Baskoien hizkuntza
Baskoien hizkuntza | |
---|---|
![]() sorioneku · {n}
tenekebeekiŕateŕe[n] oTiŕtan · eseakaŕi eŕaukon ·. | |
Datu orokorrak | |
Eskualdea | Baskoien lurraldea |
Hizkuntza sailkapena | |
giza hizkuntza Euskal hizkuntzak | |
Alfabetoa | latindar alfabetoa |
Hizkuntza kodeak |
Baskoien hizkuntza[1], hizkuntza baskonikoa[2] edo baskoiera[3] antzinatean baskoiek erabiltzen zuten hizkuntza hil bat da. Aztarna arkeologikoek erakusten dute hizkuntza bat edo batzuk izan zirela edo, zuzenean, euskararen aurrekaria izan zela.
Baskoien eta akitaniarren hizkuntzen arteko erlazioa ez dago argi. Dena den, hizkuntza bera edo familia berekoak izan zitezkeela uste da.
Hizkuntza bi idazkera sistematan jaso dugu: iberierazko idazkera oinarri hartuta, baskoiek garatu zuten idazkera eta geroago, latinez. Latinez ez da orain arte baskoierazko testurik aurkitu, izenak soilik, latinezko testuetan sartuta.
Inskripzioak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Iritsi zaizkigun ustezko arrasto nagusiak Antzinako Erromako garaiko baskoien lurraldeko inskripzioetan daude:
- Erriberriko hilarria:[4]
- Arangurengo xafla:[7]
(= [ ]ŕar[ ]) |
(= likine abuloŕaune ekien bilbiliaŕs)
sorioneke |
Idazkera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Inskripzio horien idazkera baskonikoa da, alfabeto feniziarretik sortutako iberiarrenaren eta zeltiberiarrenaren antzekoa da, baina baskoien idazkerak zeinu berezirik badu.[9]
g/k | b | d/t | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
a | ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
s | ![]() |
ś | ![]() |
e | ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
ŕ | ![]() |
ř | ![]() |
i | ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
l | ![]() |
r | ![]() |
o | ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
n | ![]() | ||
u | ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
ń? | ![]() |
Oharrak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Gorriz, Irulegiko Eskuan dokumentatu ez diren zeinuak (Ferrer i Jané, 2023).
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ del Burgo, Maria Antonia; Mugica, Matias. (2007). Nafarroako Erreinua. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2023-1-1).
- ↑ Gorrotxategi, Joakin. (2020). «Aquitano y Vascónico» Palaeohispanica 20: 721–748..
- ↑ Gorrotxategi, Joakin. (2014). «Arabako (eta inguruko) hizkuntzak antzinatean» Arabako hiztunak XXI. mendeko eleaniztasunean: 6–20..
- ↑ Velaza, Javier. (2009). «Epigrafía y literacy paleohispánica en territorio vascón: notas para un balance provisional» Palaeohispanica 9: 611–622..
- ↑ Garcia-Barberena, Maria; Unzu, Mercedes; Velaza, Javier. (2015). «Esgrafiado en signario paleohispánico hallado en Pamplona» Palaeohispanica 15: 177–182..
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Aiestaran, M; Gorrochategui, J; Velaza, J. (2023). «La inscripción vascónica de Irulegi (Valle de Aranguren, Navarra)» Palaeohispanica 23: 267-293. doi: . ISSN 1578-5386..
- ↑ Armendáriz Martija, Javier. (2005). «Propuesta de identificación del campamento de invierno de Pompeyo en territorio vascón» Trabajos de arqueología Navarra 18: 41–64..
- ↑ Simón Cornago, Ignacio. (2015). «Τreinta años de investigaciones sobre la inscripción musiva de Caminreal (Hispania Citerior; MLH E.7.1 = K.5.3)» Palaeohispanica 15: 87–127..
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Ferrer i Jané, Joan. (2023). «La inscripción vascónica de la mano de Irulegi desde la perspectiva ibérica» Fontes Linguae Vasconum (136): 515–538. doi: . ISSN 2530-5832..
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Irulegiko Eskua
- Baskoien txanponak
- Baskoi
- Akitaniera
- Idazkera baskonikoa
- Idazkera paleohispaniko
- Idazkera iberiko
- Pertsona eta jainko-jainkosa izen baskoniko
- Aitzineuskara
- Euskararen historia
- Euskararen jatorria
- Eusko-akitanierazko izendun idazkunen zerrenda: Zerrenda, mapak eta taulak