Errusiera: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Erantsia: te:రష్యన్ భాష Aldatua: hak:Ngò-lò-sṳ̂-ngî
tNo edit summary
1. lerroa: 1. lerroa:
{{Hizkuntza infotaula
{{Hizkuntza infotaula
|izena=Errusiera
|izena=Errusiera
|jatorrizko izena=русский язык ( ''Russkiy yazyk'' )
|jatorrizko izena=русский язык ( ''russkiy yazyk'' )
| familiaren kolorea = Indoeuroparra
| familiaren kolorea = Indoeuroparra
|estatuak=[[Errusia]], [[Bielorrusia]], [[Kazakhstan]], [[Kirgizistan]], [[Tadjikistan]].
|estatuak=[[Errusia]], [[Bielorrusia]], [[Kazakhstan]], [[Kirgizistan]], [[Tadjikistan]].

22:34, 17 martxoa 2011ko berrikusketa

Errusiera
русский язык‎
[[Fitxategi:
|285px]]
Datu orokorrak
Lurralde eremuaErrusia, Bielorrusia, Kazakhstan, Kirgizistan, Tadjikistan.
Hiztunak285 milioi
Rankinga8
OfizialtasunaErrusia, Bielorrusia, Kazakhstan, Kirgizistan, Tadjikistan
EskualdeaEuropako ekialdean eta Asian
UNESCO sailkapena1: ziurra
AraugileaErrusiar Akademiako Zientziak
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
indoeuropar hizkuntzak
balto-eslaviar hizkuntzak
Eslaviar hizkuntzak
Ekialdeko eslaviar hizkuntzak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiasubjektu aditza objektua, nominatibo-akusatibo hizkuntza, hizkuntza azentuala, ordena libreko hizkuntza, hizkuntza fusionatzailea, hizkuntza sintetikoa eta pro-drop language (en) Itzuli
Denbora gramatikalaklehenaldia, orainaldia eta geroaldia
Modu gramatikalakindikatiboa, agintera eta subjuntiboa
Genero gramatikalakgenero neutroa, genero femeninoa, genero maskulinoa, genero komuna, masculine inanimate (en) Itzuli eta masculine animate (en) Itzuli
Kasu gramatikalaknominatiboa, genitiboa, datiboa, akusatiboa, instrumentala, prepositional case (en) Itzuli, lokatiboa, partitiboa eta bokatiboa
Alfabetoaerrusiar alfabetoa eta alfabeto zirilikoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1ru
ISO 639-2rus
ISO 639-3rus
Ethnologuerus
Glottologruss1263
Wikipediaru
Linguasphere53-AAA-ea
ASCL3402
IETFru

Errusiera hizkuntza Indo-Europarra da, Errusian eta beste hainbat estatutan ofizila dena eta mundu osoan 285 milioi hiztun dituena. Idatzizko adibideak X. mendetik ageri dira.

Bere inflexio-sintetikoaren forma gordetzen zuen bitartean eta Eslavo komunaren hitz baseak, errusiera modernoak gelditu zen politika internazionalaren arloan, zientzia arloan eta baita teknologian ere. Esaten da, politika arloaren hizkuntzarik garrantzitsuena XX. mendean errusiera izan zela eta, beraz, errusiera hizkuntza ofiziala da Nazio Batuetan.

NOTA. Errusiera ez-latin grafia batekin idatzita dago. Azpiko adibide guztiak Alfabeto Zirilikoaz idatziak daude eta transkribatutan IPAra.

Nota: Orrialde honek IPAren fonetika sinboloak ditu unikodeatuta. Ikusi IPA unicode-n.

Estatus ofiziala

Errusiera Errusiako hizkuntza ofiziala da, eta baita: Bielorrusia, Kazakhstan, Tadjikistan eta Kirgizistan estatuetan. Hau da Nazio Batuak erabiltzen duen sei hizkuntzatariko bat.

%97 eskola publikoko ikasle errusiarrak, %75 ikasle Bielorrusian, %41 Kazakhstanen, %24 Ukrainan, %23 Kirgizistanen, %21 Moldavian, %7 Azerbaijanen, %5 Georgian ematen dizkiete euren ikasketak soilik edo ia guztia errusieraz, baina bat eginez etnia errusiar asko daudenez, hori %80a ematen du, %10 Bielorrusian, %27 Kazakhstanen, %17 Ukrainian, %9 Kirgizistanen, %10 Moldavian, %1 Azerbaijanen, %1 Georgian.

Idazteko sistema

Sakontzeko, irakurri: «Alfabeto ziriliko»

Errusiera alfabeto ziriliko berri eta moderno bat erabiliz (кириллица) idazten da, 33 letra erabiltzen baititu.

Ondorengoak letra larriz daude idatzita: А /a/ Б /b/ В /v/ Г /g/ Д /d/ Е /je/ Ё /jo/ Ж /ʒ/ З /z/ И /i/ Й /j/ /К/ /k/ Л /l/ М /m/ Н /n/ О /o/ П /p/ Р /r/ С /s/ Т /t/ У /u/ Ф /f/ Х /x/ Ц /ʦ/ Ч /tʲʆ/ Ш /ʃ/ Щ /ʆ/ Ъ // Ы /ɪ/ Ь / ʲ/ Э /ɛ/ Ю /ju/ Я /ja/

Transkripzio-sistema

Euskaltzaindiak 156. arauan[1] alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema arautua ematen du.

Ortografia

Errusiera idazten da ahoskatzen den bezala. Hau da, soinu fonetikoak, morfologikoak, etimologikoak eta gramatikoak, eta, adibidez, bizirik dauden hizkuntza gehien antzera, bere logikak eta kontradikzioak ditu barne.

Idazteko arauen azken berrikuntza eta aldaketak 1918. urtean izan ziren, eta arau guztiak amaitu ziren 1956. urtean. Oraindik esaten da, ez dela guztiz barneratu jendearengan aldaketa hauek 90eko hamarkadan arazoak dituzte batzuetan.

Puntuazioa, izatez hartuta zegoen bizantziar grezieratik, 1700 eta 1800an guztiz aldatu zena frantziar eta alemaniar ereduak hartuz.

Gramatika

Euskararekin pareka genezake, duen deklinabide-sistema konplexua dela eta. Errusieraz, zazpi kasu gramatikal daude:

  • Nominatiboa: subjetua kasu honetan doa.
    • Отец тебя любит. OTETS tebia liubit. (AITAK maite zaitu.)
  • Akusatiboa: osagarri zuzenarekin erabiltzen da.
    • Я люблю собаку. Ja liubliu SOBAKU. (Nik ZAKURRA maite dut.)
  • Datiboa: aditzaren ekintza nori zuzenduta dagoen adierazteko.
    • Я говорю тебе. Ja govoriu TEBE. (Nik ZURI esaten dizut.)
  • Genitiboa: NOREN kasuarekin parekatu genezake, esaldi negatiboetan erruz erabiltzen bada ere.
    • Машина сестры. Maxina SESTRY. (ARREBAREN/AHIZPAREN kotxea.)
    • У меня нет денег. U menia net DENEG. (Nik ez dut DIRURIK.)
  • Instrumentala: ZEREZ adierazten du, etorkizunean gertatzen diren esaldietan erabiltzen da baita
    • Я вижу глазами. Ja vizhu GLAZAMI. (Nik BEGIEZ ikusten dut.)
  • Ablatiboa: lekuzko ezaugarriak ematen dizkio hitzari.
    • В саду работает мужчина. V SADU rabotaiet muzhtxina. (LORATEGIAN gizon bat lan egiten du.)

Alemanieran gertatzen den antzera, preposizioek ondoren datorren hitzaren kasu gramatikala zehazten du.

  • Напротив дома стоит моя машина. Naprotiv DOMA stoit moja maxina. (Nire kotxea ETXEAREN aurrealdean dago.)

Erreferentziak

Bibliografia

Ingelesez

  • B. Comrie, G. Stone, M. Polinsky, The Russian Language in the Twentieth Century, 2nd. ed. Oxford, Clarendon Press, 1996
  • W.K. Matthews, Russian Historical Grammar, London, University of London, Athlone Press, 1960
  • T.R. Carleton, Introduction to the Phonological History of the Slavic Languages, Columbus, Ohio : Slavica Publishers, 1991
  • A. Stender-Petersen, Anthology of old Russian literature, New York, Columbia University Press, 1954

Errusieraz

  • Иванов В.В. Историческая грамматика русского языка. "Просвещение", М., 1990.
  • Цыганенко Г. П. Этимологический словарь русского языка. Киев, 1970.
  • Т. Н. Михельсон, Рассказы русских летописей XV–XVII веков. М., 1978
  • Н.М. Шанский, В.В. Иванов, Т.В. Шанская. Краткий этимологический словарь русского языка. М. 1961.
  • А. Шицгал, Русский гражданский шрифт, "Исскуство", Москва, 1958, 2-e изд. 1983.
  • Л. П. Жуковская, отв. ред. Древнерусский литературный язык и его отношение к старославянскому.

М., «Наука», 1987.

Ikus, gainera

Kanpo loturak

Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.