Bereterretxen khantoria
Bereterretxen khantoria[1] zubererazko balada da, Zuberoako herriak belaunaldiz belaunaldi egun arte kantatu duena. Jean Jaurgain ozaztarrak Quelques légendes poétiques du pays de Soule liburuan argitaratu zuen lehenengo aldiz.
Salaberrik Chants populaires du Pays Basque lanean dioenez, Beretxerretxe Iruriko kondearen aginduz hil zuten. Beretxerretxeren amak Marisanz de Bustanobi omen zuen izena, XV. mendeko Zuberoan oso izen arrunta; datu hori argudiotzat erabiliz, Jaurgainen arabera kantak XV. mendekoa izan behar du. Henri Gavelen iritziz, kantorearen doinua kantu gregorianoaren estilokoa denez, Berreterretxe ezin izan zuen Iruriko kondeak erail, hau 1634an bizi izan baitzen Mauleko gazteluan. Hori, egia esan, oso argudio eskasa da, garai jakin batean jasotako kantuaren melodiak ez baitu balio gertakizuna denboran kokatzeko.
1964. urtean Mikel Laboak Bereterretxen khantoriaren bertsio bat moldatu zuen. 1990an, berriz, Iñaki Mendiguren idazleak Haltzak ez du bihotzik baladaren lehen hitzak moldatu zituen Haltzak badu bihotzik bere lehen eleberriari izena emateko.
Eduki-taula
Kantorea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Baladak heriotza bortitz eta tragiko baten berri ematen du: beaumondarren leinuko buruzagi eta Leringo konde zen Luis Beaumontekoaren aginduz, Bereterretxe zaldun agaramontarra hil zutenekoa. Kontakizuna, beraz, ahaide nagusien arteko borroken garai odoltsuan kokatuta dago. Jaurgaineren iritzira, kanta 1434 eta 1449 artean egin zen, Leringo kondea garai hartan izan baitzen Mauleko gazteluaren menpe.
« |
Haltzak ez dü bihotzik,
Andozeko ibarra,
Bereterretxek oheti
Neskatuak ber'hala,
Bereterretxek leihoti
Jaun Kuntiak ber'hala,
«Ama, indazüt atorra
Heltü nintzan Ligira,
Heltü nintzan Ezpeldoira,
Marisantzen lasterra
«Büstanobi gaztia,
«Arreba, hago ixilik!
Marisantzen lasterra
Hik bahiena semerik
Ezpeldoiko jenteak,
Ezpeldoiko alaba
Ezpeldoiko bukata,
|
» |
Anonimoa[2] |
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.
- ↑ (Frantsesez) Ahozko tradiziotik paperetara Jean Dominique Julien Sallaberrik ekarria: Chants populaires du Pays Basque paroles et musique originales recueillies et publiées avec traduction française. (1870)..
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
![]() |
Wikitekan badira testuak, gai hau dutenak: Bereterretxen khantoria |