Hazi geruza: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

13:47, 19 abuztua 2009ko berrikusketa

Diblasto baten gastrulazioa: hazi geruzen eraketa, blastula batetik (1), gastrula bateraino (2).

Hazi geruza, orri enbrionario edo orri blastodermiko bat, animalien enbriogenesian eratutako zelula talde bat da. Hazi geruzak, nabarmen, soilik ornodunetan daude. Hala ere, belakiak baino konplexuagoak diren animalia guztiek sortzen dituzte , ehun primarioen bi edo hiru geruza (batzuetan, hazi geruza primario deituak). Erradio simetria duten animaliek, cnidarioak kasu, bi dituzte, ektodermoa eta endodermoa. Simetria bilateraleko animaliek, bi horien arteko hirugarren geruza bat garatzen dute, mesodermo izenekoa. Hazi geruzek, ehun eta organuen sorrerari lekua utziko diote organogenesi prozesuan.

Ezberdintzearen hasieraren lehen froga, hazi geruzen presentzia da.

Ektodermoa: Kanporen dagoen hazi geruza da. Nerbio-sistemaren, arnas-sistemaren goikaldeko liseri hodiaren (estomodeoa), epidermisaren eta honen eranskinak diren ile eta azazkalen, eta, azkenik, ugatzak.

Endodermoa: Barruren dagoen hazi geruza da. Blastozelearen inguruan hazten den barne zelula masatik abiatuta, zelula geruza bat kanporantz joaten hasten denean agertzen da. Hesteen, gibelaren, pankrearen, biriken eta barne organu gehienen jatorria da.

Mesodermoa: Aurreko bien artean dagoen hazi geruza da. Barneko zelula masatik abiatuta sortzen da. Hezurdura sistemaren, giharren eta zirkulazio eta ugaltze aparatuen jatorria da.

Hazi geruzen ikerketaren historia

Hazi geruzen orokortasuna eta garrantzia, XIX. mendean onartu zen. Heinz Christian Pander izan zen horiek errekonozitzen lehena, oilasko enbrioietan, 1817an. Zortzi urte beranduago, 1825ean, Martin Heinrich Rathkek, orri enbrionario baliokideak identifikatu zituen krustazeoetan. Hiru urte beranduago, 1828an, Karl Earnst von Baerrek beste ornodun batzuen enbrioietan aurkitu zituen. 1849an, Julian Huxleyk, ornodunen barne eta kanpoko hazi geruzak, zelentereoen bi geruzen berdinak zirela erakutsi zuen. 1877an, Ray Lankesterrek, Ernst Haeckelen Gastraeari buruzko teorian oinarritua, metazoo guztien balizko amankomuneko arbaso bat, animalien erreinua, hiru talde handitan banatu zuen hazi geruza kopuruaren arabera: homoblastikoak (protozooak), diblastiko edo diploblastikoak (zelentereoak) eta triblastiko edo triploblastikoak (gainontzeko animaliak).

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Gastrulation.png|thumb|300px|Diblasto baten [[gastrulazio]]a: hazi geruzen eraketa, [[blastula]] batetik (1), [[gastrula]] bateraino (2).]]
 [[Fitxategi:Cell differentiation.gif|thumb|300px]]
-'''Hazi geruza''', '''orri enbrionario''' edo '''orri blastodermiko''' bat, animalien [[enbriogenesi]]an eratutako [[zelula]] talde bat da. Hazi geruzak, nabarmen, soilik [[ornodun]]etan aurkitzen dira. Hala ere, [[belaki]]ak baino konplexuagoak diren animalia guztiek sortzen dituzte , ehun primarioen bi edo hiru geruza (batzuetan, hazi geruza primario deituak). [[Erradio simetria]] duten animaliek, [[cnidario]]ak kasu, bi dituzte, [[ektodermo]]a eta [[endodermo]]a. [[Simetria bilateral]]eko animaliek, bi horien arteko hirugarren geruza bat garatzen dute, [[mesodermo]] izenekoa. Hazi geruzek, ehun eta organuen sorrerari lekua utziko diote [[organogenesi]] prozesuan.
+'''Hazi geruza''', '''orri enbrionario''' edo '''orri blastodermiko''' bat, animalien [[enbriogenesi]]an eratutako [[zelula]] talde bat da. Hazi geruzak, nabarmen, soilik [[ornodun]]etan daude. Hala ere, [[belaki]]ak baino konplexuagoak diren animalia guztiek sortzen dituzte , ehun primarioen bi edo hiru geruza (batzuetan, hazi geruza primario deituak). [[Erradio simetria]] duten animaliek, [[cnidario]]ak kasu, bi dituzte, [[ektodermo]]a eta [[endodermo]]a. [[Simetria bilateral]]eko animaliek, bi horien arteko hirugarren geruza bat garatzen dute, [[mesodermo]] izenekoa. Hazi geruzek, ehun eta organuen sorrerari lekua utziko diote [[organogenesi]] prozesuan.
 Ezberdintzearen hasieraren lehen froga, hazi geruzen presentzia da.
-*[[Ektodermo]]a: Kanporen aurkitzen den hazi geruza da. [[Nerbio-sistema]]ren, [[arnas-sistema]]ren goikaldeko [[liseri-sistema|liseri hodia]]ren ([[estomodeo]]a), [[epidermis]]aren eta honen eranskinak diren [[ile]] eta [[azazkal]]en, eta, azkenik, [[ugatz]]ak.
+*[[Ektodermo]]a: Kanporen dagoen hazi geruza da. [[Nerbio-sistema]]ren, [[arnas-sistema]]ren goikaldeko [[liseri-sistema|liseri hodia]]ren ([[estomodeo]]a), [[epidermis]]aren eta honen eranskinak diren [[ile]] eta [[azazkal]]en, eta, azkenik, [[ugatz]]ak.
-*[[Endodermo]]a: Barruren aurkitzen den hazi geruza da. [[Blastozele]]aren inguruan hazten den barne zelula masatik abiatuta, zelula geruza bat kanporantz joaten hasten denean agertzen da. [[Heste]]en, [[gibel]]aren, [[pankrea]]ren, [[birika|biriken]] eta barne organu gehienen jatorria da.
+*[[Endodermo]]a: Barruren dagoen hazi geruza da. [[Blastozele]]aren inguruan hazten den barne zelula masatik abiatuta, zelula geruza bat kanporantz joaten hasten denean agertzen da. [[Heste]]en, [[gibel]]aren, [[pankrea]]ren, [[birika|biriken]] eta barne organu gehienen jatorria da.
-*[[Mesodermo]]a: Aurreko bien artean aurkitzen den hazi geruza da. Barneko zelula masatik abiatuta sortzen da. [[Hezurdura]] sistemaren, [[gihar]]ren eta [[zirkulazio aparatua|zirkulazio]] eta [[ugaltze aparatua|ugaltze]] aparatuen jatorria da.
+*[[Mesodermo]]a: Aurreko bien artean dagoen hazi geruza da. Barneko zelula masatik abiatuta sortzen da. [[Hezurdura]] sistemaren, [[gihar]]ren eta [[zirkulazio aparatua|zirkulazio]] eta [[ugaltze aparatua|ugaltze]] aparatuen jatorria da.
 == Hazi geruzen ikerketaren historia ==