 1894 - Nikita Khrustxev, Sobietar Batasuneko burua (h. 1971).
• 1896 - Nikolai Semionov, errusiar fisikari eta kimikaria, 1956ko Kimikako Nobel Saria (h. 1986).
• 1901 - René Pleven, Frantziako lehen ministroa (h. 1993).
• 1905 - Serge Lifar, ukrainar jatorriko frantziar dantzari eta koreografoa (h. 1986).
• 1907 - Nikolaas Tinbergen, herbeheretar etologoa, 1973ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1988).
• 1912 - Kim Il-sung, Ipar Koreako buruzagi komunista (h. 1994).
• 1920 - Richard von Weizsäcker, Alemaniako presidentea (h. 2015).
• 1924 - Neville Marriner, britainiar orkestra zuzendari eta biolinista (h. 2016).
• 1930 - Vigdís Finnbogadóttir, Islandiako presidentea, hauteskunde bidez aukeratutako emakumezko lehen estatuburua.
• 1931 - Tomas Tranströmer, suediar idazle, olerkari eta itzultzailea, 2011ko Literaturako Nobel Saria (h. 2015).
• 1933 -
  • David Hamilton, ingeles argazkilaria, emakumeen biluzi artistikoen erretratuegatik ezaguna (h. 2016).
  • Elizabeth Montgomery, estatubatuar aktorea (h. 1995).
  • Živojin Pavlović, serbiar zinemagile eta idazlea (h. 1998).
• 1936 - Raymond Poulidor, frantziar txirrindularia (h. 2019).
• 1938 - Claudia Cardinale, italiar aktorea.
• 1939 - Jaime Paz Zamora, Boliviako presidentea.
• 1942 - Eleuterio Sánchez, el Lute, frankismo garaiko lapur eta idazlea.
• 1944 - Kunishige Kamamoto, japoniar futbolaria.
• 1945 - Liam O'Flynn, irlandar musikaria, irlandako gaita (Uilleann pipes) jolea (h. 2018).
• 1949 - Alla Pugatxova, sobietar eta errusiar abeslaria.
• 1950 - Jango Edwards, estatubatuar pailazoa.
• 1951 - Choei Sato, japoniar futbolari ohia.
• 1954 - Carlo Ambrosini, italiar marrazkilaria.
• 1957 - Evelyn Ashford, estatubatuar atleta ohia, lasterketa laburretan espezializatua.
• 1959 - Emma Thompson, britainiar aktorea.
• 1960 -
  • Susanne Bier, daniar zinema zuzendaria.
  • Pedro Delgado, espainiar txirrindulari ohia eta telebista esataria.
  • Filipe Belgikakoa, Belgikarren erregea.
• 1961 - Carol W. Greider, estatubatuar biologo molekularra, 2009ko Medikuntzako Nobel Saria.
• 1962 - Jhon Jairo Velásquez Vásquez, Popeye, kolonbiar hiltzailea, Medellingo kartelaren buruzagia (h. 2020).
• 1963 -
  • Diosdado Cabello, Venezuelako presidente ohia.
  • Beata Szydło, Poloniako lehen ministroa.
• 1966 - Samantha Fox, ingeles abeslaria, modeloa eta aktorea.
• 1976 - Seigo Narazaki, japoniar futbolaria.
• 1979 - Luke Evans, galestar aktorea.
• 1980 -
  • Raül López, kataluniar saskibaloi jokalaria.
  • Fränk Schleck, luxenburgotar txirrindularia.
• 1981 - Filiz Ahmet, turko-mazedoniar aktorea.
• 1982 - Seth Rogen, kanadar aktore eta umorista.
• 1983 - Dudu Cearense, brasildar futbolaria.
• 1990 - Emma Watson, britainiar aktorea.
• 1992 - John Guidetti, suediar futbolaria.
• 1997 - Maisie Williams, ingeles aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1701 - Bernard Gazteluzar, euskal olerkaria (j. 1619).
• 1750 - Miguel Antonio Zuaznabar, gipuzkoar militar eta politikaria, Madrilen (j. 1685).
• 1774 - Jean Ignace de La Ville, lapurtar elizgizon eta diplomatikoa (j. 1690).
• 1782 - Manuel Zañartu, euskal merkatari politikaria, Txileko Santiagon (j. 1723).
• 1842 - José Ventura Agirre-Solarte, bizkaitar merkatari, bankari eta politikaria, Parisen (j. 1793).
• 1855 - Jose Bizente Etxagarai, gipuzkoar idazlea (j. 1773).
• 1959 - Gregorio Beorlegi, gipuzkoar antzerki eta zinema antzezlea (j. 1894).
• 1972 - Jose Luis Oriol, euskal enpresaburua, Talgo trenak ekoizten dituen enpresaren sortzailea, Madrilen (j. 1877).
• 1994 - José Antimasberes, El gitanico de Añorbe, nafar kale-dantzari ijito eta nomada (j. 1933).
• 2003 - Miren Gezala, Emakume Abertzale Batzako kidea, Euskal Pizkundeko partaidea, irakaslea, dantzaria eta antzezlea (j. 1912).
• 2008 - Axun Aierbe, gipuzkoar hizkuntzalaria, EHUko irakaslea, itzultzailea eta euskalgintzako eragilea (j. 1968).

Mundua

• 1446 - Filippo Brunelleschi Pizkunde garaiko arkitekto eta eskultorea (j. 1377).
• 1719 - Françoise de Maintenon, frantziar emakume noblea (j. 1635).
• 1764 - Madame de Pompadour, frantses dama, Luis XV.a Frantziakoaren maitalea (j. 1721).
• 1765 - Mikhail Lomonosov, idazle eta zientzialari errusiarra (j. 1711).
• 1808 - Hubert Robert, frantses pintorea eta marrazkigilea (j. 1733).
• 1865 - Abraham Lincoln, Ameriketako Estatu Batuetako 16. presidentea (j. 1809).
• 1870 - Emma Willard, estatubatuar irakasle eta idazlea, emakumezkoentzako bigarren hezkuntzako eskolak eta unibertsitateak sortzearen sustatzailea (j. 1787).
• 1881 - Sofia Perovskaia, errusiar iraultzailea, Alexandro II.a Errusiakoaren hilketaren antolatzailea, urkatua (j. 1853).
• 1889 - Aita Damian, belgikar misiolaria (j. 1840).
• 1912 - Roger Marie Bricoux, frantziar biolontxelo jotzailea RMS Titanicen bere hasierako bidaian (j. 1891).
• 1912, RMS Titanic itsasontzian hildako euskal jatorriko pertsonak -
  • Ramón Artagaveytia, euskal jatorriko uruguaiarra (j. 1840).
  • Manuel Uruchurtu, euskal jatorriko mexikar abokatu eta politikaria (j. 1872).
• 1925 - John Singer Sargent, erbesteratutako estatubatuar margolaria, bete belaunaldiko erretratu margolari nabarmenena (j. 1856).
• 1937 - Esperanza Zuloaga, espainiar zeramikaria (j. 1881).
• 1938 - César Vallejo, perutar poeta, Hego Ameriketako literaturako poeta nagusietakoa (j. 1892).
• 1942 -
  • Georges Desdevises du Dézert, frantziar historialari eta hispanista (j. 1854).
  • Robert Musil, austriar idazlea (j. 1880).
• 1949 - Wallace Beery, estatubatuar aktorea (j. 1885).
• 1952 - Viktor Txernov, errusiar politikaria, eseristak alderdikoa (j. 1873).
• 1957 - Pedro Infante, mexikar aktore eta abeslaria, XX. mendeko rantxera kantari ospetsuenetako bat (j. 1917).
• 1964 - Alice Wilson, kanadar geologoa, Kanadako lehenengo emakume geologoa (j. 1881).
• 1967 - Totó, italiar antzezlea eta gidoigilea (j. 1898).
• 1969 - Viktoria Eugenia Battenbergekoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1887).
• 1980 - Jean-Paul Sartre, frantziar idazle eta filosofoa, 1964ko Literaturako Nobel Saria (j. 1905).
• 1983 - Gyula Illyés, hungariar idazlea (j. 1902).
• 1984 - William Empson, britainiar poeta eta literatura-kritikaria (j. 1906).
• 1986 - Jean Genet, frantziar idazle eta antzerkigilea (j. 1910).
• 1989 -
  • Hu Yaobang, Txinako Herri Errepublikako buruzagia (j. 1915).
  • Bernard-Marie Koltès, frantziar antzerki-idazlea (j. 1948).
  • Charles Vanel, frantziar aktorea (j. 1892).
• 1990 - Greta Garbo, suediar aktorea (j. 1905).
• 1998 - Pol Pot, Khmer Gorrien liderra, Kanputxeako lehen ministroa eta genozida (j. 1925).
• 2001 - Joey Ramone, estatubatuar musikaria, The Ramones taldearen sortzaile eta abeslaria (j. 1951).
• 2006 - José Méndez, espainiar artzapezpikua, Iruñeko artzapezpiku eta Tuterako apezpikua izandakoa (j. 1921).
• 2015 - Tadahiko Ueda, japoniar futbolaria (j. 1947).
• 2018 -
  • R. Lee Ermey, estatubatuar aktorea (j. 1944).
  • Vittorio Taviani, italiar zinema zuzendaria (j. 1929).
• 2019 - Diego Galán, espainiar zinema kritikari eta zuzendaria eta Donostiako Zinemaldiaren zuzendaria (j. 1946).
• 2020 -
  • Joe Brown, britainiar alpinista (j. 1930).
  • Brian Dennehy, estatubatuar aktorea (j. 1938).
  • Rubem Fonseca, brasildar kronikaria eta eleberrigilea (j. 1925).
  • Lee Konitz, estatubatuar musikagilea (j. 1927).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Lara, Larra, Larraine, Larraño, Larrauri eta Leizar.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2497
• Multimedia: 15 April

Apirilaren 14 | Urteko egutegi | Apirilaren 16