Iparraldeko goi nafarrera: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
| 27. lerroa: | 27. lerroa: | ||
== Ezaugarriak == |
== Ezaugarriak == |
||
=== Malerreka eskualdeko euskara === |
=== Malerreka eskualdeko euskara === |
||
* San / Erran (Esa): [[Malerreka]]n ''san'' (esan) eta ''erran'' hitzen arteko bi eremuen banaketa dago. [[Ezkurra]], [[Eratsun]], [[Saldias]] udalerrietan, hots, [[Ezkurra ibaia]]ren goi [[arro]]an, "esan" hitza "san" esan ohi da, adibidez: Esango diot > Sanen diot, [[Leitzaldea]] ([[Leitza]] eta [[Goizueta]]) eta [[Ultzamaldea]] ([[Igoa]] eta [[Beruete]]) eskualdeko euskararen eraginez. Aldiz, [[Zubieta]] |
* San / Erran (Esa): [[Malerreka]]n ''san'' (esan) eta ''erran'' hitzen arteko bi eremuen banaketa dago. [[Ezkurra]], [[Eratsun]], [[Saldias]] udalerrietan, hots, [[Ezkurra ibaia]]ren goi [[arro]]an, "esan" hitza "san" esan ohi da, adibidez: Esango diot > Sanen diot, [[Leitzaldea]] ([[Leitza]] eta [[Goizueta]]) eta [[Ultzamaldea]] ([[Igoa]] eta [[Beruete]]) eskualdeko euskararen eraginez. Aldiz, [[Zubieta]] eta [[Beintza-Labaien]] udalerrietatik aurrera gainontzeko Malerrekako udalerri guztietan, hots, Ezkurra ibaiaren behe arroan, "esan" hitza "erran" esaten da, adibidez: Esango diot > Erranen diot, [[Bortziri]] eta [[Baztan]]go euskararen eraginez. Hortaz, "san" ("esan") eta "erran" hitzen arteko muga [[Saldias]], [[Zubieta]] eta [[Beintza-Labaien]] udalerrien artean kokatzen da. |
||
* "J" hizkia "ll"" bezala ahoskatzen da. Joan duk > Llun dok. |
* "J" hizkia "ll"" bezala ahoskatzen da. Joan duk > Llon dok / Llun dok. |
||
* Aditz molde bereziak ematen dira. Adibidez: Ez dut > Eztot, Hitz egin > Llolasin (Jolas egin/Solas egin). |
* Aditz molde bereziak ematen dira. Adibidez: Ez dut > Eztot, Hitz egin > Llolasin (Jolas egin/Solas egin). |
||
* Malerrekako hizkeran ematen diren bertako hitzak. Adibidez: Idortu > lehortu, Iratzea > Garoa, Loie > Lokatza. |
* Malerrekako hizkeran ematen diren bertako hitzak. Adibidez: Idortu > lehortu, Iratzea > Garoa, Loie > Lokatza. |
||
19:15, 22 uztaila 2010ko berrikusketa
 |
Orri edo atal honen zuzentasuna eztabaidan dago Eztabaidan parte hartzeko edota haren berri izateko, zoaz eztabaida orrira. |
| Iparraldeko goi nafarrera | |
|---|---|
 Iparraldeko goi nafarrera mintzatzen duten udalerriak.
Inguruko udalerriak. | |
| Euskalkia: | Goi-nafarrera |
| Hitz egiten den eremua: | Nafarroa: Sakana, Leitzaldea, Malerreka, Bortziri, Ultzamaldea, Arakil eta Anue Gipuzkoa: Lezo, Oiartzun, Irun eta Hondarribi |
| Web orria: | Iparraldeko goi nafarrera, Euskarabidearen webgunean |
Iparraldeko goi nafarrera goi nafarreraren azpieuskalki bat da, Nafarroako ipar-ekialdean eta Gipuzkoako ipar-mendebaldean egiten dena.
Eremua
Iparraldeko goi-nafarrera mintzatzen den eremuak eskualde eta udalerri hauek barne hartzen ditu:
- Nafarroan Sakana, Leitzaldea, Malerreka, Bortziri, Ultzamaldea eta Anuen mintzatzen da.[1] Baztan ere sartu ohi da, nahiz eta sailkapen batzuetan Nafar-lapurterak beregan duen eraginarengatik berezko azpieuskalki bezala sailkatu.
- Gipuzkoan berriz, Lezo, Oiartzun, Irun eta Hondarribian. Hala ere, Lezoko hizkera maiz gipuzkeraren eta iparraldeko goi-nafarreraren arteko trantsizio-aldaeratzat sailkatu ohi da, Errenteriakoa bezala; eta ikerketa batek frogatu bezala, Errenteriako euskaldun zaharrenen artean iparraldeko goi-nafarreraren ezaugarriak agerikoak dira[2].
Ezaugarriak
Malerreka eskualdeko euskara
- San / Erran (Esa): Malerrekan san (esan) eta erran hitzen arteko bi eremuen banaketa dago. Ezkurra, Eratsun, Saldias udalerrietan, hots, Ezkurra ibaiaren goi arroan, "esan" hitza "san" esan ohi da, adibidez: Esango diot > Sanen diot, Leitzaldea (Leitza eta Goizueta) eta Ultzamaldea (Igoa eta Beruete) eskualdeko euskararen eraginez. Aldiz, Zubieta eta Beintza-Labaien udalerrietatik aurrera gainontzeko Malerrekako udalerri guztietan, hots, Ezkurra ibaiaren behe arroan, "esan" hitza "erran" esaten da, adibidez: Esango diot > Erranen diot, Bortziri eta Baztango euskararen eraginez. Hortaz, "san" ("esan") eta "erran" hitzen arteko muga Saldias, Zubieta eta Beintza-Labaien udalerrien artean kokatzen da.
- "J" hizkia "ll"" bezala ahoskatzen da. Joan duk > Llon dok / Llun dok.
- Aditz molde bereziak ematen dira. Adibidez: Ez dut > Eztot, Hitz egin > Llolasin (Jolas egin/Solas egin).
- Malerrekako hizkeran ematen diren bertako hitzak. Adibidez: Idortu > lehortu, Iratzea > Garoa, Loie > Lokatza.
Hiztegi erkatua
| Iparraldeko goi nafarrera | Euskara batua | Hegoaldeko goi nafarrera |
|---|---|---|
| Lotsa | Lotsa | Alkea |
| Illea | Ilea | Biloa/illea |
| Belarrie/bearrie | Belarria | Biarrie |
| Lañoa | Lainoa | Lañoa |
| Ordue | Ordua | Ordua/ordue |
| Burnie | Burdina | Burdina |
| Ostirela/ortzirela | Ostirala | Ortzilaria/ortzileria |
| Bost/bortz | Bost | Bortz |
| Iru | Hiru | Iru |
| Arratorea/arratoia | Arratoia | Arratoia |
| Larogei/lautanogei | Larogei | Lauetanogei |
| Ongi etorri | Ongi etorri | Ongi etorri |
| Esan/San/erran | Esan | Erran |
| Gara | Gara | Gara |
| Gizon au | Gizon hau | Gizon gau/au |
Erreferentziak
- ↑ http://www.euskarabidea.es/euskara/euskara-nafarroan/nafarroako-euskalkiak/iparraldeko-goi-nafarrera Euskarabidea.es
- ↑ Errenteriako euskararen kokapen dialektala, Josep del Río, Bilduma, 22. zkia
Kanpo loturak
- Iparraldeko goi nafarrerari buruzko orria, Euskarabidearen webgunean.
- Ahotsak.com: Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea.