Azido propanoiko

Azido propanoiko
Formula kimikoa	C3H6O2
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	oxigeno eta karbono
Base konjokatua	propionate (en)
Mota	azido karboxiliko, straight chain fatty acids (en) eta short-chain fatty acid (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	0,99 g/cm³ (20 °C)
Momentu dipolarra	1,75 D
Fusio-puntua	−15 °C ; −21 °C ; −20,7 °C
Irakite-puntua	141 °C (760 Torr); 141,15 °C (101,325 kPa)
Fusio-entalpia	1,75 D
Lurrun-presioa	3 mmHg (20 °C)
Masa molekularra	74,037 Da
Erabilera
Elkarrekintza	Free fatty acid receptor 2 (en) eta Free fatty acid receptor 3 (en)
Rola	primary metabolite (en)
Arriskuak
NFPA 704	2 3 0
Lehergarritasunaren beheko muga	2,9 vol%
Lehergarritasunaren goiko muga	12,1 vol%
Denboran ponderatutako esposizio muga	30 mg/m³ (10 h, baliorik ez)
Denbora laburreko esposizio muga	45 mg/m³ (baliorik ez)
Flash-puntua	52 °C
Eragin dezake	propanoic acid exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	XBDQKXXYIPTUBI-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	79-09-4
ChemSpider	1005
PubChem	1032
Reaxys	506071
Gmelin	30768
ChEBI	1821
ChEMBL	CHEMBL14021
RTECS zenbakia	UE5950000
ZVG	12590
DSSTox zenbakia	UE5950000
EC zenbakia	201-176-3
ECHA	100.001.070
CosIng	37261
RxNorm	34658
Human Metabolome Database	HMDB0000237
UNII	JHU490RVYR
NDF-RT	N0000147394
KEGG	D02310 eta C00163
PDB Ligand	PPI

Azido propanoikoa edo propionikoa konposatu organikoa da, CH₃CH₂CO₂H formula duena, azido karboxilikoen familiakoa. Usain txarreko likidoa da, uretan disolbatzen dena^[1]. Bere gatz eta esterrei propionato edo propanoato esaten zaie.

Amida, ester, anhidrido eta halogenoekin deribatuak eratzen ditu.

Sintesia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Industriakl azido propanoikoa nagusiki etilenoaren hidrokarboxilazioz egiten da nikel karboniloa katalizatzaile moduan usatuz^[2].

${\ce {CH2=CH2 + CO + H2 ->[Ni(CO)4] CH3CH2COOH}}$

Propanalaren oxidazioz ere lor daiteke kobalto- edo manganeso-gatzak katalizatzaile modan erabiliz.

${\ce {CH3CH2CHO + 1/2 O2 ->[Mn(C3H5O2)O]CH3CH2COOH}}$

Azido propionikoa bioteknologikoki ere presta daiteke Propionibacterium generoko bakterioak usatuz^[3].

Erabilera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azido propanonikoak erabilera zabala du kontserbagarri gisa, lizuna eta hainbat bakterio haztea eragozten duelako. Animalien pentsuetan zein giza elikagaietan erabiltzen da. Pentsuetan azidoa zuzenean edo bere amonio-gatza baliatzen da da. Giza elikagaietan sodio edo kaltzio propionatoa usatzen dira. Europar Batasunak onartuta ditu azido propanoikoa eta bere gatzak elikagaien kontserbagarri gisa^[4].


kontserbagarria	E zenbakia
Azido propanoikoa	E280
Sodio propanoatoa	E281
Kaltzio propoanoatoa	E282
Potasio propanoatoa	E283

Azido propionikoaren esterretako batzuk fruta-usaina dute eta aromatizatzaile moduan erabiltzen dira. Industria kimikoan nitxoko erabilera batzuk ere baditu.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) PubChem. «Propionic Acid» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).
↑ (Ingelesez) Samel, Ulf-Rainer; Kohler, Walter; Gamer, Armin Otto; Keuser, Ullrich; Yang, Shang-Tian; Jin, Ying; Lin, Meng; Wang, Zhongqiang et al.. (2018-01-31). «Propionic Acid and Derivatives» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA): 1–20. doi:10.1002/14356007.a22_223.pub4. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).
↑ (Ingelesez) Piwowarek, Kamil; Lipińska, Edyta; Hać-Szymańczuk, Elżbieta; Kieliszek, Marek; Ścibisz, Iwona. (2018-01-01). «Propionibacterium spp.—source of propionic acid, vitamin B12, and other metabolites important for the industry» Applied Microbiology and Biotechnology 102 (2): 515–538. doi:10.1007/s00253-017-8616-7. ISSN 1432-0614. PMID 29167919. PMC PMC5756557. (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).
↑ (Ingelesez) «Approved additives and E numbers» Food Standards Agency (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q422956
Multimedia: Propionic acid / Q422956

[1] (Ingelesez) PubChem. «Propionic Acid» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).

[2] (Ingelesez) Samel, Ulf-Rainer; Kohler, Walter; Gamer, Armin Otto; Keuser, Ullrich; Yang, Shang-Tian; Jin, Ying; Lin, Meng; Wang, Zhongqiang et al.. (2018-01-31). «Propionic Acid and Derivatives» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA): 1–20. doi:10.1002/14356007.a22_223.pub4. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).

[3] (Ingelesez) Piwowarek, Kamil; Lipińska, Edyta; Hać-Szymańczuk, Elżbieta; Kieliszek, Marek; Ścibisz, Iwona. (2018-01-01). «Propionibacterium spp.—source of propionic acid, vitamin B12, and other metabolites important for the industry» Applied Microbiology and Biotechnology 102 (2): 515–538. doi:10.1007/s00253-017-8616-7. ISSN 1432-0614. PMID 29167919. PMC PMC5756557. (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).

[4] (Ingelesez) «Approved additives and E numbers» Food Standards Agency (Noiz kontsultatua: 2023-01-09).

[1]

[2]

[3]

[4]