Zaraitzu

Zaraitzu ibarra osatzen duten udalerriak.

Zaraitzu Nafarroako ipar-ekialdean dagoen ibarra da, Zangozako merindadean. Mendebaldeko Piriniotako eskualdea da.

Gaur egun ia 1.700 biztanle baino ez ditu ibarrak, 310 km2-ko azaleran bizi direnak (5.5 bizt/km2 inguru). Otsagabia eskualdeko herririk populatuena eta handiena da eta Itzaltzu biztanle gutxien duen udalerria da.

Mugakideak

Mugakide hauexek ditu: Iparraldean Basabürüa (Zuberoa), hegoaldean Nabaskoze udalerria, mendebaldean Aezkoa eta ekialdean Erronkariko ibarra.

Udalerriak

1. Otsagabia (621 biztanle 2007an).
2. Ezkaroze (363).
3. Jaurrieta (220).
4. Galoze (110).
5. Espartza-Zaraitzu (103).
6. Sartze (70).
7. Gorza (62).
8. Orontze (52).
9. Itzaltzu (48).
10. Uskartze (42).
11. Ibiltzieta (38).
12. Itzalle (37).
13. Igari (27).
14. Izize (24).
15. Erripalda (3).

Biztanleriaren bilakaera

Biztanleriaren bilakaera 1975 urtetik

Udalerria	1975	1981	1986	1991	1996	2001	2005
Espartza	199	160	159	136	122	103	100
Ezkaroze	466	431	400	365	364	358	363
Galoze	149	135	142	133	124	121	118
Gorza	122	113	106	90	79	72	65
Itzaltzu	84	54	52	49	49	45	46
Jaurrieta	415	391	359	321	268	238	225
Otsagabia	826	777	721	676	701	666	651
Orontze	66	70	70	57	53	56	55
Sartze	121	112	106	111	84	79	81
guztira	2448	2243	2115	1938	1844	1738	1704

Inguru naturala

Ibaiak

Zaraitzu ibaia iparraldetik hegoaldera zeharkatzen du ibarra, bertako ardatza izanda, eta izena ematen dio eskualdeari.

Mendiak

Abodiko mendilerroak banatzen du ibarra Aezkoarekin mendebaldean eta Iratiko oihanarekin iparraldean.

Orhi mendiak (2.107 m), mendebaldeko Pirinioko lehen gailurra 2.000 metro baino altuagoa dena, bereizten ditu eskualdea eta Larraine aldea (Zuberoa).

Zaraitzuera

Bertako euskalkia, zaraitzuera edo "Zaraitzuko uskara", bertakoek oraindik erabiltzen zuten XX. mendearen bukaeran.

Gaur egun, Euskararen Foru Legeak bitan banatu du ibarra hizkuntza-lurraldeei dagokienez: Alde batetik zonalde mistoan ia udalerri guztiak ditugu, Otsagabia, Ezkaroze, Jaurrieta, Espartza-Zaraitzu, Sartze, Gorza, Orontze eta Itzaltzu alegia, eta bertzetik zonalde ez euskaldunean ibarreko hegoaldean Galoze dugu bakarrik.

Festak

• Irailaren 8an, Otsagabiako Jaiak.
• Irailaren 17an, Muskildako Andre Maria.

Zaraitzuar ezagunak

• Gabriel Urralburu (1950-), Nafarroako Lehendakari ohia (1984-1991).
• Miguel De Andres (1957-), Athleticeko futbolaria izandakoa.
• Cesar Krutxaga (1974-), Osasunako kapitaina.

Ikus, gainera

• Nafarroako eskualdeak

Kanpo loturak

• (Gaztelaniaz)Zaraitzuko Ibaxaren Batzordearen webgunea
• (Gaztelaniaz) Zaraitzu eta Erronkariko landetxeen webgunea