Azpibeltz tintausain argi
| Azpibeltz tintausain argia | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Agaricaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Agaricus | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Agaricus xanthodermus Genev., 1876 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Azpibeltz tintausain argia (Agaricus Xanthoderma) Agaricus familiako perretxiko espezie bat da.[1]
Digeritzen zaila edo apur bat toxikoa.
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kapela: 6 eta 12 cm. arteko diametrokoa, kanpai forma trapezoidala du, eta, sarritan, tolesturak edo ildoak ditu ertzean; zeta-antzekoa, leuna, zuria eta grisez edo horiz tindatua. Azala hori biziz zikintzen da igurzten bada.
Orriak: Libreak, zabalak, sabeldunak, estu, argiak edo gris-haragi kolorekoak luzaroan, zahartzean ere gutxi iluntzen dira.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Hanka: Zuria, zetaduna, zilindriko-luzanga, oinarrian loditua eta erraboil baztertu batekin. Oinarria hori biziz zikintzen da igurtzita. Eraztuna zuria eta iraunkorra da.
Haragia: Lodia, zuria, iodo, tinta edo fenol usain gogor eta desatseginekoa; inoiz ez du anis usainik. Batzuetan usaina ahula da, egosi ondoren bakarrik hauteman daiteke. Zaporea ere desatsegina du.[2]
Etimologia: Agaricus hitza grezierazko “agarikon” hitzetik dator, perretxikoa, onddo-mota jakin batekoa, Dioscorides-en garaitik erabilitako izena. Xantoderma epitetoa berriz grezieratik dator, “xanthos” = horia, eta baita grezierazko “derma” = azala. Horitzeagatik
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Espezie hau baztertu egin behar da, zapore ona ez izateaz gain, batzuentzat pozoitsua da eta beste batzuentzat digeritzeko zaila.[3]
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Horitu egiten diren taldeko gainerako Agaricus-ekin.
Psalliota silvicola-rekin nahas liteke, baina hau ez da hain hori biziz zikintzen, eta anis usaina du, tinta edo fenolaren ordez.[4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udan eta udazkenean zirkuluetan edo taldeka, belardietan, lorategietan eta bide ertzetan.[5]
Banaketa eremua: Ipar Amerika, Europa, Asiako mendebaldea, Afrikako iparraldea, Afrikako hegoaldea eta Australian sartua.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 337 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 198 or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 888 or. ISBN 84-282-0541-6X(T.3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 316 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q1349044
Multimedia: Agaricus xanthodermus
Espezieak: Agaricus xanthodermus