Fenomeno natural: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
|||
| 25. lerroa: | 25. lerroa: | ||
* Lurjausi.- Egonkortasuna galtzen duen lur zati baten erorketa edo gizakiak eraikitako estruktura baten suntsiketan da. |
* Lurjausi.- Egonkortasuna galtzen duen lur zati baten erorketa edo gizakiak eraikitako estruktura baten suntsiketan da. |
||
* Elurrolde.- Maldaren landare estaldura eta sustratoaren zati bat erantsi dezakeen maldan behera erortzen den elur geruza baten desplazamendua da. |
* Elurrolde.- Maldaren landare estaldura eta sustratoaren zati bat erantsi dezakeen maldan behera erortzen den elur geruza baten desplazamendua da. |
||
* Uhar.- Elurte baten irristaketa edo aintzira baten apurketak sortutako lokatz, ur, izotz edo harrien fluxu handiak dira. |
|||
* Uhar.- |
|||
* Huaiko.- Euri prezipitazioen ondorioz sortutako lokatz eta harrien erorketa da, eta abiadura handiz desplazatzen diren harri eta enborrak garraiatzen dituen ur lokaztu bezala ematen da. |
|||
* [[Aluvión]].- Flujos de grandes volúmenes de lodo, agua, hielo, rocas, originados por la ruptura de una laguna o deslizamiento de un nevado. |
|||
* [[Huaico]].- Desprendimiento de lodo y rocas debido a precipitaciones pluviales, se presenta como un golpe de agua lodosa que se desliza a gran velocidad por quebradas secas y de poco caudal arrastrando piedras y troncos. |
|||
09:52, 23 martxoa 2011ko berrikusketa
 |
Artikulu hau hobetzeko lanean ari da IOa.eiguren lankidea. Hori dela eta, beharbada hutsuneren batzuk izango dira edukian edo formatuan. Mesedez, aldaketa handi bat egin baino lehen, eztabaida ezazu haren lankide orrian edo artikuluaren eztabaida orrian, erredakzioa koordinatzeko. |
|
Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, {{{hizkuntza}}} wikipediako «Fenomeno natural» artikulutik itzulia izan da. Jatorrizko artikulu hori GFDL edo CC-BY-SA 3.0 lizentzien pean dago. Egileen zerrenda ikusteko, bisita ezazu jatorrizko artikuluaren historia orria. |
Fenomeno naturala naturan berez gertatzen den aldaketa da. Fenomeno hauen barnean bakarrik sartzen dira mugimendu jarraia duten prozesuak eta lurrak dituen transformazioak. Hauek eragin zuzena eduki dezakete gizakiaren bizitzarekin (epidemiak, kondizio klimatikoak, hondamendi naturalak, etab.).
Eguneroko hizkeran, fenomeno natural kontzeptua gertakari arraro edo harrigarriren sinonimo bezala erabiltzen da. Aitzitik, euri tanta baten osaera fenomeno natural bat da, hurakan bat den bezala. Adierazpen honek "hondamendi natural" izeneko fenomeno natural arriskutsuei ere erreferentzia egiten die. Euria adibidez, ez da "hondamendi" bat, baina hala izan daiteke gizakiaren prespektibaren arabera, hainbat kondizio biltzen badira. Gizartearen planifikazio txarrak, uholdeei zaurkorrak diren lurretan eraikuntzak eraikitzea adibidez, efektu oso txarrak sortu ditzake gizakiarentzat.
Era berean, aipatu behar da gizakiaren ekintzak beti daudela lege naturalei lotuta, baina fenomeno naturalak ez daude modu honetan kontsideratuta, gizakien borondatearen menpe baitaude.
Fenomeno naturalak ekaitzak edo hondamendiak gertatzen direnekoak dira eta zientzia hauek gizakiaren onerako erabiltzen saiatzen da,uztetarako adibidez.
Hondamendi naturalak
Magnitude ezberdinetako suntsiketa eta kalteak sortzen dituzten fenomeno naturalak dira, gizakiaren zeharkako eraginari gehituz, eta ez duenak aurreikusten berak eginiko ekintzek bere buruari sor diezazkiokeela kalteak. Hauen barruan aurkitzen dira:
Lurraren barnealdean sortutako hondamendiak
- Dardara/Lurrikara/Sismo.- Lurraren barnealdean dauden harrien deformazio gogorrak sortzen dituzten lurrazaleko mugimenduak dira. Deformazio hauek energia pilatzen dute eta energia hori lurrazala astintzen duen uhin moduan askatzen da bat-batean.
- Tsunami/Itsaikara.- Ozeanoko lurrazalaren mugimendua, altuera handiko olatuak eragin eta eratzen dituena.
- Erupzio bolkanikoa.- Lurraren barnealdetik lurrazalera aterialek (magma edo laba), errautsek eta zenbait gasek egiten dutel bidea da.
Lurrazalean pozesu dinamiko batzuen ondorioz sortutako hondamendiak
- Irristaketa.- Maldan dagoen lur eremu betetako ezusteko edo graduzko aldaketen, egituraren, hidrologiaren edo landaretzaren ondorioz sortzen dira.
- Lurjausi.- Egonkortasuna galtzen duen lur zati baten erorketa edo gizakiak eraikitako estruktura baten suntsiketan da.
- Elurrolde.- Maldaren landare estaldura eta sustratoaren zati bat erantsi dezakeen maldan behera erortzen den elur geruza baten desplazamendua da.
- Uhar.- Elurte baten irristaketa edo aintzira baten apurketak sortutako lokatz, ur, izotz edo harrien fluxu handiak dira.
- Huaiko.- Euri prezipitazioen ondorioz sortutako lokatz eta harrien erorketa da, eta abiadura handiz desplazatzen diren harri eta enborrak garraiatzen dituen ur lokaztu bezala ematen da.