Araitz
| Araitz | |||
|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||
 Araitzen ikuspegia | |||
| |||
 | |||
| Kokapena | |||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||
| Merindadea | [[Fitxategi:|14px]] | ||
| Eskualdea | Leitzaldea | ||
| Administrazioa | |||
| Estatua |  Espainia | ||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||
| Izen ofiziala |  Araitz | ||
| Alkatea | Joxe Manuel Zubillaga (Bildu) | ||
| Posta kodea | 31891 | ||
| INE kodea | 31020 | ||
| Herritarra | araiztar | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 43°2′13″N 1°59′14″W | ||
| Azalera | 39,30 km² | ||
| Garaiera | 228 metro | ||
| Distantzia | 45 km (Iruñetik) | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 523 (2020:  11) | ||
| Dentsitatea | 13,56 biztanle/km² | ||
| Zahartzea[1] | % 23,01 | ||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 18,52 | ||
| Ekonomia | |||
| Jarduera[1] | % 78,08 (2011) | ||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||
| Langabezia[1] | % 4,95 (2013) | ||
| Euskara | |||
| Euskaldunak | % 88,40 (2018)[2] % 93,41 (2010)[1] | ||
| Datu gehigarriak | |||
| Webgunea | http://www.araitz.eus/ | ||
Araitz[3] ([aɾaits̻]) Nafarroa Garaiko ipar-mendebaldeko udalerri bat da, Leitzaldekoa, Gipuzkoarekiko mugan kokatua. 533 biztanle zituzten 2014. urtean.
Betelu 1694an banandu zen, eta bere udala osatu zuen.
2009az geroztik Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko (UEMA) partaidea da.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ingurune naturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hegoaldean, Aralarko mendilerroa udalerriaren mugakide naturala dugu, Aralarko Mallo ikusgarriak bertatik bertara baitaude: Ttutturre (1282 m), Intzako dorrea (1431 m), Aldaon (1411 m), Uakorri (1306 m) eta Balerdi (1197 m).
Ekialdean berriz Elosta (937 m), Santa Barbara (853 m) eta Urkieta (854 m) mendiak daude.
Araxes ibaiak udalerria zeharkatzen du hego-ekialdetik ipar-mendebaldera. Aralarko eta inguruko mendietako urak jasotzen ditu, eta Gipuzkoa aldean Oria ibaira isurtzen ditu.
Mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Iparraldean Areso du mugakide; ekialdean, Larraun eta Betelu udalerriak; hegoaldean, Aralar mendilerroa; eta mendebaldean, Gipuzkoako Lizartza, Orexa, Gaztelu eta Amezketa udalerriak, eta Tolosako Bedaio auzoa.
Herriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerria bost kontzejutan banatuta dago: Azkarate, Gaintza, Intza, Uztegi eta Arribe-Atallu. Era berean, azken kontzeju hori bi herrik osatzen dute: Arribe eta Atallu.
Arribek eta Gaintzak berezko udalerri bana izan zuten 1857ko errolda arte.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Araizko biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko sei etorkin bizi ziren herrian, biztanleen % 1,02 (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren azpitik).
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Alderdi politikoa | 2015[4] | 2011[5] | 2007[6] | 2003[7] | 1999[8] | 1995[9] | 1991[10] | 1987[11] | 1983[12] | 1979[13] | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Euskal Herria Bildu (EH Bildu) / Bildu | % 89,72 | 7 | % 89,72 | 7 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Eusko Abertzale Ekintza (EAE) | - | - | - | - | % 78,15 | 6 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Araiz-Tarrak (A-T) | - | - | - | - | % 20,00 | 1 | % 85,39 | 7 | % 34,72 | 2 | % 57,68 | 4 | % 51,27 | 4 | % 51,08 | 4 | - | - | - | - |
| Euskal Herritarrok (EH) | - | - | - | - | - | - | - | - | % 63,33 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Herri Batasuna (HB) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | % 41,16 | 3 | % 47,88 | 3 | % 48,12 | 3 | - | - | - | - |
| Independenteak 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | % 54,50 | 4 | % 26,22 | 2 |
| Independenteak 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | % 45,50 | 3 | % 65,89 | 5 |
| Ezkerreko Nafar Batasuna (UNAI) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | % 7,89 | 0 |
Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| 2007-2011 | Imanol Iriarte Gorostegi | EAE |
| 2011-2015 | Lazaro Goikoetxea Beraza | Bildu |
| 2015-2019 | Joxe Manuel Zubillaga Mugerza | Bildu |
Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Araizko alkate EAE alderdiko Imanol Iriarte Gorostegi atera zen, 2007ko udal hauteskundeetan. Udaleko zazpi zinegotzietatik sei lortu zituen Eusko Abertzale Ekintzak, eta hortaz, gehiengo absolutua udalean. Boto baliogabeak 4 izan ziren (emandako guztien % 1,22), eta 6 boto zuri ere izan ziren (botoen % 1,85). Abstentzioa % 39,85 izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Eusko Abertzale Ekintza | 254 | 6 |
| Araiztarrak | 65 | 1 |
2015ean Bildu izan zen aurkeztutako zerrenda bakarra. 217 boto eta 7 hautetsiak erdietsi zituen. Joxe Manuel Zubillaga Mugerza izendatu zuten alkate.
Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1981ean eraiki zen, errepide nagusitik gertu eta anbulatorioaren ondoan. Hiru solairu dauzka, eta kanpoaldeko hormak zarpeaturik daude. Udala alkatea eta sei zinegotzik osatzen dute. Araizko udaletxeko idazkaria Beteluko idazkari ere bada.
- Helbidea: Kale Nagusia, 4 (Arribe kontzejua)
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Gaur egun ere biztanleen % 90etik gora dira euskaldunak. Hizkerari dagokionez, Larraungo hizkera[14][15] da bertakoa, erdialdeko euskalkiaren aldaera dena.
Bertako hedabideen artean Aralar Irratia dugu, bailarako herri honetan ere bere uhinak zabaltzen dituena. Mailope aldizkaria ere aipatzekoa da.
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XLVI, Iruñea, 1997. ISBN 84-235-1660-1
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 2015.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 2011.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 2007.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 2003.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 1999.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 1995.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 1991.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 1987.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 1983.
- ↑ Araizko udal hauteskundeak 1979.
- ↑ «Larraungoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-15).
- ↑ «Araitz - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-15).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- Araizko Udalaren webgunea[Betiko hautsitako esteka].
- Arribe kontzejuko Kale Nagusiaren ikuspegia, Google Street View zerbitzuan.
- (Gaztelaniaz) Araitzi buruzko informazioa, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.
Datuak: Q1773024
Multimedia: Araitz
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Araitz
| Araizko kontzejuak | ||
|---|---|---|
|
Arribe-Atallu • Azkarate • Gaintza • Intza • Uztegi | ||
|
Leitzaldeko udalerri aurkibidea |
|
|---|---|---|
|
Araitz • Arano • Areso • Betelu • Goizueta • Larraun • Leitza • Lekunberri | ||