Aranera

Aranera
Aranés
[[Fitxategi: Aranera hitz egiten den eremua borobil gorriz adierazita. |285px]]
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Katalunia
Hiztunak	4.700
Rankinga	Ez 100 mintzatuenen artean
Ofizialtasuna	Katalunia
Eskualdea	Arango harana
Araugilea	Conselh Generau d'Aran
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak hizkuntza italikoak hizkuntza erromantzeak mendebaldeko hizkuntza erromantzeak hizkuntza galo-iberiarrak hizkuntza galo-erromantzeak Hizkuntza okzitaniar-erromantzeak okzitaniera gaskoi
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua eta silabadun hizkuntza
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
Glottolog	aran1260
Linguasphere	51-AAA-ff
IETF	oc-aranes

Aranerazko errepide seinaleak

Aranera okzitanieraren dialektoa den gaskoiaren aldaera bat da. Arango aranean (Katalunia) mintzatzen da. 2006ko abuztuaren 9tik Kataluniako autonomia erkidego osoan hizkuntza ofizial izaera du, katalana eta gaztelaniarekin batera, Kataluniako estatutu berrian hala jasota. 1984an aranera Arango haraneko hezkuntza sisteman erabiltzeko hizkuntza izendatu zen.

Arautzea

Aranerak berezko idaztarauak ditu, eta gaskoiaren gainerako aldaeretatik bereizita dago, berezko dituen ezaugarriak kontuan hartzen dira idazteko garaian, adibidez: emakumezkoentzako pluralak -es bukaera izatea (es hemnes araneses, emakume arandarrak euskaraz), gizonentzako pluralen "-i" (es aranesi) eta artikulu piriniotarrak (eth, era, es).

Inguruko hizkuntzen eragina

Aranerak inguruko hizkuntza ofizialen eragina jaso du historikoki (gaztelaniarena lehendabizi, katalanarena ondoren), eta egun gaskoitik bereizten dituen ezaugarriak ditu. Horrela, azken hamarkadetan neologismo "hispaniar" ugari gehitu zaizkio araneraren lexikoari. Esaterako, actuar (okzitanierako "agir"-en ordez), empresa (vs. "entrepresa"), foment, impartir, increment (vs. "aumentacion"), laborau, matrícula (vs. "inscripcion"), oficina (vs. "burèu"), etab.

Erabilera

	Kopuruak	Portzentaiak
Ulertzen dute	6.712	%88,88
Hitz egiteko gai dira	4.700	%62,24
Irakurtzeko gai dira	4.413	%58,44
Idazteko gai dira	2.016	%26,69
Iturria: IDESCAT, 2001eko hizkuntz neurketa

Ekimenak

2005ean Corsa per la lenga izeneko lasterketa aldarrikatzailearen 12. edizioa ospatu zuten, Korrikaren ereduari jarraituz.

Kanpo loturak

• (Okzitanieraz) Aranerari buruzko ikastaro eta loturak
• (Okzitanieraz) Aranes.org webgunea
• (Okzitanieraz) Araneraren idaztarauak