Atari:Hezkuntza/Wikikasi/Inguruko landareak dokumentatzen

Laburrean

Maila: DBH 4
Gaiak: biologia • digitalizazioa • idazketa • hizkuntzak

Azken ekoizpena

Landare mota desberdinei buruzko bideo bat osatuko dute Wikipedian, bertako datu basea elikatuz eta eduki libreak sortuz, hainbat formatu erabiliz.

Inplikaturiko ikasgaiak

Biologia - Geologia
Euskara eta Literatura
Digitalizazioa

Saio kopurua

12 saio inguru aurreikusten dira.

Helburua

Ikas-egoera honen bitartez, norberaren inguruko landarediari buruzko lanketa burutu nahi da, horretako, inguruan dauden landareen datu bilketa eginez eta horiek aztertuz. Landareen bilduma bat osatuko dute ikasleek eta hori Wikipedian partekatuko da.

Argudiaketa kurrikularra

Landare mota anitz topa ditzakegu gure ingurunean, bereziki Euskal Herrian. Aranzadik eskainitako datuen arabera, 3.000 landare espezietik gora topa daitezke hemen bertan, hala ere, orokorrean, ez dakigu zein landarek inguratzen dituzten gure paisaiak. Sailkapen bat egin beharko bagenu ez genuke jakingo landareen arteko bereizketarik egiten.

Landare bakoitzak bere ezaugarri propioak ditu eta bere berezitasunak ere. Mota bakoitzak, aukera asko eskaintzen dizkigu lan egiteko eta aztertzeko. Gainera, herri bakoitzaren arabera, mota desberdinetakoak topa ditzakegu. Gure inguruko txokoetan aurki ditzakegu, urrutira joan behar izan gabe. Horregatik, gure inguruan ditugun espezieak identifikatzea, sailkatzea eta horiei buruzko lanketa egitearekin, gure inguruko landareen datu-basea sortzeko aukera ematen digu.

Ikas-egoera honen asmoa, Euskal Herriko landareen datu basea handitu eta hura elikatzea da.

Oinarriak

Ikas-egoera edozein unetan egin daiteke, baina bereziki interesgarria izan daiteke kurtso amaieran eta hasieran egitea (udaberria eta udazkena probestuz).
DBH 4. kurtsoko gazteei begirako lana.
Ariketa banaka edo talde txikietan egin daiteke.
Wikimedia, Wikipedia eta Txikipedia elikatzeko baliatu daiteke.

Azken xedea

Wikimediako biltegia elikatzea landare mota desberdinen irudien eta adibideen bitartez.
Wikipediako VideoWiki baliabidearen bitartez gaiari buruzko aurkezpen bat osatzea.

Konpetentziak

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK	EBALUAZIO IRIZPIDEAK	OINARRIZKO JAKINTZAK
Euskara eta literatura
4. Testu idatziak ulertzea, interpretatzea eta baloratzea, zentzu kritikoan eta irakurtzeko zenbait xedez, zentzu orokorra eta ideia nagusiak eta bigarren mailakoak ezagutuz, igorlearen asmoa identifikatuz, edukiari eta formari buruzko gogoeta eginez eta kalitatea eta fidagarritasuna ebaluatuz, ezagutza eraikitzeko eta askotariko komunikazio-premiei eta -interesei erantzuteko. Funtsezko konpetentziak eta Deskriptoreak: HKK 2 • KD 1	4.2 Esparru akademikoko, publiko edo sozialeko, eta esparru pertsonaleko eta/edo etxeko esparruko testu errazen forma eta edukia baloratzea, horien kalitatea, erabilitako kanalaren fidagarritasuna eta egokitasuna eta erabilitako komunikazio-prozeduren eraginkortasuna ebaluatuz.	2. Ulermena Ahozko eta irakurriaren ulermenerako estrategiak. Testuaren zentzu orokorra. Ideia nagusiak eta sekundarioak eta zatien arteko erlazioa; garrantzizko informazioaren aukeraketa eta atxikipena. Informazioa berreskuratzea eta ondorioztatzea. Igorlearen asmoa. Testuetako lexikoa. 6. jarduera
5. Testu idatzi eta multimodal koherenteak, kohesionatuak, egokiak eta zuzenak sortzea, hautatutako diskurtso-generoaren berezko konbentzioei jarraituz, ezagutza eraikitzeko eta komunikazio-eskaera zehatzei modu informatuan, eraginkortasunez eta sormenez erantzuteko. Funtsezko konpetentziak eta Deskriptoreak: HKK 3 • KD 2 • KD 3	5.1 Nolabaiteko konplexutasuna eta luzera duten testu idatzi eta multimodalen idazketa formala eta sormenezkoa planifikatzea, komunikazio-egoera, hartzailea, helburua eta kanala kontuan hartuz; zirriborroak idaztea eta berrikustea, berdinen arteko elkarrizketaren eta kontsulta-tresnen laguntzaz; eta azken testu koherente eta kohesionatua aurkeztea, erabilera sexista eta diskriminatzailerik gabeko erregistro egokiz.	3. Produkzioa Informazioa bilatzearekin, testuinguruan kokatzearekin eta berrikustearekin lotzen diren ahozko produkzio formalerako estrategiak. Audientziaren eta esposizio-denboraren araberako egokitzapena. Hitzezkoak ez diren elementuak. Ahozkotasun formalaren diskurtso- eta hizkuntza-ezaugarriak. Ahozko deliberazio argudiatua. 10. jarduera Idatzizko produkziorako estrategiak, plangintzarekin, idazketarekin, berrikuspenarekin, edizioarekin eta hainbat euskarritan hedatzearekin lotzen direnak. 7. jarduera • 8. jarduera
6. Hainbat iturritako informazioa gero eta modu autonomoagoan hautatzea eta kontrastatzea, informazio horren fidagarritasuna eta egokitasuna irakurketa-helburuen arabera ebaluatuz eta manipulazio-eta desinformazio-arriskuak saihestuz; eta informazio hori ezagutza bihurtzea eta komunikatzea, ikuspuntu kritikoa eta pertsonala hartuz eta, aldi berean, jabetza intelektuala errespetatuz. Funtsezko konpetentziak eta Deskriptoreak: HKK 3 • KD 1 • KD 3	6.1. Zenbait iturritako informazioa gero eta modu autonomoagoan aurkitzea, hautatzea eta kontrastatzea, informazio horren fidagarritasuna eta egokitasuna irakurketa-helburuen arabera kalibratuz; eta informazio hori antolatzea eta norberaren eskemetan integratzea, eta modu sortzailean berregitea eta komunikatzea, ikuspuntu kritikoa hartuz eta jabetza intelektualaren printzipioak errespetatuz. 6.3. Teknologia digitalen erabilera kritiko, seguru, iraunkor eta osasungarriko ohiturak gero eta autonomia handiagoz hartzea, informazioaren bilaketari, egile-eskubideen errespetuari eta komunikazioari dagokienez, harreman pertsonalen eta bizikidetza positiboaren eraikuntzan kolaboratuz, baita testuinguru digitaletan ere.	5. Informazio-alfabetatzea: Informazioa bilatu eta hautatzeko estrategiak, fidagarritasun-, kalitate- eta egokitasun-irizpideak erabiliz; informazioaren azterketa, balorazioa, berrantolaketa eta sintesia —norberaren eskemetan— eta informazioa ezagutza bihurtzeko estrategiak; sormenezko komunikazioa eta hedapena, jabetza intelektuala errespetatzen duena. 2. jarduera • 6. jarduera Eskola-proiektuak egiteko plataforma birtualak modu seguruan eta sormenez erabiltzeko jarraibideak, horien erabilera baztertzailea eta sexista identifikatuz eta baztertuz. 5. jarduera
Biologia eta geologia
2.Informazio eta datu zientifikoak interpretatzea eta transmititzea, eta horiei buruz argudiatzea, hainbat formatu erabiliz eta hizkuntza zientifikoaren izaera unibertsala aitortuz, zientzia biologiko eta geologikoen kontzeptuak eta prozesuak aztertzeko. Funtsezko konpetentziak eta Deskriptoreak: HKK 1 • KD 2 • KD 3	2.1 Biologia eta Geologia jakintzekin lotutako kontzeptuak definitzea, etapa prozesuak deskribatzea, informazioa hainbat formatutan aztertuz (eredu grafikoak, taulak, diagramak, formulak, eskemak, sinboloak, web-orriak...), jarrera kritikoa mantenduz, ondorioak eskuratuz eta oinarritutako iritzi propioak osatuz. 2.2 Norberaren iritzi oinarrituak eta Biologia eta Geologia jakintzagaiaren jakintzekin lotutako informazioa ulertzea eta horiei buruz hausnartzea, eta informazio hori argi eta zorrotz transmititzea, hizkuntza-egitura, terminologia eta formatu egokiak erabiliz (ereduak, grafikoak, taulak, bideoak, txostenak, diagramak, formulak, eskemak, sinboloak…).	A. Proiektu zientifikoa: A. Proiektu zientifikoa: Informazioa bilatzeko, kolaboraziorako eta hainbat formatutan (aurkezpena, grafikoa, bideoa, posterra, txostena…) prozesuak, emaitzak edo ideiak komunikatzeko tresna digitala. 2. jarduera • 3. jarduera • 9. jarduera Naturako prozesu edo elementuak sormenez irudikatzeko eta ulertzeko ereduak. 1. jarduera • 4. jarduera Prozesuen, emaitzen edo ideien komunikazioa formatu analogiko edo digitaletan (aurkezpena, grafikoa, bideoa, posterra, txostena…). 4. jarduera
Digitalizazioa
5. Herritartasun digital kritikoa eta aktiboa agertzea, teknologia digitalek gizartearen hainbat esparrutan egindako ekarpena aitortuz, sarean egin daitezkeen ekintzak ezagutuz eta haien ondorioak identifikatuz, teknologiari erabilera aktiboa, arduratsua eta etikoa emateko. Funtsezko konpetentziak eta Deskriptoreak: KD 3 • KD 4 • HK 1 • HK 3	5.1. Datuak eta tresna digitalak etikoki erabiltzea, etiketa digitalari buruzko arauak aplikatuz eta sareko komunikazioan, kolaborazioan eta parte-hartze aktiboan erabilera-lizentziak eta jabetza intelektualekoak errespetatuz. 5.3. Konektatutako baliabide digitalek adierazteko eskaintzen duten aukeraren, erraztasunaren eta askatasunaren garrantzia baloratzea, jasotzen diren mezuak kritikoki aztertuz eta haien objektibotasuna, ideologia, asmoa, alborapenak eta iraungitzea kontuan hartuz.	B. Ikasteko ingurune pertsonalaren (PLE) digitalizazioa: Informazioaren bilaketa eta hautaketa. 2. jarduera • 3. jarduera Eduki digitalen edizioa eta sorkuntza, bakarka eta taldean, tresnarik egokienak erabiliz. 5. jarduera • 8. jarduera • 9. jarduera D. Herritartasun digital kritikoa: Online aktibismoa: herritarren ekimeneko eta ziberboluntariotzako plataformak eta hardware- eta software-komunitate libreak. 5. jarduera • 7. jarduera • 9. jarduera

Helburu didaktikoak

Inguruko landareei buruzko lanketa egitea.
Landare mota desberdinak ezagutzea.
Inguruneko landareei buruzko datu biltegia osatzea.
Argazki bilduma sortzea landareei buruz.
Informazioaren kontrastatzea egitea eta iturri fidagarriak erabiltzea.
Informazioaren erabilera egokia egiten jakitea.
Eskura duten informaziotik abiatuta, eduki antolatu eta kohesionatuak sortzea.
Idatzizko zein ahozko espresioaren lanketa egitea.

Gida didaktikoa

Testuingurua

Gure landareek garenari buruzko informazioa eskaintzen digute eta horiek ezagutzea ezinbestekoa da. Landareei buruzko lana egiteak aukera ematen digu gure naturarekin konektatu eta hura zaintzeko kontzientzia lantzeko.

Abiapuntua

Inguruko bioaniztasunean oinarrituta ikasleek landareei buruzko datu basea osatuko dute. Kalera atera, landareak behatu, eskuetan izan... naturarekin konektatzeko parada izango dute. Askotan, ez diogu garrantzirik ematen landarediari, ohitura, belarra moztea izaten da. Baina hazten uzten baditugu, zer gertatzen da? Plastikozko oihal bat astebetez belar gainean uzten badugu, zer gertatzen da? Ikusiko duzunez, belardiak bizia du eta, askotan, ez gara horretaz ohartzen.

Prozedura

Jarduerak	Azalpena	Ebidentziak
1. Landareak inguruan Saio 1	Jarduera honen asmoa da ikas-egoerari hasiera ematea eta ikasleek dituzten landareei buruzko aurre-jakintzak elkarri partekatzea. Horretarako, ikasleak talde txikitan bilduko dira eta, ondoren, talde handian partekatuko dituzte euren ezagutzak. Ikasleei, hasieran, ikas-egoeraren nondik-norakoak aurkeztuko zaizkie. Euskal Herrian, 3.000 landare espezietik gora daude, baina zenbat ezagutzen dituzte ikasleek? Ikas-egoeraren bitartez, landare mota bati buruzko lanketa egingo dute. Lehen dinamikaren asmoa da ikasleek ezagutzen dituzten landare motak zeintzuk diren ikustea eta, horiek, elkarri partekatzea. Horrela, ikasleak, talde txikitan bilduko dira lehenik eta behin (3-4 ikasleko taldetan). Bertan, orri birakariaren teknika erabiliz, ikasle bakoitzak ezagutzen duen landare mota bat zerrendatuko du paperean. Lehenik, ikasle batek idatziko ditu ezagutzen dituen landare espezieak eta, ondoren, bata bestearen segidan, ikasle guztiek hartuko dute parte. Talde bakoitzak bere zerrenda osatu ondoren, talde handian partekatuko dituzte aipatutako landare zerrendak. Errepikatzen direnak ez dira berriz zerrendatuko. Zerrendatu dituzten horietatik, zeintzuk ezagutzen dituzte? Eskola, herrian edota auzoan topatu daitezke normalean? Zeintzuk bai eta zeintzuk ez? Kontutan hartzekoak: Gerta daiteke landareen izenak ez jakitea eta, ondorioz, zerrenda motza izatea. Kasu honetan, aukera, landareak non topa daitezkeen aipatu dezakete. Galdera gidari moduan, ondorengoak bideratu daitezke: Herriko, auzoko edota eskolako zein txokotan topa daitezke? Nolakoak izaten dira landare horiek?	Taldean prestatutako landareen zerrenda
		Ebaluazio tresnak
		Behaketa Ikusi • PDF
		Baliabideak
		Ariketa egiteko txantiloia Landare itsutasunari buruzko artikuluak: Zientzia Kaiera EHU Campusa Aranzadi
2. Gure landareak Saio 1	Jarduera honen asmoa, inguruan dauden landare moten ezaugarriak identifikatzea eta euren jatorriaren inguruko informazioa bilatzea da. Horretarako, ikasleek ateratako argazkiak baliatuko dituzte. Ikasleek, ahal dela, banaka egingo dute lan jarduera honetan. Horrela, inguruan topatzen duten landare bati argazkiak atera beharko dizkiete. Landare bat aukeratu eta horri hainbat argazki atera beharko dizkiete: Landarea identifikatzea, inguruan duten espazio naturalean: eskolako ingurunean izan daiteke edota herriko edo auzoko edozein txoko. Behin landare bat identifikatu dutela, hainbat argazki aterako dizkiote, angelu desberdinak baliatuz. Nahikoa izango litzateke 4 argazki aterata. Argazkiak atera ondoren, eta ikasleek landareen material multimedia hori edukita, horri buruzko informazioa bilatuko dute. Lan hori egiteko, iNaturalist web proiektua baliatuko dute. Nola iristen dira ikasleak iNaturalist webgunera? Bilatzailean, webgunearen izena bilatuta, bertara iristen dira? Jasotako emaitza eurek nahi duten hizkuntzan topatzeko gai dira? Ba al dago modurik emaitzak euskaraz izateko? Ordenagailua edo telefonoa euskaraz konfiguratu dezaketela azaldu (ikus Baliabideak), baina gailu asko defektuz gaztelaniaz edo ingelesez datozela azaldu. Webgunera zuzenean sar daitezke iNaturalisten URLa sartuta. URLa goian jartzen da nabigatzailean, ez dute zertan Googletik pasa behar webgune bat irekitzeko, euren URLa ezagutzen badute. Ateratako argazkiak iNaturalist plataforman igota, bertan agertzen diren landareak automatikoki identifikatzen dira. Horretarako, ezinbestekoa da bertan erabiltzaile bat sortzea. Erabiltzaile bat sortzeko prozesua webgunetik bertatik kudeatu daiteke. Prozesu horretan, ikasleek kontutan izan behar dute zein erabiltzaile erabiltzen duten eta zein pasahitz sortzen duten. Pasahitzak sortzerako garaian, gutxienez 8 karaktere dituen gako bat sortu behar dute. Pasahitza partekatzea saihestu. Erabiltzailea sortu ondoren, irudiak kargatu ahal izango dituzte ikasleek. Hori eginda, programak, automatikoki egingo du landarearen identifikazioa, hau da, zein den argazkiko landarean izena. Hori eginda, ikasleek, horri buruzko informazioa jasoko dute dokumentuan. Jardueraren amaieran, talde handian partekatuko dute ikasleek jasotako informazio guztia. Horretarako, osatu duten dokumentua elkarri partekatuko diote. Ondoren, talde handian, galdera batzuen baitan hausnartuko dute: Nongoak dira ikasleek aztertu dituzten landareak? Zein jatorrikoak dira? Nola uste dute eragiten dutela, izatez bertakoak ez diren landareek bertako ekosisteman? Mesede edo kalte egiten dute? Kontutan hartzekoak: Landareen argazkiak ateratzen dituztenean, argazki egokiak izan behar dutela kontutan izan beharko dute. Angelu desberdinak baliatu, argitasun egokia egotea... Horrek erraztu egingo du landare identifikazioa iNaturalist aplikazioan. iNaturalist munduko bionazitasunarekin lotutako proiektu kolaboratibo bat da. Bertan, munduko landare eta beste espezien inguruko informazioa eta edukiak bildu eta partekatzen dira. Komunitatetik sustatutako proiektua da, norbanako erabiltzaileen ekarpenetik elikatzen dena. Dinamika hau eskola inguruko baso edo mendietan ere egitea planteatu liteke.	Ebidentziak
		Landareari buruz bildutako argazkia eta informazioa
		Ebaluazio tresnak
		Checklist bat Ikusi • PDF
		Baliabideak
		Ariketa egiteko txantiloia iNaturalist (aplikazioa edo webgunea, kontu bat ireki behar da) Seek (aplikazioa, ez da konturik behar) BioBlitz bat antolatzeko gida
3. Euskal Herriko landareak Saio 1	Jarduera honen asmoa Euskal Herrian dauden landare mota desberdinak identifikatzea da, zehazki, euren ingurunean daudenak. Honekin batera, topatzen dituzten landare ezagunen inguruko informazioa biltzea izango da helburua. Aranzadiren arabera, Euskal Herrian dagoen botanika aniztasuna handia da; 3.000 landare espezietik gora daude ( https://www.aranzadi.eus/eu/botanika). Ikasleak talde txikitan elkartuko dira (4 ikasle inguruko taldeak) eta iNaturalist bidez, euren ingurunean (herrian edo gertuko erradioan) dauden landare ezagunak identifikatzea izango da ariketa. Nola lortzen dute webgunean euren herri ingurunera iristea? Esploratu atalean, bilatzaile eta mapa bat agertzen dira. Mapan zoom eginda, norberaren lekura hurbiltzeko aukera dago. Bilatzailean eskualde, herri, auzo edo kalea sartuta, zer lortzen dugu? Bilaketa aurreratuaren bitartez emaitzak zehaztu daitezke. Hasiera batean, mapan, landareez gain, beste espezie ugari ere agertzen dira. Nola lortu landareak bakarrik agertzea mapan? Filtroetan adierazi daiteke topatu nahi dutena zer den. Taldeko kide bakoitzak mapan agertzen den landare bat hautatuko du eta, iNaturalisten dagoen informazioa baliatuta, dokumentua osatuko dute. Nola eskuratu landarearen informazioa? Mapako puntuan klikatuta, landarearen argazkia agertzen da (baita argazkiaren egilea ere). Sakatu puntuan eta, ondoren, landarearen izenean. Ondorengo pantaila, landareari buruzko informazio gehiago agertzen da. Mapa batean, landare mota hori munduko beste zein tokitan identifikatzen den ere azaltzen da. Argazkien oinarrian, landarearen izen zientifikoan klikatuta, horri buruzko informazio zabalagoa topatuko dute ikasleek, oinarri bezala Wikipediako artikulua edukita. Ikasleek dokumentuko informazioa osatu ondoren, beste taldekideekin partekatuko dute jasotakoa.	Ebidentziak
		Taldean sortutako landareei buruzko oinarrizko informazioa taula
		Ebaluazio tresnak
		Checklist bat Ikusi • PDF
		Baliabideak
		* Ariketa egiteko txantiloia
4. Landareei argazkiak ateratzen Saio 1	Jarduera honen asmoa landare mota desberdinei argazkiak ateratzea izango da, eta horren bilduma osatzea. Ikasleak 4ko taldetan banatuko dira. Hauek izango dira aurrerantzean egingo diren lan guztietarako talde finkoak. Aurreko jardueretan egin izan duten bezala, ikasleek, inguruan topatzen duten landareei argazkiak aterako dizkiete. Landare bat aukeratu eta horri hainbat argazki atera beharko dizkiete: Landarea identifikatzea, inguruan duten espazio naturalean: eskolako ingurunean izan daiteke edota herriko edo auzoko edozein txoko. Behin landare bat identifikatu dutela, hainbat argazki aterako dizkiote, angelu desberdinak baliatuz. Nahikoa izango litzateke 6-8 argazki ateratzea landare bakoitzeko. Kontutan hartzekoak: Landareen argazkiak ateratzen dituztenean, kontutan izan beharko dute ikasleek argazki egokiak egiteaz. Angelu desberdinak baliatu, argitasun egokia egotea... Talde bakoitzak 2-3 landareri buruzko bilduma osatu beharko du. Ahal dela, talde guztiek landare desberdinen argazkiak egitea gomendatzen da.	Ebidentziak
		Landareen argazki bilduma
		Ebaluazio tresnak
		Behaketa Ikusi • PDF
		Baliabideak
		* BioBlitz bat antolatzeko gida
5. Argazkiak sailkatzen eta partekatzen Saio 1	Jarduera honen asmoa aurreko jardueran ateratako argazkiak sailkatu eta Wikimediara igotzea izango da. Edukiak lizentzia libreak erabiliz nola igo daitezkeen landuko dute horrela. Ikasleak taldeka bilduko dira eta ateratako landareen argazkiak aztertuko dituzte. Landare bakoitzetik, egokienak diren 5-6 argazkiak hautatuko dituzte. Horiek izango dira Wikimediara igoko direnak. Wikimediara argazkiak igotzeko, bertako webgunera sartu behar da. Nola iristen dira ikasleak Wikimediaren orrialdera? Bilatzaile orokor bat baliatuta, Wikimedia Commons idatzita bertara iristeko aukera izango dute. Proiektuaren URL zuzena idatzita ere bertara iristeko aukera dute. Horretarako, commons.wikimedia.org sartu beharko lukete euren nabigatzailean. Euskarazko Wikipediaren azalean, Wikipediako tresna guztien estekak ere azaltzen dira. Beste bide bat izan daiteke Wikimediara iristeko. Irudiak igo ahal izateko, erabiltzaile bat sortu beharko dute ikasleek. Erabiltzaile bat sortzeko prozesua webgunetik bertatik kudeatu daiteke. Prozesu horretan, ikasleek kontutan izan behar dute zein erabiltzaile erabiltzen duten eta zein pasahitz sortzen duten. Pasahitzak sortzerako garaian, gutxienez 8 karaktere dituen gako bat sortu behar dute. Pasahitza partekatzea saihestu. Behin erabiltzaileak sortuta, irudiak igo beharko dituzte eta bertan eskatzen zaien informazioa gehitu: autoreak, landarearen izena, etiketa... Gidalerroak: Laguntza:Irudiak nola igo Landarearen izena ezagutzen ez badute, aurreko jardueretan egin bezala, iNaturalisteko webgunea erabili dezakete eta landarea zein den identifikatu. Hori eginda, programak, automatikoki egingo du landarearen identifikazioa, hau da, zein den argazkiko landarean izena. Hori eginda, ikasleek, horri buruzko informazioa jasoko dute dokumentuan. Kontutan hartzekoak: Garrantzitsua izango da, argazkiak etiketa eta kategoria egokietan txertatzea. Baita beren lokalizazioak zehaztea ere. Wikimedian irudiak igotzeko, hainbat gomendio topa daitezke hemen: Wikipedia:Politikak/Irudien erabilera	Ebidentziak
		Wikimedia Commonseko igotakoen lotura.
		Ebaluazio tresnak
		Checklist bat Ikusi • PDF
		Baliabideak
		Wikipedia:Politikak/Irudien_erabilera Laguntza:Irudiak nola igo
6. Landareari buruzko lehen hurbilpena Saio 1	Jarduera honen bitartez, talde bakoitzak lan egin nahi duen landareari buruzko lehen hurbilpena egingo du. Horretarako, horri buruzko informazioa biltzen hasiko dira. Jarduerari hasiera emateko, ikasleak euren taldean bilduko dira eta landare bat hautatuko dute. Hautatzen duten landareari buruzko lana da egin beharko dutena proiektuan zehar. Aukeraketa hori egiteko, aurreko jardueran hautatutako landareen artetik bakarra aukeratu beharko dute. Behin taldean eztabaidatu ondoren, eta landarea hautatu ondoren, dokumentu bat osatu beharko dute taldeka. Bertan, landareari buruzko oinarrizko informazioa hasiko dira bilatzen eta bertan biltzen. Informazioa iNaturalist webgunean topatu dezakete. Webgunean, Wikipediako artikuluetara esteka zuzenak dituzte, beraz, hizkuntza desberdinetan landare horri buruz dagoen informazioa bildu dezakete ondoren euskaraz dagoena osatzeko. Lehenengo, beraz, informazio garrantzitsuena jasoko dute (izena eta euskal izena, taxonomia, ezaugarriak, espeziea, kokapena...). Taldekide bakoitza atal batean zentratu daiteke. Behin informazioa dokumentuan bildu ondoren, landarearen inguruan hausnartuko dute taldetan bertan. Galderak gidari moduan: Zein ekarpen egiten dio landareak, ekologikoki, gure inguruneari? Zein funtzio betetzen du? Gizarteak erabiltzen al du? Zertarako? Kalteak eragiten dizkio giza-ekintzak? Galderak erantzuteko, euren iritziez gain, ebidentziak topatzen ahaleginduko dira. Horretarako bilatzaile orokorrak erabili ditzakete. Bilaketarako gakoak: Bilaketak egiteko, bilatzaile mota desberdinak daude eta emaitzak desberdinak izan daitezke (Google, DuckDuckGo, Ecosia, Searxng...). Bilatzaile espezializatuak daude, adibidez, Google Scholar edo Archive.org. Bertan liburuak eta ikerketa lanak aurki ditzakegu, blogak edo AAk sortutako eduki gutxiagorekin. Bilaketa egiteko, hitz zehatzak erabiltzen al ditugu? Zehaztasun horrek aldatzen al du emaitzen ordena? Bilaketa aurreratuko teknikak erabiltzeko gomendioak eman. "Kakotxak erabili" hitz zehatzak bilatzeko, - zeinua hitzak baztertzeko, site: aukera webgune zehatz bateko informazioa topatzeko, filetype: dokumentu formatu bat bilatzeko... Google Scholarren bilatuz gero, argitalpen garaiaren arabera iragazi daitekeela erakutsi. Non dago argitaratuta? Zer da, liburu bat, blog bat, iritzi artikulu bat? Sinatuta al dago? Iritziak sartzen ditu, edo datuak eskaintzen ditu? Horren arabera jakin dezakegu ea iturria hobea edo okerragoa den. Informazioa bilatu ondoren, hori guztia dagokion dokumentuan jasoko dute, informazio guztia adieraziz (non topatu duten, norena den...). Taldekide bakoitzak bere zatiari dagokion informazioa bildu ostean, taldean elkartuko dira. Jasotako informazioa elkarren artean partekatuko dute eta elkarrekin aurkeztu eta eztabaidatuko dute informazioa. Ikasle bakoitzak besteei azaldu beharko die jarraitu duten prozesua informazioa jasotzeko: zer jaso duten, nola, nondik topatu duten... Ikasle bakoitzak berea azaldu ondoren, tarte bat hartuko dute guztion informazioa egokia ikusten duten edo ez erabakitzeko. Koherentea da informazioa? Baliagarria da? Jada dagoen informazioa osatzeko balio du?	Ebidentziak

		Ebaluazio tresnak

		Baliabideak
		* Ariketa egiteko txantiloia
7. Artikuluen hobetze lana Saio 1	Jarduera honen asmoa, talde bakoitzak dagokion landareari buruzko Wikipediako informazioa errebisatzea eta hobetzea izango da, eskura duten informazioa erabilita. Ikasleak taldeka bilduko dira eta egingo dituzten ekarpenen inguruan hitz egingo dute. Aurretik egindako informazio bilketa aprobetxatu dezakete ekarpen horiek Wikipedian egiteko. Ikasle bakoitzak, dagokion gaiari buruzko ekoizpen idatzia egingo du, aurreko jardueretan topatutako iturriak oinarri hartuta. Landarearen artikulu bat osatu beharko dute, horren atal bat hautatuta, adibidez. Idazketa egoki bat burutzeko, garrantzitsua da esaldi sinpleak osatzea. 1. nola aipatu iturriak? Informazioa nondik lortu dugun esatea funtsezkoa da Wikipedian, baita edozein lan akademikotan ere. Erreferentzien garrantzia Wikipedian aipatuko diegu ikasleei. Artikuluen dituzten [zenbakia] moduko horiek dira erreferentziak, eta esaten digute nondik hartu den informazioa. Beste edozein Wikipediako artikulu begiratzen badaude, hor informazio gehiago dutela esaten die. Era berean, informazio iturri horretan ziurtatu dezakete Wikipedian esaten dena hala jasota dagoela. Iturria aipatzeak ez du esan nahi egia denik. Wikipediak ez du esaten egia dioenik, soilik esaten du iturri fidagarriek hori diotela. Fidagarritasuna ≠ Egia. Iturriak aipatzeko gida bat duzu baliabideetan.	Ebidentziak
		Ekoizpen idatzia
		Ebaluazio tresnak
		Errubrika Ikusi • PDF
		Baliabideak
		Laguntza:Ikusizko_Editorea - Wikipedian artikulu bat sortzeko gida, pausoz pauso. Atari:Hezkuntza/Lehen Hezkuntza/Txikipedian idatzi - Txikipedian artikulu bat sortzeko gida, pausoz pauso (LHko ikasleentzat prestatutako materiala, baina DBHrentzat ere baliagarria).
8. Gidoia sortzen Saio 1	Jarduera honen bitartez, VideoWikia sortzeko beharrezkoa den gidoia sortzen jarriko dira. Horretarako, hainbat eredu hartuko dituzte oinarri bezala. Ikasleak taldeka bilduko dira eta gidoia osatzeko dokumentua hartuko dute. Bertan, gidoiaren atal bakoitzeko, euren landarearen irudi bat ere hautatu beharko dute. Gidoiak nola osatu irudikatzeko, ikasleek, hainbat eredu hartu ditzakete, VideoWikiak osatzeko aurretik beste batzuk sortutakoak adibidez. Horrela, Kategoria:Videowiki gidoiak estekan aztertu ditzakete gidoi desberdinak, bertan dagoen informazioa nolakoa den ikusi eta eurek informazioa nola antolatu dezaketen irudikatu. Jarraian, gidoi hori dokumentuan osatzen joango dira, beharrezko informazio guztia gehituz. Kontutan hartzekoak: Gidoia osatzeko eta bere egitura antolatzeko, aurreko jardueretan landareari buruz bildutako informazioa aprobetxatu dezakete.	Ebidentziak
		Gidoia
		Ebaluazio tresnak
		Errubrika Ikusi • PDF
		Baliabideak
		Ariketa egiteko txantiloia Kategoria:Videowiki_gidoiak
9. VideoWiki proiektua sortzen Saio 1	Gidoia sortu ondoren eta ereduak ikusita, VideoWiki edukia sortzen jarriko dira. Horretarako, gidoia antolatu eta irudiak aukeratu beharko dituzte, Wikimedia Commonsen daudenak baliatuta. Eurek egindako argazkiaz gain, kategoria berberean dauden beste batzuk ere erabil ditzakete. Bideoen oinarria izango dira irudiak eta gidoia azalpena emateko baliatuko da. Bideo berri bat sortzeko, Wikipedia:VideoWiki orrialdera joango gara, eta gure landarearen izena jarriko dugu. "Bideoaren gidoia sortu" botoian emanez, beharrezko elementu tekniko guztiak sortuko ditu: ukitu behar ez den taula bat eskuman, izenburu bat, testu bat eta irudi bat. Ikasleen lana izango da "Izenburu-testu-irudi" eskema hori behar beste aldiz erabiltzea, euren testu eta irudiekin. Irudiak aldatzeko klik egingo dugu irudiaren gainean, "Editatu" botoia sakatu eta, ondoren, behean dagoen "Irudia aldatu". Irudi berria aukeratu beharko dute ikasleek. Kontuan izan esaldi laburrak sartzea, bideoa hobea izan dadin. Irudi bat baino gehiago egon daiteke sekzio berberean, eta bideoan bata bestearen ondotik ikusiko ditugu. Behin gidoia eginda, goiko "Argitaratu" botoian sakatuko dugu, eta gure bideoaren gidoia argitaratuko dugu. Behin argitaratuta, "Nire aldaketak ikusi" sakatuko dugu, eta beste webgune batera joango da, bideoa prozesatu ahal izateko. Guztia ondo egin badugu, Play botoiari emanda gure bideoa ikusi ahalko dugu, Elhuyarrek sortutako euskarazko ahots sintetiko batekin. Bideoa zuzena ez bada, arkatzaren botoiari emanda, bideoko testua edo irudiak alda ditzakegu. Bideoa zuzena denean, goiko bideoaren botoiari emanda "Esportatu bideoa" sakatuko dugu. Atal honetan aukera dugu ahots sintetikoa gure ahotsarekin aldatzeko, baina hau gehigarri bat da, ikas egoera honetan azalduko ez duguna. Programak bideoa igoko du Commonsera, eta behin amaituta, eskuragarri izango dugu jaisteko zein Wikipedia/Txikipediako artikuluan txertatzeko.	Ebidentziak
		Bideoa.
		Ebaluazio tresnak

		Baliabideak

10. Lanen aurkezpenak Saio 1	Jarduera honen asmoa, talde bakoitzak egindako lana beste ikaskideei azaltzea izango da. Talde bakoitzak, eurek sortutako artikuluan oinarritutako aurkezpena burutuko du beste ikaskideen aurrean. Zein landareri buruzko lana egin dute? Nolakoa izan da landarea gure ingurunean topatzeko lana? Nola egin dute informazio bilketa? Zein ekarpen egiten dio landareak, ekologikoki, gure inguruneari? Zein funtzio betetzen du? Gizarteak erabiltzen al du? Zertarako? Kalteak eragiten dizkio giza-ekintzak?	Ebidentziak
		Bideoaren aurkezpena
		Ebaluazio tresnak
		Checklist bat Ikusi • PDF
		Baliabideak

11. Difusioa Saio 1	Jarduera honen asmoa, talde bakoitzak egindako lana herrian zehar zabaltzea izango da. Wikipediako artikulu bakoitzean aukera dago QR kode bat jaisteko. Horretarako eskuineko menuan (edo Tresnak jartzen duenean) klik egingo dugu, eta bilatuko dugu QR kodea jaitsi jartzen duen botoia. Egindako proiektuen difusioa egingo da herriko edo auzoko kaleetan zehar, landareei buruzko informazioa herritarrei eskaintzeko asmoz. Landareen irudiak eta izenak inprimatu daitezke ere, adibidez.	Ebidentziak

		Ebaluazio tresnak

		Baliabideak
		Atari:Hezkuntza/Bigarren Hezkuntza/QRpedia, QR kodeekin egindako lana zabaltzeko ideiak.

Ebaluazio eta erreferentzia curricularrak

Ebaluazioa hezigarria, jarraitua eta gaitasunetan oinarritua izango da. Hezkuntza-prozesua baloratzeko eta egokitzeko, hobekuntza-neurriak hartzeko eta gertatzen diren ikaskuntzen ebidentziak jasotzeko balioko du. Ikasleen gaitasunetara egokituko da, eta hasieratik adostuko dira ebaluazio eta kalifikazio irizpideak.

Ikas egoeraren hasiera fasean, ikasleek gaiaren aurrean duten aurre-ezagutza behatuko da. Prozesuan zehar, garapen fasean, ikasleek lanean izaten ari diren lanaren aurrerapena ikusteko, parekoen arteko zuzenketa eta ebaluaketa egingo dute. Bukaeran, ikasleek azken lanaren aurkezpena eta argitalpena burutuko dute.

1: Landareak inguruan

PDF formatuan jaitsi

		BAI	IA BETI	BATZUETAN	EZ
Hizkuntza eta komunikazioa	Ikasleak taldekideekin parte hartu du.
	Ikaslea modu eraginkorrean komunikatu da besteekin.
	Aktiboki entzun ditu kideak.
Pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa	Tolerantzia, errespetu eta tratu ona izan du besteekin.
Pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa	Modu enpatikoan jardun da ikaskideekin.
Ekintzailetza	Ikasleak egindako ekarpenak baliagarriak izan dira.
Ekintzailetza	Ekarpenak modu egokian zerrendatuak izan dira.

2: Gure landareak

PDF formatuan jaitsi

		BAI	ERDIZKA	EZ
Hizkuntza eta komunikazioa	Ikasleak taldekideekin parte hartu du.
	Ikaslea modu eraginkorrean komunikatu da besteekin.
	Aktiboki entzun ditu kideak.
Ulermena	Topatutako informazioa egoki jaso du eta hura transmititzen daki.
Ekintzailetza	Informazioa modu autonomoan bilatzen du.
Digitala	Informazioa nola bilatu behar den ezagutzen du.
Digitala	Erraztasuna erakusten du webgunean zehar nabigatzeko.

3. Euskal Herriko landareak

PDF formatuan jaitsi

		BAI	ERDIZKA	EZ
Ekintzailetza	Ikasleak parte hartu du.
	Modu aproposean egin ditu ekarpenak.
	Jarrera egokia erakusten du ideia adierazteko.
	Ikaskideak errespetatu ditu.
Hizkuntza eta komunikazioa	Topatutako informazioa kontrastatzen du.
	Informazioaren fidagarritasuna eta egokitasuna ebaluatzen du.
	Ikaskideekin ideiak egoki partekatzen ditu.
	Aktiboki entzun ditu kideak.
Digitala	Webgunean nabigatzeko trebezia erakusten du.
	Behar duen informazioa topatzeko gai da.
	Segurtasunez aritzen da sarean zehar.

4: Landareei argazkiak ateratzen

PDF formatuan jaitsi

		BAI	ERDIZKA	EZ
Ekintzailetza	Ikasleak parte hartu du.
	Modu aproposean egin ditu ekarpenak.
	Jarrera egokia erakusten du ideia adierazteko.
	Ikaskideak errespetatu ditu.
Hizkuntza eta komunikazioa	Irudiak ateratzeko modu egokiak topatu ditu.
Hizkuntza eta komunikazioa	Landareei buruzko jakin-mina sortu zaio.

5: Argazkiak sailkatzen eta partekatzen

PDF formatuan jaitsi

		BAI	ERDIZKA	EZ
Ekintzailetza	Ikasleak parte hartu du.
	Estrategia egokiak erabili ditu bilketarako.
	Jarrera egokia erakusten du lan egiteko.
	Ikaskideak errespetatu ditu.
Digitala	Eduki bisuala sortzeko gai da.
	Edukiak modu arduratsuan partekatzen ditu.
	Lizentziak ezagutzen ditu.

7: Artikuluen hobetze-lana

PDF formatuan jaitsi

		0 puntu	1 puntu	2 puntu
Wikipediaren estiloa	Iturriak	Idatzitako informazioa ez du iturri fidagarri batetik eskuratu. Ez du iturririk erabili.	Iturri gutxi erabili ditu eta iturrien fidagarritasuna ez da bermatzen.	Iturri fidagarri ugari erabili ditu eta testua loturez osatuta dago.
	Egitura	Testua ez dago egituratuta edo informazio guztia jarraian azaltzen da.	Testua egituratuta dago baina ez da koherentzia bat ematen. Atal gehiago bereizi litezke.	Hainbat atalburu eta azpiatal daude, toki egokietan jarritako irudi eta diagramak, eta iturriak eta oin oharrak bukaeran.
	Atalak	Testua ez dago atalka banatuta eta ez dira gaiak bereizten.	Hainbat atal bereizten dira baina emandako informazioa ez dago xehetasunez osatua.	Atalak ingi bereiziak daude eta bakoitzean emandako informazioa egokia da.
	Neutrala	Iritzi iturrigabeak eta balorazioak jasotzen dira.	Iritzi iturrigabe edo balorazio batzuk egiten dira.	Hizkuntza neutrala darabilte, eta datu objektiboei ematen diete garrantzia.

8: Gidoia sortzen

PDF formatuan jaitsi

	0 puntu	1 puntu	2 puntu
Gidoia sarrera	Gidoiak hasieran ez du garbi aurkezten zer azalduko den.	Gidoiak hasieran aurkezpen labur bat egiten du, baina garbi adierazi gabe zer azalduko den.	Gidoiak hasieratik garbi adierazten du zeri buruzko aurkezpena egingo den bideoan zehar.
Gidoia egitura	Gidoiak ez du egitura garbirik eta atalak ez daude ongi bereiziak.	Gidoia atalka banatuta dago, baina ez dago logika baten barruan antolatuta.	Gidoia modu egokian antolatuta dago eta landare baten azalpena egiteko baliagarriak diren atalak bereizten ditu.
Gidoia osotasunean	Landareari buruz eskaintzen den informazioa ez da nahikoa berari buruzko oinarrizko ezagutza jasotzeko.	Landareari dagozkion oinarrizko puntuak jorratzen dira baina ez da nahikoa berari buruzko oinarrizko ezagutza jasotzeko.	Landareari buruzko beharrezko informazioa eskaintzen da. Modu egokian eskaintzen da informazioa.
Iturriak	Idatzitako informazioa ez du iturri fidagarri batetik eskuratu. Ez du iturririk erabili.	Iturri gutxi erabili ditu eta iturrien fidagarritasuna ez da bermatzen.	Iturri fidagarri ugari erabili ditu eta testua loturez osatuta dago.
Zuzentasun gramatikala	Ez du zehaztasun lexiko, zuzentasun ortografiko eta gramatikalez idatzi.	Zehaztasun lexiko, zuzentasun ortografiko eta gramatikalez idatzita dago orokorrean, baina terminologia teknikorik ez du erabili.	Zehaztasun lexiko, zuzentasun ortografiko eta gramatikalez, eta terminologia teknikoa baliatuz idatzi du.

10: Lanen aurkezpenak

PDF formatuan jaitsi

		BAI	EZ	ERDIZKA
Komunikazioa	Jendaurrean egoki hitz egiteko gai izan da.
	Koherentziaz, zuzentasunez eta egokitasunez mintzatu da.
	Lan prozesuaren jarraipena azaldu du.
Kontzientzia eta adierazpen kulturala	Landareari buruzko lanketa eta azalpen osatua burutu du.
Kontzientzia eta adierazpen kulturala	Terminologia egokia erabili du aurkezpena egiteko.
Pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa	Lan-erantzukizuna modu egokian banatu du.
Pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa	Aurkezpena taldekideekin batera egin du.