Hazi geruza

Diblasto baten gastrulazioa: hazi geruzen eraketa, blastula batetik (1), gastrula bateraino (2).

Fitxategi:Cell differentiation.gif

Hazi geruza, orri enbrionario edo orri blastodermiko bat, animalien enbriogenesian eratutako zelula talde bat da. Hazi geruzak, nabarmen, soilik ornodunetan daude. Hala ere, belakiak baino konplexuagoak diren animalia guztiek sortzen dituzte , ehun primarioen bi edo hiru geruza (batzuetan, hazi geruza primario deituak). Erradio simetria duten animaliek, cnidarioak kasu, bi dituzte, ektodermoa eta endodermoa. Simetria bilateraleko animaliek, bi horien arteko hirugarren geruza bat garatzen dute, mesodermo izenekoa. Hazi geruzek, ehun eta organuen sorrerari lekua utziko diote organogenesi prozesuan.

Ezberdintzearen hasieraren lehen froga, hazi geruzen presentzia da.

• Ektodermoa: Kanporen dagoen hazi geruza da. Nerbio-sistemaren, arnas-sistemaren goikaldeko liseri hodiaren (estomodeoa), epidermisaren eta honen eranskinak diren ile eta azazkalen, eta, azkenik, ugatzak.

• Endodermoa: Barruren dagoen hazi geruza da. Blastozelearen inguruan hazten den barne zelula masatik abiatuta, zelula geruza bat kanporantz joaten hasten denean agertzen da. Hesteen, gibelaren, pankrearen, biriken eta barne organu gehienen jatorria da.

• Mesodermoa: Aurreko bien artean dagoen hazi geruza da. Barneko zelula masatik abiatuta sortzen da. Hezurdura sistemaren, giharren eta zirkulazio eta ugaltze aparatuen jatorria da.

Hazi geruzen ikerketaren historia

Hazi geruzen orokortasuna eta garrantzia, XIX. mendean onartu zen. Heinz Christian Pander izan zen horiek errekonozitzen lehena, oilasko enbrioietan, 1817an. Zortzi urte beranduago, 1825ean, Martin Heinrich Rathkek, orri enbrionario baliokideak identifikatu zituen krustazeoetan. Hiru urte beranduago, 1828an, Karl Earnst von Baerrek beste ornodun batzuen enbrioietan aurkitu zituen. 1849an, Julian Huxleyk, ornodunen barne eta kanpoko hazi geruzak, zelentereoen bi geruzen berdinak zirela erakutsi zuen. 1877an, Ray Lankesterrek, Ernst Haeckelen Gastraeari buruzko teorian oinarritua, metazoo guztien balizko amankomuneko arbaso bat, animalien erreinua, hiru talde handitan banatu zuen hazi geruza kopuruaren arabera: homoblastikoak (protozooak), diblastiko edo diploblastikoak (zelentereoak) eta triblastiko edo triploblastikoak (gainontzeko animaliak).