Arano
| Arano | |||
|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||
 Aranoko etxeak. 2009ko abenduaren 28a. | |||
|
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatua | Espainia | ||
| Erkidegoa | Nafarroako Foru Erkidegoa | ||
| Merindadea | Iruñeko merindadea | ||
| Eskualdea | Leitzalde | ||
| Izen ofiziala |
 Arano | ||
| Alkatea | Ainhoa Ansa Zugarramurdi (Herri Aiherriz) | ||
| Posta kodea |
31754 | ||
| INE kodea |
31024 | ||
| Herritarra | aranoar | ||
| Kokapena | |||
| Koordenatuak | 43° 11′ 59″ N, 1° 53′ 43″ W / 43.199722222222°N,1.8952777777778°WKoordenatuak: 43° 11′ 59″ N, 1° 53′ 43″ W / 43.199722222222°N,1.8952777777778°W | ||
  Arano Arano (Nafarroa Garaia) | |||
 Ikusi OpenStreetMapen | |||
| Azalera | 13,30 km2 | ||
| Garaiera | 440 metro | ||
| Distantzia | 81 km Iruñera | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 111 biztanle | ||
|
% 55,56   % 44,44 | |||
| Dentsitatea | 8,35 biztanle/km² | ||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |
 -% 14,89 | ||
| Zahartze tasa[1] | % 19,17 | ||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 47,62 | ||
| Ekonomia | |||
| Jarduera tasa[1] | % 0 (2011) | ||
| Genero desoreka[1] | % 0 (2011) | ||
| Langabezia erregistratua[1] | % 7,32 (2013) | ||
| Kultura | |||
| Euskaldunak | % 87,41 (2010) | ||
| Euskararen erabilera | % 70,5 (2011) | ||
| Datu gehigarriak | |||
Arano[2] Nafarroako iparraldean dagoen udalerria da, Leitzaldekoa. 111 biztanle zituen
2014. urteko erroldaren arabera.
Eduki-taula
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Iruñeko merindadearen ipar-mendebaldeko muturrean dago. Herrira heltzeko NA-170 hartu behar da eta Usategietara edo Ezkurrako gainera ailegatzean bertan dagoen errepidea jarraitu.
Aranok Gipuzkoako Errenteriarekin egiten du muga iparraldean, Goizuetarekin hegoaldean eta ekialdean eta Gipuzkoako Hernanirekin mendebaldean. Arano izen bereko herriguneak eta Latse, Suro eta Urumeako auzuneek osatzen dute. Itsasoa herrigunetik ikus daitekeen Nafarroako udalerri bakarra da.
Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aranok klima atlantiar epela dauka, euri egunak ugariak dira urte osoan zehar eta uda garaian ez da hilabete idorrik izaten. Urteko batez besteko tenperatura 12 eta 13 gradu artekoa da, eta batez besteko prezipitazioak 1.500 eta 1.600mm bitartekoak. Urteko egun euritsuak 170 izaten dira.
Aranoko herrigunearen inguruan hainbat baso daude, bertan haritzak, pagoak, gaztainondoak eta abar ugariak dira. XIX. mendetik aurrera pinu lariziar (Pinus nigra) asko birlandatu zen.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Aranoko biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
2008ko erroldaren arabera, etorkin bakarra bizi zen herrian, biztanleriaren %0,79 (Nafarroako batez besteko kopuruaren azpitik).
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udaletxea plaza txiki batean dago, elizatik gertu. Lau solairuko eraikin zaharra da, antzinako eskolen ondoan dagoena.Eraikinean udal bulegoez gain, taberna eta etxebizitza bat daude. Aranoko udaleko idazkariak Goizuetako idazkari lanak ere egiten ditu. Udalak alkatea eta lau zinegotzi dauzka.
- HELBIDEA: Goiko Herri, z/g
Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2007an ez zen udal hauteskunderik izan Aranon, ez zelako inongo talderik aurkeztu[3].
2011an abenduan osatu zen udal talde berria, Ainhoa Ansa Zugarramurdi buru zelarik.
| Alderdi politikoa | 2015[4] | 2011[5] | 2007[6] | 2003[7] | 1999[8] | 1995[9] | 1991[10] | 1987[11] | 1983[12] | 1979[13] | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Herri Aiherriz (HA) | %84,62 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Nafar Herriaren Batasuna (UPN) | %0,00 | 0 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Herri Aukera (HA) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | %70,91 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Independenteak | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | %90,67 | 5 | %80,72 | 5 | - | - | - | - |
| Herriaren Alde | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | %60,42 | 5 | - | - |
Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| 2003-2007 | Iñigo Larrea Perurena | HA |
| 2007-2011 | Iñigo Larrea Perurena | HA |
| 2011-2015 | Ainhoa Ansa Zugarramurdi "Herri Aiherriz" |
Azpiegitura eta garraioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ceferino Apezetxea eta semeak autobus konpainiaren Hernani eta Goizueta bitarteko lineak geltokia dauka herrian. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aranoko euskara[17] Sortaldeko euskalkian[18] dago kokaturik, zehatzago esanda, Leitzaldeko euskara[19] da herrian hitz egiten dena. Gipuzkoako ipar-ekialdeko herriek, Bidasoa aldekoek (Errenteria, Hondarribia, Irun, Lezo, Oiartzun eta Pasaia), eta Nafarroako Leitzaldekoek, Basaburuakoek, Larraungoek eta Imozkoek osatzen dute Sortaldeko azpieuskalkia. Erdialdeko euskara, sartalderantz bezala, sortalderantz ere zabaltzen joan da, eremu nafarreraino. Sortaldeko azpieuskalkiak erdialdeko euskalkiaren eta euskara nafarraren arteko zubi-lana egiten du, baina batez ere Gipuzkoako Oiartzunek, Hondarribiak eta Irunek egiten dute zubi-lan hori. Euskara giputzaren berrikuntzak eta euskara nafarreko ezaugarriak aurkituko ditugu, beraz, azpieuskalki honetan.
Zerbitzuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herria "Leitza, Goizueta, Areso eta Aranoko zerbitzuen kudeaketarako Mankomunitateko" kidea da.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Martin parrokia, XIX. mendeko eraikina da, jatorrizko Erdi Aroko elizaren hondakinen gainean eraiki zen. Gaur egungo egitura gurutze latindarreko oinarridun eraikina da, kanoi erdiko ganga estaldurarekin.
Herritar ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Xabier Legarreta, bertsolaria.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira Udalbiltza http://udalbiltza.eus/eu/euskal-herriari-begira.
- ↑ Euskaltzaindia 155. araua: Nafarroako udal izendegia https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0155.pdf.
- ↑ Noticias de Navarra egunkariko albistea.
- ↑ Aranoko udal hauteskundeak 2015.
- ↑ Arano 2011 maiatza: Kandidatura ez.
- ↑ Arano 2007 maiatza: Kandidatura ez.
- ↑ Arano 2003 maiatza: Kandidatura ez.
- ↑ Arano 1999 ekaina: Kandidatura ez.
- ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1995.
- ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1991.
- ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1987.
- ↑ Aranoko udal hauteskundeak 1983.
- ↑ Arano 1979 apirila: Kandidatura ez.
- ↑ «Ansa Huici, Roke - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/arano/hizlariak/roke-ansa-huici/. Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus http://www.ahotsak.eus. Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
- ↑ «Dotrina ikasi zutenean, aldatu - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/arano/pasarteak/aro-003-022/. Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
- ↑ «Arano - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/arano/. Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
- ↑ «Sortaldekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sortaldekoa-g/. Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
- ↑ «Leitzaldekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/sortaldekoa-g/leitzaldekoa/. Noiz kontsultatua: 2018-10-01.
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Arano  |
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- "Ttipi-ttapa" eskualdeko hedabide euskarazkoa
- Aranoko argazkiak lasonet.com webgunean.
- Arano jarduera tradizionalen bilgunea Argia.com webguneko artikulua.
- (Gaztelaniaz) Aranori buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
|
Leitzaldeko udalerri aurkibidea |
|
|---|---|---|
|
Araitz • Arano • Areso • Betelu • Goizueta • Larraun • Leitza • Lekunberri | ||
