Araitz

Araitz
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Araitzen ikuspegia
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroako Foru Erkidegoa
Merindadea	Iruñeko merindadea
Eskualdea	Leitzaldea
Izen ofiziala	Araitz
Alkatea	Joxe Manuel Zubillaga (Bildu)
Posta kodea	31891
INE kodea	31020
Herritarra	araiztar
Kokapena
Koordenatuak	43° 02′ 13″ N, 1° 59′ 14″ W
Araitz Araitz (Nafarroa Garaia)
Ikusi OpenStreetMapen
Azalera	39,30 km2
Garaiera	228 metro
Distantzia	45 km Iruñera
Demografia
Biztanleria	533 biztanle
% 56,32    % 43,68
Dentsitatea	13,56 biztanle/km²
Hazkundea (2003-2013)	-% 7,23
Zahartze tasa	% 23,01
Ugalkortasun tasa	‰ 18,52
Ekonomia
Jarduera tasa	% 78,08 (2011)
Genero desoreka	% 0 (2011)
Langabezia erregistratua	% 4,95 (2013)
Kultura
Euskaldunak	% 93,41 (2010)
Euskararen erabilera	%  83,7 (2011)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.araitz.es/

Araitz Nafarroa Garaiko iparraldeko udalerri bat da, Leitzaldekoa, Gipuzkoarekiko mugan kokatua. 533 biztanle zituzten 2014. urtean.

Betelu 1694an banandu zen, eta bere udala osatu zuen.

2009az geroztik Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko (UEMA) partaidea da.

Geografia

Ingurune naturala

Hegoaldean, Aralarko mendilerroa udalerriaren mugakide naturala dugu, Aralarko Mallo ikusgarriak bertatik bertara baitaude: Ttutturre (1282 m), Hirumugarrieta (1431 m), Aldaon (1411 m), Uakorri (1306 m) eta Balerdi (1197 m).

Ekialdean berriz Elosta (937 m), Santa Barbara (853 m) eta Urkieta (854 m) mendiak daude.

Araxes ibaiak udalerria zeharkatzen du hego-ekialdetik ipar-mendebaldera. Aralarko eta inguruko mendietako urak jasotzen ditu, eta Gipuzkoa aldean Oria ibaira isurtzen ditu.

Mugakideak

Iparraldean Areso du mugakide; ekialdean, Larraun eta Betelu udalerriak; hegoaldean, Aralar mendilerroa; eta mendebaldean, Gipuzkoako Lizartza, Orexa, Gaztelu eta Amezketa udalerriak, eta Tolosako Bedaio auzoa.

Araitz harana eta Aralarko Malloen ikuspegi panoramikoa.

Herriak

Arribe

Udalerria bost kontzejutan banatzen da Azkarate, Gaintza, Intza, Uztegi eta Arribe-Atallu. Era berean, azken kontzeju hori bi herrik osatzen dute: Arribe eta Atallu.

Arribe eta Gaintzak berezko udalerri bana izan zuten 1857ko errolda arte.

Demografia

Araizko biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko sei etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %1,02a (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren azpitik).

Politika

Araitzko udal hauteskundeak

Alderdi politikoa	2015		2011		2007		2003		1999		1995		1991		1987		1983		1979
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) / Bildu	% 89,72	7	% 89,72	7	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Eusko Abertzale Ekintza (EAE)	-	-	-	-	% 78,15	6	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Araiz-Tarrak (A-T)	-	-	-	-	% 20,00	1	% 85,39	7	% 34,72	2	% 57,68	4	% 51,27	4	% 51,08	4	-	-	-	-
Euskal Herritarrok (EH)	-	-	-	-	-	-	-	-	% 63,33	5	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Herri Batasuna (HB)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	% 41,16	3	% 47,88	3	% 48,12	3	-	-	-	-
Independenteak 2	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	% 54,50	4	% 26,22	2
Independenteak 1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	% 45,50	3	% 65,89	5
Ezkerreko Nafar Batasuna (UNAI)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	% 7,89	0

Alkateak

2007-2011	Imanol Iriarte Gorostegi	EAE
2011-2015	Lazaro Goikoetxea Beraza	Bildu
2015-2019	Joxe Manuel Zubillaga Mugerza	Bildu

Udal hauteskundeak

Araizko alkate EAE alderdiko Imanol Iriarte Gorostegi atera zen, 2007ko udal hauteskundeetan. Udaleko zazpi zinegotzietatik sei lortu zituen Eusko Abertzale Ekintzak, eta hortaz, gehiengo absolutua udalean. Boto baliogabeak 4 izan ziren (emandako guztien % 1,22), eta 6 boto zuri ere izan ziren (botoen % 1,85). Abstentzioa % 39,85 izan zen.

Araizko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Eusko Abertzale Ekintza	254	6
Araiztarrak	65	1

2015ean Bildu izan zen aurkeztutako zerrenda bakarra. 217 boto eta 7 hautetsiak erdietsi zituen. Joxe Manuel Zubillaga Mugerza izendatu zuten alkate.

Udaletxea

1981ean eraiki zen, errepide nagusitik gertu eta anbulatorioaren ondoan. Hiru solairu dauzka, eta kanpoaldeko hormak zarpeaturik daude. Udala alkatea eta sei zinegotzik osatzen dute. Araizko udaletxeko idazkaria Beteluko idazkari ere bada.

• Helbidea: Kale Nagusia, 4 (Arribe kontzejua)

Euskara

Gaur egun ere biztanleen % 90etik gora dira euskaldunak, eta erdialdeko euskara edo gipuzkera da tokiko euskara.

Bertako hedabideen artean Aralar Irratia dugu, bailarako herri honetan ere bere uhinak zabaltzen dituena. Mailope aldizkaria ere aipatzekoa da.

Bibliografia

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XLVI, Iruñea, 1997. ISBN 84-235-1660-1

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Araitz

• Araizko Udalaren webgunea.
• Arribe kontzejuko San Juan kalearen ikuspegia, Google Street View zerbitzuan.
• (Gaztelaniaz) Araitzi buruzko informazioa, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.