Azido γ-aminobutiriko

Azido γ-aminobutiriko
Formula kimikoa	C4H9NO2
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	Nitrogeno eta karbono
Mota	amino fatty acids (en) , non-proteinogenic amino acid (en) , Gamma-amino acids (en) eta amino carboxylic acid (en)
Tautomeroa	gamma-aminobutyric acid zwitterion (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,11 g/cm³
Azidotasuna (pKa)	4,05
Masa molekularra	103,063 Da
Erabilera
Rola	GABA agents (en) , Neurotransmisore eta Xenobiotiko
Identifikatzaileak
InChlKey	BTCSSZJGUNDROE-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	56-12-2
ChemSpider	116
PubChem	119 eta 6992099
Reaxys	906818
Gmelin	16865 eta 59888
ChEBI	49775
ChEMBL	CHEMBL96
RTECS zenbakia	ES6300000
DSSTox zenbakia	ES6300000
EC zenbakia	200-258-6
ECHA	100.000.235
CosIng	31828
MeSH	D005680
RxNorm	4617
Human Metabolome Database	HMDB0000112
KNApSAcK	C00001337 eta C00061274
UNII	2ACZ6IPC6I
NDF-RT	N0000191506
KEGG	D00058 eta C00334
PDB Ligand	ABU

Artikulu hau neurotransmisoreari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Gaba».

Azido γ-aminobutirikoa edo azido gamma-aminobutirikoa, gehienetan GABA (gamma-aminobutyric acid) bere ingelesezko siglez ezagutzen dena, mikroorganismo, landare eta animalietan oso presente dagoen neurotransmisorea da. Ugaztunen nerbio-sistema zentraleko neurotransmisore inhibitzaile nagusia da.^[1] ^[2]

Nerbio-sisteman zehar kitzikagarritasun neuronala murriztean du zeregin nagusia. Gizakiengan, GABA zuzenean arduratzen da muskulu-tonua erregulatzeaz, eta hegazti migratzaileetan, berriz, gaueko hiperaktibitateaz eta lo-denbora murrizteaz.^[2]^[3]

Termino kimikoetan aminoazidoa den arren, komunitate zientifiko eta medikoetan oso gutxitan aipatzen dute GABA, konbentzio bidezko "aminoazido" terminoa α aminoazidoei dagokielako eta GABA ez delako. Gainera, ez da proteinaren baten zatitzat hartzen.

Gizakiek txikitatik espastikoki egindako diplejian, GABAren xurgapenari kalte negatiboa egiten diote egoeraren berezko goi-neurona motorren lesioak kaltetutako nerbioek, eta, horren ondorioz, hipertonia muskularra garatzen da, GABA xurgatzeko gai ez diren nerbioek seinalatua.

Historia

1883an sintetizatu zuten lehen aldiz, eta jatorrian landareen eta mikroorganismoen produktu metaboliko gisatzat baino ez zuten hartzen. 1950ean, ordea, GABA nerbio-sistema zentralaren zati bat zela aurkitu zuten.^[4]

GABA naturala 1949an aurkitu zen patataren ehunean.^[1]

1950ean ugaztunen burmuinean aurkitu zuten Jorge Awapara et al doktoreek eta Roberts eta Frankelek. Azken hauek aurkitu zuten GABA glutamatotik sortzen zela.^[2]

1970eko hamarkadan, GABA Neurospora crassa eta Bacillus megateriumen esporulazioan sartuta zegoela jakin zuten.^[1]

1990eko hamarkadaren amaieran, GABAk E. coli, Lactococcus lactis, Listeria monocytogenes, Mycobacterium eta Clostridium perfringens bakterioei pH azidoari erresistentzia ematen diela ikusi zuten.^[1]

Egitura

GABA nagusiki ion dipolar edo zwitterion gisa aurkitzen da, hau da, talde karboxilo desprotonatu batekin eta talde amino protonatuarekin. Egitura inguruaren araberakoa da. Gas-egoeran, oso tolestuta dagoen konformazio bati mesede handia egiten zaio, bi talde funtzionalen arteko erakarpen elektrostatikoa dela eta. Bere egonkortzea 50 kcal/mol ingurukoa da, kimika kuantikoaren kalkuluen arabera. Bere egoera solidoan, konformazio zabalduago bat errazten da, trans konformazio batekin amino terminal taldean eta gauche konformazio batekin talde karboxilo terminalean. Forma tolestuaren eta inguruko molekulen arteko elkarreraginen ondorio da hori. Disoluzioan, bost konposizio desberdin daude, batzuk tolestuta eta beste batzuk zabalduta, solbatazio-efektuen ondorioz. GABAren konformazio-malgutasuna garrantzitsua da bere funtzio biologikorako, konposizio desberdinak dituzten hargailu desberdinei lotuta aurkitu baita. Farmazia-aplikazioak dituzten GABAren antzeko askok egitura zurrunagoak dituzte hartzaileekiko lotura hobeto kontrolatu ahal izateko.^[5]^[6]

Biosintesia

GABA endogenoa ez da hesi hematoentzefalikoan sartzen; glutamatotik abiatuta sintetizatzen da garunean, azido glutamiko deskarboxilasaren (GAD) entzima eta fosfato piridoxala (B6 bitaminaren forma aktibo bat) kofaktoreak izanda. GABA glutamato bihurtzen da berriro, GABA shunt izeneko ibilbide metaboliko baten bidez. Prozesu horrek glutamatoa, neurotransmisore kitzikatzaile nagusia, neurotransmisore inhibitzaile nagusi (GABA) bihurtzen du.^[7]^[8]

Katabolismoa

GABA transaminasa entzimak azido 4-aminobutanoikoa (GABA) eta 2-oxoglutaratoa (α zetoglutaratoa) semialdehido sukziniko eta glutamato bihurtzea katalizatzen ditu. Semialdehidoa, ondoren, azido sukzinikoan oxidatzen da AKR7A2 entzimaren eraginez, eta, beraz, Krebsen ziklora sartzen da energia-iturri gisa.^[9]

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c ^d (Ingelesez) Dhakal, Radhika; Bajpai, Vivek K.; Baek, Kwang-Hyun. (2012ko urria-abendua). «Production of gaba (γ – Aminobutyric acid) by microorganisms: a review» Braz J Microbiol (Elsevier) 43 (4): 1230–1241. doi:10.1590/S1517-83822012000400001. PMID 24031948..
↑ ^a ^b ^c (Ingelesez) Watanabe, Masahito; Maemura, Kentaro; Kanbara, Kiyoto; Tamayama, Takumi; Hayasaki, Hana. (2002). «GABA and GABA receptors in the central nervous system and other organs» Int Rev Cytol (Osaka: Academic Press) 213: 1-47. doi:10.1016/S0074-7696(02)13011-7. PMID 11837891..
↑ Frias-Soler RC, Pildaín LV, Pârâu LG, Wink M, Bairlein F. Transcriptome signatures in the brain of a migratory songbird. Comp Biochem Physiol Part D Genomics Proteomics. 2020 Mar;34 100681. doi:10.1016/j.cbd.2020.100681. PMID: 32222683
↑ (Ingelesez) Roth RJ, Cooper JR, Bloom FE. (2003). The Biochemical Basis of Neuropharmacology. Oxford: Oxford University Press, 106 or. ISBN 0-19-514008-7..
↑ (Ingelesez) Majumdar Devashis, Guha Sephali. (1988). «Conformation, electrostatic potential and pharmacophoric pattern of GABA (γ-aminobutyric acid) and several GABA inhibitors» Journal of Molecular Structure: THEOCHEM 180: 125–140. doi:10.1016/0166-1280(88)80084-8..
↑ (Ingelesez) Sapse A-M. (2000). Molecular Orbital Calculations for Amino Acids and Peptides. Birkhäuser, 28 or. ISBN 978-0-8176-3893-1..
↑ (Ingelesez) Petroff OA. (2002ko abendua). «GABA and glutamate in the human brain» Neuroscientist 8 (6): 562–573. doi:10.1177/1073858402238515. PMID 12467378..
↑ (Ingelesez) Schousboe A, Waagepetersen HS. (2007). «GABA: homeostatic and pharmacological aspects» Prog. Brain Res. in: Progress in Brain Research. 160: 9–19. doi:10.1016/S0079-6123(06)60002-2. ISBN 978-0-444-52184-2. PMID 17499106..
↑ (Ingelesez) Bown AW, Shelp BJ. (1997ko iraila). «The Metabolism and Functions of γ-Aminobutyric Acid» Plant Physiol. 115 (1): 1–5. doi:10.1104/pp.115.1.1. PMID 12223787..

Kanpo estekak

Datuak: Q210021
Multimedia: Gamma-Aminobutyric acid / Q210021

[Dhakal2012-1] (Ingelesez) Dhakal, Radhika; Bajpai, Vivek K.; Baek, Kwang-Hyun. (2012ko urria-abendua). «Production of gaba (γ – Aminobutyric acid) by microorganisms: a review» Braz J Microbiol (Elsevier) 43 (4): 1230–1241. doi:10.1590/S1517-83822012000400001. PMID 24031948..

[Watanabe2002-2] (Ingelesez) Watanabe, Masahito; Maemura, Kentaro; Kanbara, Kiyoto; Tamayama, Takumi; Hayasaki, Hana. (2002). «GABA and GABA receptors in the central nervous system and other organs» Int Rev Cytol (Osaka: Academic Press) 213: 1-47. doi:10.1016/S0074-7696(02)13011-7. PMID 11837891..

[3] Frias-Soler RC, Pildaín LV, Pârâu LG, Wink M, Bairlein F. Transcriptome signatures in the brain of a migratory songbird. Comp Biochem Physiol Part D Genomics Proteomics. 2020 Mar;34 100681. doi:10.1016/j.cbd.2020.100681. PMID: 32222683

[isbn0-19-514008-7-4] (Ingelesez) Roth RJ, Cooper JR, Bloom FE. (2003). The Biochemical Basis of Neuropharmacology. Oxford: Oxford University Press, 106 or. ISBN 0-19-514008-7..

[Majumdar_Guha_1988-5] (Ingelesez) Majumdar Devashis, Guha Sephali. (1988). «Conformation, electrostatic potential and pharmacophoric pattern of GABA (γ-aminobutyric acid) and several GABA inhibitors» Journal of Molecular Structure: THEOCHEM 180: 125–140. doi:10.1016/0166-1280(88)80084-8..

[6] (Ingelesez) Sapse A-M. (2000). Molecular Orbital Calculations for Amino Acids and Peptides. Birkhäuser, 28 or. ISBN 978-0-8176-3893-1..

[pmid12467378-7] (Ingelesez) Petroff OA. (2002ko abendua). «GABA and glutamate in the human brain» Neuroscientist 8 (6): 562–573. doi:10.1177/1073858402238515. PMID 12467378..

[pmid17499106-8] (Ingelesez) Schousboe A, Waagepetersen HS. (2007). «GABA: homeostatic and pharmacological aspects» Prog. Brain Res. in: Progress in Brain Research. 160: 9–19. doi:10.1016/S0079-6123(06)60002-2. ISBN 978-0-444-52184-2. PMID 17499106..

[catabolism-9] (Ingelesez) Bown AW, Shelp BJ. (1997ko iraila). «The Metabolism and Functions of γ-Aminobutyric Acid» Plant Physiol. 115 (1): 1–5. doi:10.1104/pp.115.1.1. PMID 12223787..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]