Uterga: berrikuspenen arteko aldeak
t robota Erantsia: nl:Uterga |
t robota Erantsia: br:Uterga |
||
| 116. lerroa: | 116. lerroa: | ||
[[an:Uterga]] |
[[an:Uterga]] |
||
[[br:Uterga]] |
|||
[[ca:Uterga]] |
[[ca:Uterga]] |
||
[[de:Uterga]] |
[[de:Uterga]] |
||
10:12, 27 abuztua 2010ko berrikusketa
| Uterga | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Herria Erreniega menditik ikusia. | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Iruñea | ||||||||||
| Eskualdea | Izarbeibar | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Uterga | ||||||||||
| Alkatea | Pedro Maria Nagore Lanas | ||||||||||
| Posta kodea | 31133 | ||||||||||
| INE kodea | 31246 | ||||||||||
| Herritarra | utergar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°42′55″N 1°44′54″W / 42.71515166°N 1.74828478°W | ||||||||||
| Azalera | 9 km² | ||||||||||
| Garaiera | 485 metro | ||||||||||
| Distantzia | 16,3 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 169 (2023:  4) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 18,31 biztanle/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 38 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 30,3 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 85,19 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 7,11 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1][2] | % 10,30 (2018: %7,36) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | XIII. mendea baino lehen | ||||||||||
Uterga Nafarroako udalerria da, Izarbeibarren kokatua. 2009ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera, 194 biztanle ditu Utergak.
Juan de Beriain idazle euskaldunaren jaioterria da.
Iruñerriko Mankomunitatea, zaborra bildu, ur-hornidura eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz arduratzen da, Iruñea inguruko gune metropolitarreko beste hainbat herritan bezala.
Inguru naturala eta kokapena
Udalerria Lizarrako merindadean dago, Nafarroako hiriburutik 16 kilometrora. Eraiki berri den A-12 autobideari esker, Lizarra eta Iruñarekiko distantzia asko gutxitu da. Udalerrira heltzeko Basongaitzen hasten den NA-6016 errepidea hartu behar da.
Utergak Legarda du muga mendebaldean, Obanos eta Muruzabal hegoaldean, Adios ekialdean eta Erreniega mendia iparraldean.
1842ko erroldak udalerri honi Uterga con Aquiturriain izena ematen dio, bere mugen barnean dagoen Akiturrain herri hustu eta baselizaren omenez, non XIX. mende arte erromesentzako ospitalea egon zen.
Klima eta landaredia
Altuera zein den aldaketa handiak dauden arren, Utergako klimaren ezaugarriak klima mediterraniarrarenak dira. Urteko batez besteko tenperaturak 10 eta 13 gradukoak eta prezipitazioak 700 eta 900mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 90 inguru dira.
Jatorrizko landaredian, artea eta hosto txikiko haritza nabarmentzen ziren. Gizakiaren mendeetako eragina dela eta,aldiz, arte gutxi geratzen dira gaur egun, eta haritzak, itsasoaren mailatik altuen dauden guneetan gordetzen dira.
Gertaerak
2006ko urriaren 30ean, 78 urteko Juan eta 80 urteko Estanis Azanza Ilarraz anai-arrebak ohe banatan hilda aurkitu zituzten. Heriotzaren kausa argitzeke dago, zeren, hasieran intoxikazioak aukera gehien zeukan azalpena bazirudien ere, ikerketak baztertu egin baitu. Herriko familia aberatsenetakoa izateak zein ahaide hurbilik ez edukitzeak ere mota guztietako zurrumurruak piztu zituzten.
Demografia
| 1897 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2006 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 485 | 428 | 375 | 328 | 297 | 282 | 309 | 247 | 174 | 126 | 142 | 158 | 166 |
2008ko erroldaren arabera, hemeretzi etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %11,24a (Nafarroako batez-bestekoaren azpitik).
Ondarea
- Jasokundearen eliza XVI. mendean eraikitako eliza gotikoa da.
Politika
Udaletxea
Udaletxea kale nagusian dagoen bi solairuko eraikina da. Utergak alkatea eta lau zinegotzi dauzka. Utergako udaletxeko idazkaria, Adios, Legarda, Muruzabal, Obanos, Tirapu, Ukar eta Enerizko idazkari ere bada.
- HELBIDEA: Kale Nagusia, 20
2007ko udal hauteskundeak
Utergako alkatea "AEIU" herri ekimeneko Pedro Maria Nagore Lanas da 2007ko udal hauteskundeez geroztik. Udaletxeko bost zinegotziak lortu zituen. Baliogabeko botoak bost izan ziren (emandako guztien %4,27) eta boto zuriak hamazortzi (%16,07). Abstentzioa %18,18koa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Aukeratua? |
| Pedro Maria Nagore Lanas (AEIU) | 76 | Bai |
| Miguel Iriarte Izkue (AEIU) | 68 | Bai |
| Jesus Maria Beriain Arraiza (AEIU) | 64 | Bai |
| Alfonso Barasoain Salvador (AEIU) | 58 | Bai |
| Diego Areta Velaz (AEIU) | 32 | Bai |
Euskara
Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Uterga eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,16k zekien euskaraz hitzegiten.
2008an Nafarroako Ezker Batuak eta Nafarroa Baik Euskararen Foru Legea aldatu eta gune mistoan udalerri gehiago sartzeko (horien artean Uterga) proposamena aurkeztu zuten Nafarroako legebiltzarrean. UPN ez beste talde guztien baiezko botoarekin proposamena aurrera aterako zela zirudienean, PSN alderdiaren ustegabeko jarrera aldaketak, atzera bota zuen gune mistoaren hedapena[3].
Jaiak eta ospakizunak
Herria Done Jakue Bidean dago eta herriko jaiak abuztuaren 15ean ospatzen dira. Erromeria maiatzaren lehen igandean egiten da, Azteraingo Erreniegako Andra Mariaren omenez.
Utergar ospetsuak
- Juan de Beriain (1566-1633), idazle euskalduna.
Ikus, gainera
Erreferentziak
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskarakultur.com webguneko albistea.
Kanpo loturak
- (Gaztelaniaz) Utergari buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Utergako Kale Nagusiaren ikuspegia Google Street View-n.
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |