Sardiniera

Sardiniera
sardu
[[Fitxategi:|285px]]
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Italia
Hiztunak	2,5 milioi
Rankinga	ez 100 mintzatuenen artean
Eskualdea	Sardinia
Araugilea	arautu gabea
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak hizkuntza italikoak hizkuntza erromantzeak Southern Romance (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua, aditza objektua subjektua, SOV hizkuntza eta silabadun hizkuntza
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	sc
ISO 639-2	srd
ISO 639-3	srd
Ethnologue	srd
Glottolog	sard1257
Wikipedia	sc
IETF	sc

Sardiniera (Sardu edo Saldu) Sardinia irlan (Italia) hitz egiten den hizkuntza da. Sardiniako erregio autonomo osoan hitz egiten da, Alger hirian izan ezik, non katalana (forma arkaiko batean) den bertako hizkuntza; San Pietro eta San Antioco uharteetan, beraien aldetik, liguriar dialektoa mantentzen da.

Hizkuntza indoeuropar erromantzea da, mendebaldeko neolatindar taldekoa. Hainbat dialektotan banatua dago eta latinaren ezaugarriak gehien mantentzen dituen hizkuntza legez kontsideratzen da.

1997az geroztik, Sardiniako bigarren hizkuntza ofiziala da, italierarekin batera.

Dialektoak

Sardiniera bi talde nagusitan banatzen da:

• Sardiniera logudorearra (Logudorese), Sardiniako iparraldean eta erdialdearen zati batean hitz egiten da. Aldaerarik arkaikoena da; baita latinetik gertuen dagoen hizkera eta prestigio handiena duena ere. Kultur sorkuntzarik aldetik ere aldaera hau biziena da.

• Sardiniera kanpidanearra (Campidanese), irlaren hegoaldean eta erdialdearen zati batean hitz egiten da. Katalanaren zein Toskanako eragin nabaria du. Aldaera honek hiztun kopuru handiena biltzen du.

Era berean, ondokoak ere sardinieraren dialektoak kontsideratzen dira, nahiz eta korsikera eta beste hizkuntza batzuen eragin hadiagoa duten:

• Galurearra (Gallurese), Galluran hitz egina (irlaren ipar ekialdean); Korsikako iparraldeko dialektoekin lotura handia du, bai egitura gramatikalari eta baita ahoskerari ere dagokionean.

• Sasarearra (Sassarese), Sassari, Porto Torres eta inguruetan hitz egina, galurearra eta logudorearraren arteko aldaera da, eta Pisako, Genovako zein Kataluniako eragin nabaria du.

Eredu batua

2000. urtean lanean hasi ziren idatzizko eredu batua erdiesteko helburuarekin. Hasieran, Limba Sarda Unificada (LSU) izeneko eredua lantzen hasi ziren, baina urte batzuk geroago eta politikaren gora-beherek eraginda, 2006tik Limba Sarda Comuna (LSC) delakoa da hobetsitakoa. Azken honek dialekto kanpidanearra du oinarri nagusia, eta oso eztabaidatua dago.

Hedabideak

Hedabideen artean nabarmentzekoa da "Llengües Vives" izeneko aldizkaria, Bartzelonan egindakoa. Bertan, beste batzuekin batera, sardinierazko hiztunen gaur egungo egoera jorratzen dute bi hilabetean behin.

Ikus, gainera

• Italiako hizkuntzak
• Europako hizkuntza gutxituak

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Sardiniera

Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.

• Accademia campidanese di lingua sarda (sardiniera kanpadinearrean)
• Ditzionàriu online (sardinieraz, italieraz eta ingelesez)