Gizaburuaga: berrikuspenen arteko aldeak
| 52. lerroa: | 52. lerroa: | ||
== Demografia == |
== Demografia == |
||
[[XX. mende]] osoan zehar Gizaburuagak biztanleriaren erdia baino gehiago galdu zuen. Biztanleek [[Lekeitio]]ra eta [[Bilbo]]ra jo zuten lan bila, industrializarioaren garaietan. [[2000]]. urtetik aurrera, hogei bat etxebizitza berri eraiki dira herrian eta [[Lekeitio]]ko etxeek duten salneurri garestia dela eta, bertatik hainbat gazte |
[[XX. mende]] osoan zehar Gizaburuagak biztanleriaren erdia baino gehiago galdu zuen. Biztanleek [[Lekeitio]]ra eta [[Bilbo]]ra jo zuten lan bila, industrializarioaren garaietan. [[2000]]. urtetik aurrera, hogei bat etxebizitza berri eraiki dira herrian eta [[Lekeitio]]ko etxeek duten salneurri garestia dela eta, bertatik hainbat gazte joan dira herrira bizitzera, eta ondorioz, herriaren biztanleria %40 igo da. |
||
{| {{taulapolita}} align="center" |
{| {{taulapolita}} align="center" |
||
21:01, 5 azaroa 2010ko berrikusketa
| Gizaburuaga | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Gizaburuako eliza | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Lea-Artibai | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Gizaburuaga | ||||||||||
| Alkatea | María de los Ángeles Aldekogarai Alastra (indep.) | ||||||||||
| Posta kodea | 48289 | ||||||||||
| INE kodea | 48047 | ||||||||||
| Herritarra | gizaburuagar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°19′51″N 2°32′16″W / 43.3309°N 2.5379°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 6,32 km² | ||||||||||
| Garaiera | 40 metro | ||||||||||
| Distantzia | 50 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 197 (2023) 5 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 23,26 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 53,57 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 17,19 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 86,96 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 80,77 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % -4,76 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 4,23 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 91,76 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [3] | % 79.29 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1519. urtea | ||||||||||
Gizaburuaga Bizkaiko udalerria da. Lea-Artibaiko eskualdeko herri honek 179 biztanle zituen 2006ko erroldaren arabera eta hiru gehiago (182) 2008koan. Munitibar eta Lekeitio arteko bidean kokaturik dago.
Etimologia
Herriaren izenaren esanahia argia da, "giza buruen tokia". Dena den, izen horren jatorria ez dago batere argi. Juan Ramon Iturrizak 1885ean idatzitako "Bizkaiko Historia Orokorra" liburuan, azalpen bat bilatzen saiatu zen. Haren ustetan, herriaren antzinako jatorrizko izena Ibaibaso zen. Baina X. mendean Bizkaia eta frantsesen arteko borroka bat izan zela eta, izena aldatu eta ahozko tradizioaren bitartez, gaur egunera Gizaburuaga izenaz heldu da, "bururik gabeko gizon(ar)en lekua" esanahiarekin.
Geografia
Auzoak
Gizaburuagak lau auzo dauzka:
- Eguren, elizaren inguruan, herriko auzoburua da.
- Lariz, Lekeitiorako bidean.
- Laxier, Gizaburuaga eta Amoroto arteko errepidean.
- Okamika, Eguren auzoaren parean, errepidearen bestaldean kokaturik. Industrialde bat dago bertan.
Ingurune nagurala
Lea ibaiak udalerriko lurrak gurutzatzen ditu.
Udalerri mugakideak
Historia
Gizaburuagako historiaren lehen aipamena XVI. mendekoa da, garai hartako Lekeitioko eta inguruko nekazaritza-herrixken arteko gatazka bati buruzko agiri batekoa, hain zuzen ere. Ispaster, Amoroto, Mendexa eta Gizaburuaga, Lekeitioko Andra Mari elizaren menpekoak ziren XVI. mendean. Egoera hori ez zen herrixketako biztanleen gogoko, eta askotan, Lekeitioko elizari ordainketarik ez egitea erabakitzen zuten.
Gatazka 1519an amaitu zen, Leon X aita santuak idatziriko agiri bat zela eta. Agiri horrek aipaturiko herriei eliza nagusiak eratzeko aukera eta sakramendu guztiak emateko ahalmena ematen zizkien. Esan liteke garai hartan bihurtu zela Gizaburuaga benetan udalerri .
Demografia
XX. mende osoan zehar Gizaburuagak biztanleriaren erdia baino gehiago galdu zuen. Biztanleek Lekeitiora eta Bilbora jo zuten lan bila, industrializarioaren garaietan. 2000. urtetik aurrera, hogei bat etxebizitza berri eraiki dira herrian eta Lekeitioko etxeek duten salneurri garestia dela eta, bertatik hainbat gazte joan dira herrira bizitzera, eta ondorioz, herriaren biztanleria %40 igo da.
| Urtea | 1857 | 1877 | 1887 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1991 | 2001 | 2006 |
| Biztanleak | 274 | 326 | 367 | 386 | 408 | 379 | 321 | 330 | 336 | 313 | 177 | 150 | 128 | 144 | 179 |
Ekonomia
Gizaburuagako jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza izan da betidanik. Dena den, 1980ko hamarkadaren amaieran, Lea ibarreko herriek, bertako biztanleen etorkizuna bermatzeko asmoarekin, industrialde bat eraikitzea proposatu zuten. Horretarako Gizaburuaga aukeratu zuten, ibarrean gune estrategikoa betetzen zuelako, inguruko udalerrietara erdi bidean. Okamikako Industrialdea 1987. urtean zabaldu zen eta gaur egun 30 lan-elkarte inguru daude bertan, 400 lanpostu sortu direla.
Kautxoaren inguruko lan-elkarte asko sortu dira Cikautxo enpresaren eskutik, besteak beste, Armearri Kautxoak, Eluark-Lan Indar, Hodikautxo, Kautxo Tiuna Inyección eta Kautxo Tiun.
2007. urtearen amaieran Gizaburuaga langabezirik ez zuen Euskal Autonomi Erkidegoko herri bakarretakoa zen Baliarrain, Garai, Lagran eta Villabuenarekin batera.
Politika
2007ko udal-hauteskundeak
Gizaburuagako alkatea Maria Angeles Aldekogarai Alastra da 2007ko udal hauteskundeez geroztik. Bozka guztiak Gizaburuagako Independenteen taldearentzat izan ziren; Alderdi Popularra hauteskundeetara aurkeztu bazen ere, ez zuen boto bat bera ere lortu.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Independenteak | 71 | 5 |
| PP | 0 | 0 |
Kultura
Hizkuntza
Mendebaldeko euskalkiaren aldaera bat da herriko berezko hizkera. Euskaldunen ehuneko handia kontuan izanda, udalerria UEMAren kide da.
Jaiak eta ospakizunak
Gizaburuagak iraileko lehen astean ospatzen ditu bere jaiak, irailaren 8an Andra Mari eguna ospatzearekin batera.
|
Lea-Artibaiko udalerri aurkibidea |
|
|---|---|---|
|
Amoroto • Aulesti • Berriatua • Etxebarria • Gizaburuaga • Ispaster • Lekeitio • Markina-Xemein • Mendexa • Munitibar • Ondarroa • Ziortza-Bolibar | ||
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).