Azpibeltz tintausain-ilun

Wikipedia, Entziklopedia askea
Azpibeltz tintausain-iluna
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaFungi
KlaseaAgaricomycetes
OrdenaAgaricales
FamiliaAgaricaceae
GeneroaAgaricus
Espeziea Agaricus phaeolepidotus
Mikologia
 
orriak himenioan
 
himenioa askea da
 
saprobioa da

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Azpibeltz tintausain-iluna (Agaricus phaeolepidotus edo Agaricus meleagris ) Agaricaceae familiako perretxiko espezie bat da.[1] Agaricus xanthoderma bezain toxikoa. Sindrome gastrointestinala.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kapela: 5 eta 8 cm arteko diametrokoa, erdi esferikoa hasieran, gero kanpai itxurakoa, azkenean laua, titi apur batekin. Marroi kolorekoa, haragiaren hondo zuriaren gainean nabarmentzen diren arre-marroi koloreko ezkataz arrakalatzen da. Igurtziz gero horixka kolorea hartzen du.

Orriak: Meheak, estu, hasieran zurbilak, gero arrosak, azkenean marroi ilun kolorekoak.

Hanka: 6 - 10 x 1 - 1,5 cm-koa, zilindrikoa, erraboil baztertuarekin, zuria, ebakitzean horiz zikintzen da, aldatuz doana desagertu arte, arre-marroi bihurtuz. Eraztuna goian, zabala, zuria, ukitzean horiz zikintzen da eta behealdea koskadun gune hori edo arrexka batek apaintzen du.

Haragia: Zuria, oinean eta batez ere erraboilean horitzen dena. Kolore horia arre bihurtzen da gero. Iodo edo fenol usainak Agaricus xanthoderma gogorarazten du.[2]

Etimologia: Agaricus terminoa grekotik dator, perretxikoa esan nahi duen "agarikón" hitzetik.

Toxikotasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Agaricus xanthoderma bezala toxikoa.[3]

Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ezkata arreak dituzten beste Agaricus batzuekin, Agaricus Langei bezalakoekin, baina honi haragia gorritu egiten zaio eta usaina atsegina du.[4]

Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ekainetik irailera, hostoerorkorren basoetako soilguneetan ateratzen da.[5]

Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskal Herria, Suedia, Alpeak, Frantzia, Erresuma Batua, Espainia, Kanariak, Danimarka, Herbehereak, Eslovenia, Hungaria, Austria, Alemania, Norvegia, Italia.[6]

Erreferentzia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza  •   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012  •   Euskalnatura  •   Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987  •   Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973  •   Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
  2. (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 339 or. ISBN 84-404-0530-8..
  3. (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 316 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
  4. (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 179 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
  5. (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 288 or. ISBN 84-282-0865-4..
  6. Agaricus phaeolepidotus: GBIF—the Global Biodiversity Information Facility.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]