Edukira joan

Azido baleriko

Wikipedia, Entziklopedia askea

Azido balerikoa edo azido pentanoikoa konposatu organikoa da,CH3(CH2)3COOH formula duena, azido karboxiliko alifatikoen klasekoa. Usain txarreko likido gardena da da. Disolbagarria da etanoletan eta dietil eterretan. Narritagarria da[1].

Azido baleriko
Formula kimikoaC5H10O2
SMILES kanonikoa2D eredua
MolView3D eredua
Konposizioaoxigeno, karbono eta hidrogeno
Base konjokatuavalerate anion (en) Itzuli
Motastraight chain fatty acids (en) Itzuli eta short-chain fatty acid (en) Itzuli
Ezaugarriak
Dentsitatea
0,94 g/cm³
Azidotasuna (pKa)4,82
Fusio-puntua−32 ℃
−34 ℃
Irakite-puntua186,15 ℃ (101,325 kPa)
Lurrun-presioa0,25 hPa
Masa molekularra102,068 Da
Erabilera
ElkarrekintzaFree fatty acid receptor 2 (en) Itzuli eta Free fatty acid receptor 3 (en) Itzuli
Arriskuak
Flash-puntua86 ℃
Identifikatzaileak
InChlKeyNQPDZGIKBAWPEJ-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia109-52-4
ChemSpider7701
PubChem7991
Reaxys969454
Gmelin17418
ChEBI26714
ChEMBLCHEMBL268736
RTECS zenbakiaYV6100000
ZVG31990
DSSTox zenbakiaYV6100000
EC zenbakia203-677-2
ECHA100.003.344
CosIng41280
RxNorm1546454
Human Metabolome DatabaseHMDB0000892
KNApSAcKC00001208
UNIIGZK92PJM7B
KEGGC00803
PDB LigandLEA

Produktu naturala da landare-metabolitoa delako besteak beste. Ardi-belarrari (Valeriana officinalis) zor dio izena.

Azido balerikoa sintetizatzeko 1-butenoa karbono(II) oxidoa/ hidrogeno nahastearekin erreakzionarazten da pentanala erdietsiz, ondoren azidora oxidarazten dena[2].

Azido balerikoa sintesi organikoan erabiltzen da disolbatzaileak, errondetizidak eta fungizidak sintetizatzeko besteak beste. Azido balerikoaren esterrek usain goxoa dute eta aromatizatzaile gisa usatzen dira[3].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. (Ingelesez) PubChem. «Valeric acid» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (kontsulta data: 2025-04-13).
  2. (Ingelesez) Riemenschneider, Wilhelm. (2000). «Carboxylic Acids, Aliphatic» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (John Wiley & Sons, Ltd)  doi:10.1002/14356007.a05_235. ISBN 978-3-527-30673-2. (kontsulta data: 2025-04-13).
  3. «n-Pentanoic acid - Hazardous Agents | Haz-Map» haz-map.com (kontsulta data: 2025-04-13).