Numa Ponpilio

Numa Ponpilio, latinez Numa Pompilius, (K. a. 753ko apirilaren 21 - K. a. 674) Erromako bigarren erregea izan zen, Romuloren ondorengoaj hain zuzen ere. Taziarekin, Tito Tazio errege sabinoaren alabarekin ezkondu zen. Ezer gutxi dakigu errege honi buruz, eta apur hori Plutarko izeneko historialari eta idazleak(46–125) idatzitako biografia baten bidez dakigu.

Sabinar jatorria zuenez, erromatarrek errege hautatu zuten latindarrek eta sabinarrek hobeki bat egin zezaten. Haren agintaldian, bien herriak kulturalki integratu ziren.

Numa Ponpilio boterean zegoela bakea nagusitu zen. Haren ondorengoa (Tulio Hostilio) justu kontrakoa izanen zen, baina Numaren bilobak (Anko Martziok), Erromako laugarren erregeak, bakea ekarriko zuen berriro.

Bizitza

Romulo hil edo desagertu ondoren, interregnum edo erregerik gabeko urtea izan zen. Ondoren, Numa hautatu zuten errege, dagoeneko zahar samarra, gupidatsua eta jakintsua. Cures hirian bizi zen eta jatorri sabinotarra zuen. Erroma eta gainerako hirien artean legeak jarri eta bake-akordio zein eskubideak indartu zituen. Horretaz gain, erakunde erlijioso nagusien sortzailea zen Numa, eta Argileto mendiaren oinean dagoen Jano tenplua eraikiarazi omen zuen.

Gainera, Numak egutegia berritu zuen, ilargiaren araberako hamabi hilabetetan zatituz. Ordura arte, urteak hamar hilabete izan zituen, martxotik abendura, eta azken hilabete honen eta urtearen hasieraren artean inongo hilabeteren barnean ez zegoen denbora-tarte bat zegoen. Numak urtarrila eta otsaila gehitu zizkion egutegiari, denbora tarte hori betez, eta hamabi hilabeteko urtea osatuz.

Plutarkok dioenez, Numa Pompilio izan zen artisauen korporazio bat sortu zuen lehen erregea, eta zortzi klase bereizi zituen:

• txirulariak
• zapatariak
• urregileak
• larrugileak
• zurginak
• brontzelariak
• tindatzaileak
• eltzegileak

Garai hartan erromatarren ohitura zen tenpluaren ateak bake garaian ixtea eta gerran irekitzea, eta Numa Pompilioren erregealdian Erromako tenpluaren ateak itxita izan ziren.

Numak, gainera, erlijio erromatarra antolatu zuen, alderdi publikoan zein ofizialean. Familia bakoitzak sakra izeneko gurtza bat zuen, eta honen apaiza “pater familias” zen, etxeko gizonezko zaharrena. Pater familias-ek bizia eta heriotzaren boterea zuen seme-alaba, emaztea eta esklaboen gain, latinez vitae necisque potestas deitzen zena. Esklabo bat hiritar aske bihurtzeko, pater familias-en menpe egoteari utzi behar zion. Seme edo alaba bat ez bazuen gustoko, haren heriotza agintzeko eskubide legezkoa zuen.

Bere seme-alabak esklabo modura saltzeko eskubidea zuen; baina, lege erromatarrak zioenez, semea edo alaba hiru aldiz saltzen bazen, aitaren menpetik askatzen zen. Gainera, pater familias-ek bere seme-alaben ezkontzak onartu edo debekatzeko boterea zuen.

Erromako hiritarrek bakarrik izan zezaketen pater familias zeritzon statusa, eta etxe bakoitzean horrelako gizon bakarra zegoen. Gizonezko helduak ere beren aitaren menpe bizi ziren, bizirik zegoen bitartean, hau da, ez zuten ''pater'' ''familias'' izateko eskubiderik hau hil artean.

Numak, era berean, "Kuria" (Erromatarrak hiru tribu eta 30 Kuriatan banatuta zeuden) guztiek gurtza bana zuten, gidari banarekin. Familia erromatarrak, gens deituak, “sacra gentilicia” batzuk lotzen zituzten, eta flamen deituriko apaiz batzuk administratzen zituzten. Familiek kontribuzio batzuk ematen zituzten sacra gentiliciak mantentzeko.

Errege honen agintaldian garai “juvenilista” amaitutzat eman zen, luperkoek sortu zutena. Horiek Romuloren jarraitzaile sutsuak ziren, beti nerabeak eta Romuloren inguruan egon ziren, zaintzen, bera hil arte. Haiek ziren “300 azkarrak”.

Tulio Hostilio izan zen bere oinordekoa.