Arabako konderria
IX-XIII. mendeen artean egungo Araba konderri moduan antolatu zen: Arabako konderria izenekoa.
IX. mendean ageri da lehenengoz Araba (Albeldako Kronika). Betiere konderri bezala, Araba Gaztela eta Nafarroako erregeen mende egon zen, 1200ean Alfontso VIII.a Gaztelako erregeak Gasteiz eta Trebiñu konkistatu ondoan, Arabako lurraldea Nafarroako erregeen eskuetatik kanpora geratu zen arte. 1332. urtean, Araba osoa Gaztelako koroaren pean geratu zen.[1]
Hasieran burujabeak gero erregeen konde edo tenente bilakatu ziren, muga babesteko arduradunak. Kondeek Arabako, Lantarongo eta Cerezoko konde izan zuten izendapena.[2]
Arabako kondeen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hauxe da Arabako kondeen zerrenda. Eglion Arabako lehen kondea izan zen (850ean hasita) eta Saltzedoko Diego Lopez azkena (1332an amaituz). 1332 eta gero, titulua Gaztelako koroari lotu zen.
Lehendabiziko kondeek ia askatasun osoz gobernatzen zuten bere lurraldeak, orduko erreinutik urrun, baina Fernan Gonzalezek Araba konkistatu eta gero, konderria Gaztela eta Nafarroen erregeen menpe izan da, Haroko leinuarekin Gaztelatik hurbil eta beste kondeekin Nafarroatik.
Independienteak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gaztelako Erresumako morroiak (923-1046)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Fernan Gonzalezek, Alvaro Herramelizen alargunarekin, Antsa, ezkondu zenean, Lantaron, Araba eta, ziur asko, Cerezoko konderriak lortu zituen.
- Fernan Gonzalez, 931-944, baita Gaztelako lehen konde burujabea ere.
- Ansur Fernandez,944-945
- Fernan Gonzalez, 945-970
- Nuño Gonzalez, 970-1033
- Fortun Eneko, 1033-1046
Nafarroako Erresumako morroiak (1046-1085)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gatzia Santxezek napar erregeak Araba konkistatu zuen, Leon eta Gaztelako Fernando I.a bere anaiaren laguntzaz.
- Munio Muñoz kondekidea, 1046-1060
- Antso Mazeratio kondekidea, 1046-1060
- Arabako Ramiro, 1060-1075
- Arabako Martzelo, 1075-1085
Gaztelako Erresumako morroiak (1085-1123)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Leon eta Gaztelako Alfontso VI.ak, Nafarroako Antso IV.a hil zenean, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Bureba konkistatu zituen eta 1077 Enperadorearen titulua aldarrikatu zuen. Haroko Lope Enekori konderria eman zion, Bizkaia, Errioxa eta ia Gipuzkoa osoarekin batera 1082ko Donemiliaga Kukulako Monasterioko dokumentu baten arabera.
- Haroko Lope Eneko, 1085-?
- Haroko Diego Lopez I.a ezizenez Zuria, ?-1093
- Lope Gonzalez, 1093-1099
- Lope Antso, 1099-1114
- Haroko Diego Lopez I.a, 1114-1123
Nafarroako Erresumako morroiak (1123-1199)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alfontso I.a Aragoi eta Nafarroako erregeak herrialdea konkistatu zuen.
- Ladron jauna, 1123-1158
- Bela jauna, 1158-1175
- Joan Belaz, 1175-1181
- Diego Lopez II, 1181-1187
- Orizeko Eneko, 1187-1199
Gaztelako Erresumako morroiak (1199-1332)[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gaztelako Alfontso VIII.ak Nafarroako Antso VII.ari kendu zion konderria eta Haro leinuari eman.
- Haroko Diego Lopez II.a, 1199-1214
- Haroko Lope Diaz II.a, 1214-1240
- Larako Nuño Gonzalez, 1240-1252
- Haroko Lope Diaz III.a, 1252-1274
- Cerdako Fernando, 1274-1280
- Haroko Diego Lopez IV.a, 1280-1288
- Haroko Joan Alonso, 1288-1310
- Saltzedoko Diego Lopez, 1310-1332
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ Martínez Díez, Gonzalo. (2005). El condado de Castilla (711-1038): la historia frente a la leyenda. Marcial Pons Historia, 199 or. ISBN 9788495379948..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q5782401