Vedak

Vedak hinduismoko testu sakratuen sistema zabalaren oinarri diren sanskritozko lau testuak dira.

Veda izena ikusmenarekin (*weid) lotutako indoeuropar hitz batetik dator. Sanskritoz, hitzez hitz, «ezagutza» esan nahi du.

Testu vedikoak vedismoa edo kultura vedikoaren barnean garatu ziren, kastetan (varna edo kolorea) eta ashrametan (bizitzako etapak) oinarritzen dena.

Zenbait egile

Vedetako ereserki bakoitzak bere egilearen izena ematen du (Anguiras, Kanua, Vásishtha, Vishuamitra etab...) Ziuraski klanak dira, norbanako pertsonak baino gehiago.

Shruti eta smriti

Orotara, lau Vedak, Upanishadak eta Vedanta sutrak shruti (entzundakoa) deitzen dira, iraganean Jainkoak jakintsu batzuri ahoz adierazitako komunikazioa.

Sruti hitza smritiren (oroitutakoa) kontraposizioz erabiltzen da, gainontzeko literatura vedikoa dena: Puranak, Itijasak (Mahabharata edo Ramaiana bezalako istorioak) etab..., Viasak berak gizakiei, kriptikoak diren Vedak ulertzen laguntzeko idatzitako azalpentzat hartzen direnak.

Lehen hiru Vedak jatorrizko banaketa nagusia izan ziren, traí ere deitua (trayi: "hirukoitz(a)"), hau da:

• Rig-veda (errezitatze poetikoa)
• Iáyur-veda (sakrifizioaren erabilpena) eta
• Sama-veda (kantuak)

Hirukoitztasun hau bráhmana testuetan sartzen da ([[Shatapatha-bráhmana, Aitareia-bráhmana eta beste batzuk), baina Rig-veda da hiruretatik jatorrizko lan bakarra, beste biekin batera kontzeptua garatzen dutelarik.