Astaputz mailukatu
| Astaputz mailukatua | |
|---|---|
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Fungi |
| Klasea | Agaricomycetes |
| Ordena | Agaricales |
| Familia | Agaricaceae |
| Generoa | Calvatia |
| Espeziea | Calvatia utriformis Jaap, 1918 |
Astaputz mailukatua (Calvatia utriformis) Agaricaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Propietate sendagarri ezagunak ditu, batez ere desintoxikatzaileak eta hanturaren aurkakoak. Espezie honen izena genero hauetako beste batzuk bezala, maiz aldatzeak zaildu egiten du espezie bakoitzaren behin betiko kokapena. Gaur egun Lycoperdon utriformis izen onartua da, baina zale askok Calvatia utriformis izenez ezagutzen dute.
Sinonimoak: Handkea utriformis, Lycoperdon utriformis, Lycoperdon caelatum.
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Karpoforoa: 6 eta 12 cm arteko diametrokoa, globo itxurakoa edo udare-formakoa, zuri-grisaxka gaztetan. Oinarria antzua, kanpoko azala edo exoperidioa geruza zuri ilupaduna da, piramide-formako apaindurak sortuz arrakalatzen dena, barruko geruza agerian utziz, endoperiodoa, arre kolorekoa, glebari eusten diona.[2]
Gleba: Hasieran zuria, gogorra eta trinkoa, gero hori-berdexka eta biguna, azkenean arre-oliba kolorekoa, esporak heldu direlako. Endoperiodoaren hausturak ostiolo irregular handi bat sortzen du. Gleba desagertzen denean, perretxikoaren beheko aldea geratzen da zelaian, kolore marroiko katiluaren itxurakoa. Bere hondakinak urte batetik bestera aurkitu ohi dira.
Etimologia: Calvatia hitza “calvus” hitzetik dator, burusoila, hau da: garezur baten antza duen onddoa. Utriformis epitetoa berriz, utriforme-tik dator, larruazal formakoa esan nahi du
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Perretxikoa gaztea denean eta gleba zuria, gogorra eta trinkoa duenean, atseginez jan daiteke.[3]
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lycoperdon eta Calvatia zurixkekin. Langermannia gigantea perretxikoaren ale txikiekin nahas daiteke.[4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udaberrian eta udazkenean, belardietan, larreetan eta zelaietako txilarretan.[5]
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Europa, Asia kontinentala, Japonia, Ipar Amerikako ekialdeko atlantikoa, Mexiko, Hegoafrika, Txile, Zeelanda Berria.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 693 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 508 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 451 or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2021). Setas para todos. José Luis Añanos Echo EDITORIAL PIRINEO, 615 or. ISBN 84-87977-86.4..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q81185422