Sailkapen zientifiko: berrikuspenen arteko aldeak
t robota Erantsia: la:Classificatio biologica |
t r2.5.2) (robota Erantsia: be-x-old, hr, hy, nl, nn, pnb Ezabatua: hi Aldatua: es, ro |
||
| 125. lerroa: | 125. lerroa: | ||
[[bat-smg:Muokslėnė klasėfėkacėjė]] |
[[bat-smg:Muokslėnė klasėfėkacėjė]] |
||
[[be:Біялагічная сістэматыка]] |
[[be:Біялагічная сістэматыка]] |
||
[[be-x-old:Біялягічная клясыфікацыя]] |
|||
[[bg:Класификация на организмите]] |
[[bg:Класификация на организмите]] |
||
[[bn:জীববৈজ্ঞানিক শ্রেণীবিন্যাস]] |
[[bn:জীববৈজ্ঞানিক শ্রেণীবিন্যাস]] |
||
| 136. lerroa: | 137. lerroa: | ||
[[en:Biological classification]] |
[[en:Biological classification]] |
||
[[eo:Biologia klasado]] |
[[eo:Biologia klasado]] |
||
[[es:Clasificación |
[[es:Clasificación biológica]] |
||
[[fa:طبقهبندی علمی جانداران]] |
[[fa:طبقهبندی علمی جانداران]] |
||
[[fi:Tieteellinen luokittelu]] |
[[fi:Tieteellinen luokittelu]] |
||
| 144. lerroa: | 145. lerroa: | ||
[[got:𐍄𐌴𐍅𐌰𐌽𐍉𐌼𐌾𐌰]] |
[[got:𐍄𐌴𐍅𐌰𐌽𐍉𐌼𐌾𐌰]] |
||
[[he:מיון עולם הטבע]] |
[[he:מיון עולם הטבע]] |
||
[[hr:Taksonomske klasifikacije]] |
|||
[[hi:जीवों का वर्गीकरण]] |
|||
[[hu:Rendszertan (biológia)]] |
[[hu:Rendszertan (biológia)]] |
||
[[hy:Կենդանի օրգանիզմների դասակարգում]] |
|||
[[id:Klasifikasi ilmiah]] |
[[id:Klasifikasi ilmiah]] |
||
[[io:Ciencala klasifikuro di speci]] |
[[io:Ciencala klasifikuro di speci]] |
||
| 161. lerroa: | 163. lerroa: | ||
[[mr:जैविक वर्गीकरण]] |
[[mr:जैविक वर्गीकरण]] |
||
[[ms:Pengelasan biologi]] |
[[ms:Pengelasan biologi]] |
||
[[nl:Taxonomie#Taxonomie in de biologie]] |
|||
[[nn:Biologisk klassifisering]] |
|||
[[no:Biologisk klassifikasjon]] |
[[no:Biologisk klassifikasjon]] |
||
[[nov:Siential klasifikatione]] |
[[nov:Siential klasifikatione]] |
||
[[oc:Classificacion scientifica]] |
[[oc:Classificacion scientifica]] |
||
[[pl:Klasyfikacja biologiczna]] |
[[pl:Klasyfikacja biologiczna]] |
||
[[pnb:جیون ٹولی بنانا]] |
|||
[[pt:Classificação científica]] |
[[pt:Classificação científica]] |
||
[[qu:Mitan kamay katiguriya]] |
[[qu:Mitan kamay katiguriya]] |
||
[[ro: |
[[ro:Taxonomie (biologie)]] |
||
[[ru:Биологическая систематика]] |
[[ru:Биологическая систематика]] |
||
[[sah:Биология классификацията]] |
[[sah:Биология классификацията]] |
||
13:49, 3 otsaila 2011ko berrikusketa
- Beste esanahi batzuen berri izateko, ikus: «Sailkapen zientifiko (argipena)»
Sailkapen zientifikoa edo biologiako sailkapen zientifikoa biologian espezie eta organismoak sailkatzeko erabiltzen den sistema da. Carolus Linnaeusek proposatu zuen metodoan oinarritzen da, baina ondoren Charles Darwinek egindako ekarpenekin hobetu, ADNaren inguruko ikerketek eta analisi informatikoak berritu egin dute hau egiteko modua.
Linnaeus
Carolus Linnaeusek Systema Naturae liburua publikatu zuen 1735an. Bere sisteman natura osoa hiru zatitan banatua zegoen: mineralak, begetalak eta animaliak. Linnaeusek lau sailkapen maila zehaztu zituen: klasea, ordena, generoa eta espeziea.
Hala ere bere ekarpenik famatuena gaur egun erabiltzen den sistema binomiala da, zeinetan espezie bakoitza Genero espezie moduan aipatzen den.
Garapena denboran
Linnaeusen klasifikazioaren geroztik Charles Darwinen arbaso komunaren ideia sartu zen sailkapenetan.
1960ko hamarkadan eskola kladistikoa sortu zen, taxoi bakoitza eboluzio-zuhaitz batea kokatzen. Taxoi bakoitzak arbaso komun bateko izaki guztiak jaso behar ditu eta hauei monofiletiko deitzen zaie. Kontrakoa gertatzen bada talde batean parafiletikoa izango da (adibidez, satitsu guztiak ez dira talde berekoak).
Domeinuak erlatiboki berriak dira, 1990an sortu baitzen hiru domeinuen sistema. Gaur egun biologo gehienek sistema hau erabiltzen dute, nahiz eta batzuek bost erreinuen sistema erabiltzen dute. Metodo honetan lehen zegoen Monera (Bacteria) erreinua orain Bacteria eta Archaea domeinutan banatu da. Beste 4 erreinuak Eukaryota domeinuan bildu dira.
Adibideak
Taula honetan biologiaren historian erabili diren 5 espezie nagusiak agertzen dira.