Aulki tolesgarri

Wikipedia, Entziklopedia askea
Aulki tolesgarria

Aulki tolesgarria aulki arin eta eramangarria da, tolestura lauak dituena, eta piletan, ilaretan edo gurdi batean biltegira daitekena.

Erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aulki tolesgarriak esertzeko erabiltzen dira normalean, eserleku iraunkorrak posible edo praktikoak ez diren lekuetan. Horren barruan sartzen dira aire zabaleko eta barneko ekitaldiak, hala nola hiletak, unibertsitate-graduazioak, erlijio-zerbitzuak, kirol-ekitaldiak eta lehiaketak.

Aulki tolesgarriak ere erabiltzen dira etxean, eserleku gehiago behar diren egoeretan. Besteak beste, festak, karta-jokoak eta afariko mahaian behar baino aulki gutxiago badaude.

Aulki tolesgarri batzuk ere aulki kulunkariak ere izan daitezke.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Guldhøj-ko taburete tolesgarriaren markoa, Danimarka (Brontze Aro Nordikoa, K.a. XIV. mendearen erdialdean).)
Japoniako aulki tolesgarri tradizionala

K.a. XV. mendean aulki tolesgarriak erabili ziren Mediterraneo aldean eserleku gisa. Aulkiak ere opari gisa erabili ziren hilobi aberatsenetan. Ebanozko eta bolizko aulki tolesgarri bat, urrezko osagarriekin, Tutankhamunen hilobian aurkitu zuten Egipton.

Aulki tolesgarriak Iparraldeko Brontze Aroan, Antzinako Egipton, Grezian eta Antzinako Erroman erabiltzen ziren. Markoa batez ere zurez egina zegoen, eta gutxitan metalez egina. Zura grabatu artistikoekin, urre kolorekoekin eta boliz apaindutakoekin txertatuta zegoen. Europako iparraldean, 18 aulki tolesgarri baino gehiagoren zatiak aurkitu dira, Brontzezko Arokoak, hala nola Daensen aulki tolesgarria eta Guldhøj aulkia, Vamdrupetik (Danimarka) gertu dagoena.

Aulki tolesgarria batez ere Erdi Aroan zabaldu zen. Altzari liturgiko gisa maiz erabiltzen eta gordetzen zen. XV. eta XVI. mendeetatik aulki tolesgarriak besoak eta buru-euskarriak izan ditu gehienetan. Jakina, jardunean eta ekitaldietan sarritan egoten diren aulki berrienei aulki tolesgarri ere esaten zaie. Eramangarriak eta erabilerrazak dira.

AEBn, aulki tolesgarri baterako patente goiztiar bat John Cramena izan zen 1855ean. 1947an, Fredric Arnold-ek aluminiozko lehen aulki tolesgarria sortu zuen, asenturako eta bizkarrerako ehun elastikoa zuena. 1957an, New Yorkeko Brooklyneko Fredric Arnold konpainiak 14.000 aulki baino gehiago egiten zituen egunean. Gaur egun, aulki tolesgarria plastiko gogorrez edo metalez edo zurez egina dago nagusiki. Aulki tolesgarriak hainbat kategoriatan bana daitezke.


Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]