Apirilaren 17

Apirilaren 17a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta zazpigarren eguna da, 108garrena bisurteetan. 258 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Frantzisko Xabier Jaiotza: Xabier, 1506 Heriotza: Shangchuan, 1552ko abenduaren 3a Jesus Larrañaga Txurruka Jaiotza: Urretxu, 1901 Heriotza: Madril, 1942ko urtarrilaren 21a Jose Estornes Lasa Jaiotza: Izaba, 1913 Heriotza: Donostia, 1987ko urriaren 11 Mario Salegi Jaiotza: Donostia, 1918 Heriotza: New York, 2005eko apirilaren 8a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Tamerlan Jaiotza: Shahrisabz, 1336 eta 1336 Heriotza: Otrar (en) , 1405eko otsailaren 19a Karen Blixen Jaiotza: Rungstedlund (en) eta Rungsted, 1885 Heriotza: Rungstedlund (en) eta Kopenhage, 1962ko irailaren 7a Victoria Beckham Jaiotza: Harlow, 1974 eta 1974ko apirila Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Apirilaren 17ko jaiotzak Leonard Woolley • James Last • Anastas Ishirkov • Shkodran Mustafi • Joe Alaskey • Romain Grosjean • Jo-Wilfried Tsonga • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian François-Régis Bastide Jaiotza: Biarritz, 1926ko uztailaren 1a Heriotza: Parisko 14. barrutia, 1996 Pierre Lhande Jaiotza: Baiona, 1877ko uztailaren 9a Heriotza: Atharratze-Sorholüze, 1957 Begoña Muñoz Jaiotza: Barakaldo, 1961 Heriotza: Ourense, 2010 Alberto Pelairea Jaiotza: Bilbo, 1878ko maiatzaren 16a Heriotza: Fitero, 1939 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Rafael Jaiotza: Urbino, 1483ko apirilaren 6a, 1483ko martxoaren 28a eta 1483 Heriotza: Erroma, 1520 Benjamin Franklin Jaiotza: Boston, 1706ko urtarrilaren 17a Heriotza: Filadelfia, 1790 Gabriel García Márquez Jaiotza: Aracataca (en) , 1927ko martxoaren 6a Heriotza: Mexiko Hiria, 2014 Gilen Ockhamgoa Jaiotza: Ockham (Surrey), ezezaguna Heriotza: Munich, 1349 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Apirilaren 17ko heriotzak Georg von Peuerbach • Abraham van Diepenbeeck • Patrick Geddes • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Siena. 1555 - 18 hilabeteko setioaren ostean, Siena (irudian) errenditu egin zen Florentziako armadaren aurrean, eta Sienako Errepublika Toskanako Dukerri Handiarekin batu. 1961 - Kubako Zerrien badiako inbasioa hasi zen CIAk sustatua, Fidel Castro boteretik kentzeko asmoz. 1975 - Kanputxeako Gerra Zibila amaitu zen, Pol Poten agintepeko Khmer Gorriak alderdikoek Phnom Penh bereganatu zutenean. + Gertaera gehiago... Egutegia << Apirila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Igandea 2023: Astelehena 2024: Asteazkena 2026: Ostirala 2027: Larunbata 2028: Astelehena Izendegia Santutegia: Katalin Tekakwitha, Roberto Molesmekoa Seaska egutegia: Ainara/Enara/Elaia eta Anitz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1979 – ETAk Juan Bautista Garcia goardia zibila hil zuen Ordizian.
• 2005eko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak.
• 2010 – Javier Agirresarobek eta Mikel Urmenetak 2009ko Euskal Herritar Unibertsalak saria eskuratu zuten.

Mundua

• 1524 – Giovanni da Verrazanoren espedizioak New Yorkeko badia ikusi zuen, eta lehen europarrak izan ziren Manhattanera heltzen.
• 1986 – Scilly uharteak eta Zazpi Herbehere Batuen Errepublikaren arteko Hirurehun eta Hogeita Hamabost Urteko Gerra tiro bakar bat egin gabe bukatu zen. Ofizialki, historiako gerrarik luzeena da.
• 2004 – Helikoptero israeldarrek jaurtitako misilek Hamaseko burua zen Abdel Aziz al-Rantissi hil zuten.
• 2005 – Autobus istripua Suitza hegoaldean, hamabi hildako egon ziren hogeitazazpi pertsona zeramatzan autobusean.
• 2006 – Atentatua Tel Aviven, hamar hildako.
• 2010 – Islandiako sumendiak botatako errautsa zela-eta beste 17.000 hegaldi bertan-behera geratu ziren. Errautsa Europa osora zabaldu zen, Euskal Herria barne. Hegazkintzaren historiako kaosik handiena izan zen.
• 2011 – AEBetako hegoalde eta erdialdeko estatuetan egondako tornadoetan gutxienez 40 pertsona hil ziren.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2011 – Apirilaren 7an Trebiñun hasitako 17. Korrikari amaiera eman zitzaion Donostian.

Kirolak

Euskal Herria

• 2010 – Edurne Pasaban tolosarrak Annapurna (8.091 m.) (Nepal) igo zuen. Bere 13. zortzimilakoa zen.
• 2011 – 2011ko Eskuz Binakako Pilota Txapelketa Nagusiko Finala: Olaizola II.a eta Beginok 22-14 irabazi zieten Xala eta Beroitzi.
• 2016 – 2016ko Eskubaloiko Emakumezko Kopa: Bera Bera garaile finalean Zuazori 33-17 irabazita.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1822 – Anastasio Etxeberri, nafar apaiza eta euskal idazlea (h. 1907).
• 1832 – Aniceto Lagarde, nafar margolari eta ingeniaria (h. 1909).
• 1875 – Víctor Carrasco, gipuzkoar militarra.
• 1896 – Anizeto Olano, Amaialde, gipuzkoar idazle kaputxinoa (h. 1966).
• 1901 – Jesus Larrañaga Txurruka, euskal herritar politikari eta sindikalista komunista (h. 1942).
• 1904 – Anizeto Zugasti, gipuzkoar apaiza eta euskal idazlea (h. 1983).
• 1911 – Jesús Erize, nafar fraide misiolaria (h. 1990).
• 1913 – Jose Estornes Lasa, euskal idazle eta hizkuntzalaria (h. 1987).
• 1918 – Mario Salegi, gipuzkoar idazle, kazetari eta ezkerreko aktibista abertzalea (h. 2005).
• 1927 – Bernardo Alberro, gipuzkoar musikagile, olerkari eta akordeoi-jotzailea.
• 1930 – Sagrario Aranburu, nafar dantzaria, abeslaria eta piano-jotzailea (h. 2021).
• 1949 – Luis Etxabarri, bizkaitar ingeniaria.
• 1950 –
  • Izaskun Uranga, euskal abeslaria, Mocedades taldearen sortzaileetako bat.
  • Eukene Urkaregi, bizkaitar artista.
• 1953 – Itziar Eguren, bizkaitar erizaina eta txistularia.
• 1957 –
  • Marc Aillet, Baionako apezpikua, Beninen.
  • Merche Olabe, bizkaitar margolaria.
• 1971 – Arturo Vaquero, Humanoid, musika elektronikoa egiten duen galiziar musikaria, Santurtzin.
• 1977 –
  • Itziar Iratzagorria, bizkaitar politikaria.
  • Ixone Sádaba, bizkaitar argazkilaria.
• 1979 – Savitri Ceballos, gipuzkoar aktorea.
• 1982 – Joseba Zumeta, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• 1984 – Aritz Egea, gipuzkoar atleta, mendi lasterketetan aditua.
• 1993 – Aitor Castro, gipuzkoar futbolaria.
• 1997 – Olatz Alberdi Etxeberria, gipuzkoar zibersegurtasun-teknikaria eta futbolaria.
• 1999 – Sara Alonso Martinez, gipuzkoar mendi lasterketaria.
• 2001 – Ander Dufur, nafar futbolaria.
• 2004 – Nicolás Atanes, burgostar-nafar matematikari gaztea, matematikaren garrantzia zabaltzearen aldeko ekintzailea, Burgosen.

Mundua

• 1277 – Mikel IX.a Paleologo, Bizantziar Inperioko enperadorea (h. 1320).
• 1497 – Pedro de Valdivia, espainiar konkistatzailea (h. 1553).
• 1573 – Maximiliano I.a Handia, Germaniako Erromatar Inperio Santuko dukea eta Bavariako hauteslea (h. 1651).
• 1598 – Giovanni Battista Riccioli, italiar astronomo, jesulagun eta apaiz katolikoa (h. 1671).
• 1676 – Frederiko I.a Suediakoa, Suediako erregea (h. 1751).
• 1741 – Johann Gottlieb Naumann, alemaniar musikagile, orkestra-zuzendari eta kapera-maisua (h. 1801).
• 1750 – François de Neufchâteau, konde François, frantziar idazle eta politikaria (h. 1828).
• 1794 – Carl Friedrich Philipp von Martius, alemaniar botanikari eta esploratzailea (h. 1868).
• 1832 – Enriqueta González Rubín, asturiar idazle eta kazetaria (h. 1877).
• 1838 – Antonieta Saxonia-Altenburgekoa, Saxonia-Altenburgeko printzesa eta Anhalteko dukesa ezkontidea (h. 1908).
• 1842 – Maurice Rouvier, Frantziako lehen ministroa (h. 1911).
• 1855 –
  • Maria Sadovska-Barilotti, ukrainar abeslari eta aktorea (h. 1891).
  • Joseph Vrindts, valonieraz idatzi zuen belgikar akademikoa eta idazlea (h. 1940).
• 1859 – Eliza Acton, sukaldaritzako liburu idazle eta poeta ingelesa (h. 1859).
• 1865 – Urtsula Ledóchowska, poloniar moja urtsulatarra (h. 1939).
• 1867 – María Guerrero, espainiar aktore eta enpresaburua (h. 1928).
• 1882 – Artur Schnabel, austriar pianista eta musikagilea (h. 1951).
• 1885 – Karen Blixen, daniar idazlea (h. 1962).
• 1891 – Jose Enrique Varela, espainiar militarra (h. 1951).
• 1897 – Thornton Wilder, estatubatuar antzezlan eta eleberri idazlea (h. 1975).
• 1899 – Vincent Wigglesworth, britainiar entomologoa (h. 1994).
• 1903 – Nikolai Nabokov, estatubatuar musikagilea (h. 1978).
• 1904 – Irene Manton, britainiar botanikaria, iratzeak eta algak aztertzeagatik nabarmendu zena (h. 1988).
• 1907 – Martti Miettunen, Finlandiako lehen ministroa (h. 2002).
• 1909 – Alain Poher, Frantziako presidentea (h. 1996).
• 1911 –
  • Hervé Bazin, frantziar idazlea (h. 1996).
  • George Seaton, estatubatuar antzerkigile, zinema gidoilari, zuzendari eta ekoizle, eta antzerki zuzendaria (h. 1979).
• 1912 – André Bruyère, frantziar arkitektoa (h. 1998).
• 1916 – Sirimavo Bandaranaike, Zeilango eta Sri Lankako lehen ministroa (h. 2000).
• 1918 –
  • William Holden, estatubatuar aktorea (h. 1981).
  • Carol Rama, italiar margolaria (h. 2015).
  • Anne Shirley, estatubatuar aktorea (h. 1993).
• 1919 –
  • Osvaldo Dorticós, Fidel Castroren Iraultzaren gidaria eta Kubako presidentea (h. 1983).
  • Chavela Vargas, kostarikar-mexikar abeslaria, rantxera musikaren interprete nabarmenenetakoa (h. 2012).
• 1920 – Edmonde Charles-Roux, frantziar idazlea (h. 2016).
• 1921 –
  • Christopher Okoro Cole, Sierra Leonako gobernadore orokorra eta presidentea (h. 1990).
  • Sergio Sollima, italiar zinema zuzendari eta gidoilaria (h. 2015).
• 1922 – Inés Malinow, argentinar idazle, poeta, haur literaturako ipuingilea, kazetari eta baleteko kritikaria (h. 2016).
• 1923 –
  • Lindsay Anderson, indiar-ingeles antzerki eta zinema zuzendaria (h. 1994).
  • Katharina Reiss, alemaniar itzultzaile eta itzulpen teorialaria (h. 2018).
• 1925 – René Moawad, Libanoko presidentea (h. 1989).
• 1926 – Montserrat Torrent i Serra, kataluniar organojolea.
• 1928 –
  • Adalbert Ibrahim Kapandji, frantziar zirujau ortopedikoa, eskuaren kirurgian espezializatua (h. 2019).
  • Cynthia Ozick, estatubatuar narraziogile, nobelagile eta saiakera-idazlea.
• 1929 – Mariama Bâ, senegaldar eleberrigilea, irakaslea eta feminista (h. 1981).
• 1930 – Chris Barber, britainiar jazz musikari, tronboi jole eta orkestra zuzendaria (h. 2021).
• 1931 – Igor Oistrakh, ukrainar biolin-jotzailea (h. 2021).
• 1937 – Ferdinand Piëch, automobilgintzari lotutako austriar enpresaburua (h. 2019).
• 1939 – Ireneo Jerusalemgoa, Jerusalemgo Eliza Ortodoxoko 140. patriarka (h. 2023).
• 1940 –
  • Yvonne Blake, espainiar-britainiar jantzi-diseinatzailea (h. 2018).
  • Costas Kondylis, greziar jatorriko estatubatuar arkitektoa (h. 2018).
  • Anja Silja, alemaniar sopranoa.
• 1942 – Katia Krafft, frantziar bolkanologoa (h. 1991).
• 1946 –
  • Àngel Casas, kataluniar kazetari eta idazlea (h. 2022).
  • Georges J. F. Köhler, alemaniar biologoa, 1984ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1995).
• 1951 –
  • Olivia Hussey, ingeles aktorea (h. 2024).
  • Christoph Mäckler, alemaniar arkitektoa.
  • Börje Salming, suediar izotz hockey jokalaria (h. 2022).
• 1952 – Željko Ražnatović, serbiar buruzagi paramilitarra (h. 2000).
• 1953 – Miguel Giubergia, argentinar abokatu eta politikaria (h. 2020).
• 1955 –
  • Erin Mouré, kanadar poeta eta itzultzailea.
  • Pete Shelley, ingeles abeslari, kantautore eta gitarra-jotzailea, Buzzcocks taldearen sortzaileetakoa (h. 2018).
• 1957 –
  • Anicet-Georges Dologuélé, Afrika Erdiko Errepublikako lehen ministroa.
  • Nick Hornby, britainiar idazlea.
  • Antón Reixa, galizierazko abeslari, idazle eta zinema zuzendari pontevedrarra.
• 1959 – Sean Bean, ingeles aktorea.
• 1961 – Alfred Bosch, kataluniar unibertsitate irakaslea, idazlea, saiakeragilea eta politikaria.
• 1963 – Pedro Casablanc, espainiar aktorea.
• 1968 – Adam McKay, estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea, ekoizlea, aktorea eta umorista.
• 1969 – Yoko Takahagi, japoniar futbolari ohia.
• 1970 – Pascale Arbillot, frantziar aktorea.
• 1972 – Jennifer Garner, estatubatuar aktorea.
• 1974 – Victoria Beckham, ingeles abeslari, modelo, moda-diseinatzaile eta enpresaburua.
• 1975 – José Luis Martínez-Almeida, Madrilgo alkatea.
• 1978 – Satoshi Yamaguchi, japoniar futbolari ohia.
• 1980 – David Otero, espainiar musikari, abeslari eta konpositorea, El Canto del Loco taldeko kidea.
• 1981 –
  • Lea T, brasildar emakumezko modelo transexuala.
  • Hanna Pakarinen, finlandiar pop eta pop-rock abeslaria.
  • Viktória Varga, hungariar haltera.
  • Bolatta Silis-Høegh, groenlandiar artista eta idazlea.
• 1984 – Cesk Freixas, kataluniar kantautorea.
• 1985 –
  • Takuya Honda, japoniar futbolaria.
  • Rooney Mara, estatubatuar aktorea.
• 1989 – Darius Adams, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 1992 – Karlo Bručić, kroaziar futbolaria.
• 1996 – Dee Dee Davis, alemaniar-estatubatuar aktore eta ilusionista ohia.
• 2007 - Olivia Mandle, kataluniar ingurumen-aktibista eta animalien eskubideen defendatzailea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1503 - Andres Febo, nafar infantea, Vianako printzea (j. 1501).
• 1801 – Simon Aragorri, ekonomilari, bankari eta intelektual ilustratua, Madrilen (j. 1720).
• 1939 – Alberto Pelairea, nafar olerkari eta antzerkigilea (j. 1878).
• 1957 –
  • Florentzio Axpe, euskal apaiza (j. 1871).
  • Pierre Lhande, euskal idazlea eta apaiza (j. 1877).
• 1961 – Manuel Maria Ynchausti, euskal jatorriko estatubatuar enpresaburu, kristau filantropo eta euskal kulturaren ekintzailea (j. 1900).
• 1979 – Julia Irazu Gartzia, arabar maistra aitzindaria (j. 1892).
• 1980 – Elvira Iñurrieta, bizkaitar emagina, Elorrion 2400 ume baino gehiagori lagundu ziena jaiotzen (j. 1895).
• 1996 – François-Régis Bastide, lapurtar eleberrigile, diplomazialari eta irrati-esataria, Parisen (j. 1926).
• 2012 – Manuel Gómez Larrañeta, gipuzkoar biologo eta ozeanografoa (j. 1924).
• 2015 – Rosario Aranburu, gipuzkoar erraketista, Marbellan (j. 1921).
• 2019 – Aurea Etxaniz, gipuzkoar erraketista, Caracasen (j. 1922).
• 2023 – Joxe Luis Zurutuza, gipuzkoar idazlea (j. 1935).

Mundua

• 485 – Proklo, Antzinaro Berantiarreko filosofoa (j. 412).
• 858 – Benedikto III.a, aita santua.
• 1080 – Harald III.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. c. 1041).
• 1111 – Roberto Molesmekoa, frantziar fraidea.
• 1271 – Elisabet Frantziakoa, Frantziako infanta eta Nafarroako erregina ezkontidea (j. 1242).
• 1355 – Marino Faliero, veneziar politikaria.
• 1574 – Joachim Camerarius, alemaniar humanista (j. 1500).
• 1679 – Jan van Kessel Zaharra, flandriar margolaria (j. 1626).
• 1695 – Gurutzeko Sor Juana Ines, mexikoko erlijioso katolikoa, olerkaria eta antzerkigilea (j. 1651).
• 1711 – Josef I.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1678).
• 1790 – Benjamin Franklin, estatubatuar politikari, zientzialari eta asmatzailea (j. 1706).
• 1794 – Angelique du Coudray, frantziar emagina, "Erditzearen artea" jendartean erakutsi zuen lehen emagina (j. c. 1712).
• 1852 – Étienne Maurice Gérard, Frantziako lehen ministroa (j. 1773).
• 1902 – Frantzisko Asiskoa Borboikoa, Espainiako errege ezkontidea (j. 1822).
• 1914 – Willen Jan Van Eys, holandar euskalaria (j. 1825).
• 1923 – Maria Teresa Nuzzo, maltar moja (j. 1851).
• 1936 – Charles Ruijs de Beerenbrouck, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1873).
• 1941 – Frederick Griffith, britainiar mikrobiologo eta genetista (j. 1879).
• 1942 – Jean Perrin, frantziar fisikaria (j. 1870).
• 1944 – Max Josef Metzger, alemaniar apaiz katoliko, bakezale eta martiria (j. 1887).
• 1946 – Juan Bautista Sacasa, Nikaraguako presidentea (j. 1874).
• 1947 – Juana la Macarrona, cadiztar flamenko-dantzari ijitoa (j. 1870).
• 1948 – Kantarō Suzuki, Japoniako lehen ministroa (j. 1868).
• 1960 – Eddie Cochran, estatubatuar rock musikaria (j. 1938).
• 1975 –
  • Long Boret, Khmer Errepublikako lehen ministroa (j. 1933).
  • Sarvepalli Radhakrishnan, Indiako bigarren presidentea (j. 1888).
• 1976 – Henrik Dam, daniar biokimikari eta fisiologoa, 1943ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1895).
• 1984 – Mark Wayne Clark, estatubatuar jenerala (j. 1896).
• 1986 –
  • Guido Calogero, italiar filosofoa (j. 1904).
  • Marcel Dassault, frantziar aeronautika-ingeniaria eta enpresa-gizona (j. 1892).
• 1988 – Louise Nevelson, estatubatuar eskultorea (j. 1899).
• 1990 – Ralph Abernathy, estatubatuar apaiz baptista eta eskubide zibilen aldeko buruzagia (j. 1926).
• 1993 – Turgut Özal, Turkiako presidentea (j. 1927).
• 1994 – Roger Wolcott Sperry, estatubatuar neurobiologoa, 1981eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1913).
• 1995 –
  • Argye M. Briggs, estatubatuar idazlea (j. 1908).
  • Benita Galeana, mexikar idazlea, sufragista, sindikalista eta aktibista (j. 1903).
• 1997 – Chaim Herzog, Israelgo presidentea (j. 1918).
• 1998 – Linda McCartney, estatubatuar abeslari, konpositore, argazkilari eta animalien eskubideen aldeko aktibista (j. 1941).
• 2000 – Philippe Bernier, frantziar kazetari eta idazlea (j. 1930).
• 2003 – Koji Kondo, japoniar futbolaria (j. 1972).
• 2008 –
  • Aimé Césaire, frantsesezko martinikar idazlea eta politikaria (j. 1913).
  • Rosario Sanchez Mora, La Dinamitera, Espainiako Gerra Zibilean borrokatu zuen milizianoa (j. 1919).
• 2010 – Begoña Muñoz, galiziar irakasle eta antzerkigilea (j. 1961).
• 2011 – Gilberte Serfaty, aljeriar ekintzaile komunista, irakasle eta itzultzailea (j. 1921).
• 2013 –
  • Deanna Durbin, kanadar-estatubatuar aktore eta abeslaria (j. 1921).
  • Carlos Graça, Sao Tome eta Principeko lehen ministroa (j. 1931).
• 2014 – Gabriel García Márquez, kolonbiar idazlea eta kazetaria, 1982ko Literaturako Nobel Saria (j. 1927).
• 2017 –
  • Gorka Dorronsoro, euskal jatorrizko venezuelar arkitekto, irakasle eta argazkilaria (j. 1939).
  • Carlos Slepoy, argentinar abokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1949).
• 2018 – Barbara Bush, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen dama (j. 1925).
• 2019 – Alan García Pérez, Peruko presidentea (j. 1949).
• 2020 – Norman Hunter, ingeles futbolaria (j. 1943).
• 2021 – Black Rob, estatubatuar raperoa (j. 1969).
• 2022 – Catherine Spaak, Frantzian jaiotako belgikar-italiar aktorea (j. 1945).
• 2025 –
  • Ita Aber, kanadar-estatubatuar ehungintzako artista, arte kontserbadorea eta museoko komisarioa (j. 1932).
  • Krystyna Miłobędzka, poloniar idazlea (j. 1932).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Ainara/Enara/Elaia eta Anitz.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2520
• Multimedia: 17 April / Q2520

Apirilaren 16 | Urteko egutegi | Apirilaren 18