Ingurumen: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
2. lerroa: 2. lerroa:
{{lanean}}
{{lanean}}


'''Ingurumena''' edo '''ingurunea''' gizartearen eta, beraz, gizakiaren [[bizi-baldintzak]] arautzen eta mugatzen dituen [[ingurua]] da. Egoera jakin batean ematen diren eta gizakiaren bizitzan eragiten duten balio natural, sozial eta kulturalen multzoa hartzen du bere barnean. Hau da, ez da bakarrik bizitza gertatzen den [[espazio]]a, baizik eta alderdi edo faktore desberdinen eraginaren emaitza. Ingurunearen Munduko Eguna ekainaren 5ean ospatzen da.
'''Ingurumena''' edo '''ingurunea''' gizartearen eta, beraz, gizakiaren [[bizi-baldintzak]] arautzen eta mugatzen dituen [[ingurua]] da. Egoera jakin batean ematen diren eta gizakiaren bizitzan eragiten duten balio natural, sozial eta kulturalen multzoa hartzen du bere barnean. Hau da, ez da bakarrik bizitza gertatzen den [[espazio]]a, baizik eta alderdi edo faktore desberdinen eraginaren emaitza. Ingurunearen Nazioarteko Eguna ekainaren 5ean ospatzen da.


== Inguruaren kontzeptua ==


[[Inguruaren kontzeptua]]


Sistema orokorren teorian, inguru bat sistema baten gainean eragiten duten eta bere bilakaera eta bizitza mugatzen duten kanpoko alderdiek sortutako gunea da. Inguru bat multzo handi bat bezalatzat hartu daiteke, non emandako sistema azpimultzo bat den. Inguru batek parametro bat baino gehiago izan ditzake, fisikoak zein beste natura batekoak. Sistema baten inguruak beharrezkoa du izaki bizidunekin elkarri eragitea.
Sistema orokorren teorian, inguru bat sistema baten gainean eragiten duten eta bere bilakaera eta bizitza mugatzen duten kanpoko alderdiek sortutako gunea da. Inguru bat multzo handi bat bezalatzat hartu daiteke, non emandako sistema azpimultzo bat den. Inguru batek parametro bat baino gehiago izan ditzake, fisikoak zein beste natura batekoak. Sistema baten inguruak beharrezkoa du izaki bizidunekin elkarri eragitea.


Kanpoko alderdi horiek hurrengoak dira:
Kanpoko alderdi horiek hurrengoak dira:
'''Inguru fisikoa:''' Geografia Fisikoa, Geografia, klima eta kutsadura.
*'''Inguru fisikoa:''' Geografia Fisikoa, Geografia, klima eta kutsadura.
'''Inguru biologikoa:'''
*'''Inguru biologikoa:'''
Populazioa: Demografia
#Populazioa: Demografia
Flora: elikagaien iturria, ornodunengan eta artropodoengan eragiten du eragin iturri bezala
#Flora: elikagaien iturria, ornodunengan eta artropodoengan eragiten du eragin iturri bezala
Fauna: elikagaien iturria ornodun izakientzako eta artropodo bektoreentzako
#Fauna: elikagaien iturria ornodun izakientzako eta artropodo bektoreentzako
'''Inguru sozioekonomikoa:'''
*'''Inguru sozioekonomikoa:'''
Langintza: eragile fisiko eta kimikoetara espozizioa
#Langintza: eragile fisiko eta kimikoetara espozizioa
Urbanizazioa edo hiritar ingurua eta garapen ekonomikoa
#Urbanizazioa edo hiritar ingurua eta garapen ekonomikoa
Hondamenak: uholdeak eta gudak
#Hondamenak: uholdeak eta gudak



== Inguru kontzeptuaren garapen historikoa ==





# Hipócrates-ek(460-375 urte Kristo aurrretik) bere ''Aires, aguas y lugares'' izeneko lanean, gaixotasunen kausa bezala inguruaren garrantzia azpimarratzen du.
[[Inguru kontzeptuaren garapen historikoa]]
# Thomas Sydenham-ek(1624-1689) eta Giovanni Maria Lancisi-ek(1654-1720), teoria miasmatikoa azaltzen dute, non miasma lurreko eta ur ezpuruetako kirats jarioen multzo bat den eta gaixotasunak sortzen dituen.
# XIX. mendean Chadwick-ekin, William Farren(1807-1883)meatzarien hilkortasunarekin eta John Snowen(1813-1858)"Sobre el modo de transmisión del cólera" lanarekin, inguruaren garrantzia epidemiologian eta zenbakizko metodoen beharra finkatzen da.




== Ingurunearen Nazioarteko Eguna ==
1. Hipócrates-ek(460-375 urte Kristo aurrretik) bere ''Aires, aguas y lugares'' izeneko lanean, gaixotasunen kausa bezala inguruaren garrantzia azpimarratzen du.
2. Thomas Sydenham-ek(1624-1689) eta Giovanni Maria Lancisi-ek(1654-1720), teoria miasmatikoa azaltzen dute, non miasma lurreko eta ur ezpuruetako kirats jarioen multzo bat den eta gaixotasunak sortzen dituen.
3. XIX. mendean Chadwick-ekin, William Farren(1807-1883)meatzarien hilkortasunarekin eta John Snowen(1813-1858)"Sobre el modo de transmisión del cólera" lanarekin, inguruaren garrantzia epidemiologian eta zenbakizko metodoen beharra finkatzen da.


[[Ingurunearen Munduko Eguna]]


Ingurunearen Munduko Eguna ekainaren 5ean ospatzen da. Hau Nazioarteko Biltzar Nagusiak finkatu zuen 1972. urtean. Egun hau Nazioarteko erakundeak ingurunearekiko sentsibilizazio mundiala eta ardura eta eragin politikoa handitzea eragiten duen kausa nagusia da.
Ingurunearen Munduko Eguna ekainaren 5ean ospatzen da. Hau Nazioarteko Biltzar Nagusiak finkatu zuen 1972. urtean. Egun hau Nazioarteko erakundeak ingurunearekiko sentsibilizazio mundiala eta ardura eta eragin politikoa handitzea eragiten duen kausa nagusia da.

09:56, 16 martxoa 2010ko berrikusketa


Ingurumena edo ingurunea gizartearen eta, beraz, gizakiaren bizi-baldintzak arautzen eta mugatzen dituen ingurua da. Egoera jakin batean ematen diren eta gizakiaren bizitzan eragiten duten balio natural, sozial eta kulturalen multzoa hartzen du bere barnean. Hau da, ez da bakarrik bizitza gertatzen den espazioa, baizik eta alderdi edo faktore desberdinen eraginaren emaitza. Ingurunearen Nazioarteko Eguna ekainaren 5ean ospatzen da.


Inguruaren kontzeptua

Sistema orokorren teorian, inguru bat sistema baten gainean eragiten duten eta bere bilakaera eta bizitza mugatzen duten kanpoko alderdiek sortutako gunea da. Inguru bat multzo handi bat bezalatzat hartu daiteke, non emandako sistema azpimultzo bat den. Inguru batek parametro bat baino gehiago izan ditzake, fisikoak zein beste natura batekoak. Sistema baten inguruak beharrezkoa du izaki bizidunekin elkarri eragitea.

Kanpoko alderdi horiek hurrengoak dira:

  • Inguru fisikoa: Geografia Fisikoa, Geografia, klima eta kutsadura.
  • Inguru biologikoa:
  1. Populazioa: Demografia
  2. Flora: elikagaien iturria, ornodunengan eta artropodoengan eragiten du eragin iturri bezala
  3. Fauna: elikagaien iturria ornodun izakientzako eta artropodo bektoreentzako
  • Inguru sozioekonomikoa:
  1. Langintza: eragile fisiko eta kimikoetara espozizioa
  2. Urbanizazioa edo hiritar ingurua eta garapen ekonomikoa
  3. Hondamenak: uholdeak eta gudak


Inguru kontzeptuaren garapen historikoa

  1. Hipócrates-ek(460-375 urte Kristo aurrretik) bere Aires, aguas y lugares izeneko lanean, gaixotasunen kausa bezala inguruaren garrantzia azpimarratzen du.
  2. Thomas Sydenham-ek(1624-1689) eta Giovanni Maria Lancisi-ek(1654-1720), teoria miasmatikoa azaltzen dute, non miasma lurreko eta ur ezpuruetako kirats jarioen multzo bat den eta gaixotasunak sortzen dituen.
  3. XIX. mendean Chadwick-ekin, William Farren(1807-1883)meatzarien hilkortasunarekin eta John Snowen(1813-1858)"Sobre el modo de transmisión del cólera" lanarekin, inguruaren garrantzia epidemiologian eta zenbakizko metodoen beharra finkatzen da.


Ingurunearen Nazioarteko Eguna

Ingurunearen Munduko Eguna ekainaren 5ean ospatzen da. Hau Nazioarteko Biltzar Nagusiak finkatu zuen 1972. urtean. Egun hau Nazioarteko erakundeak ingurunearekiko sentsibilizazio mundiala eta ardura eta eragin politikoa handitzea eragiten duen kausa nagusia da.