Kultura Intereseko Ondasun (Espainia)

Kultura ondasuna Espainiako ondasuna babesteko figura juridiko bat da. Honek historia, arte, hirigintza, etnografia, zientzia, teknika edo gizarte balio berezia duelako babesten du. Euskal Autonomia Erkidegoko eta Nafarroako Erkidegoko legediak figura juridiko honetan oinarrituak daude. Frantziako baliokidea Monumentu historikoa (MH) da.

Kultura ondasunak Euskal Autonomia Erkidegoan

Euskal Autonomia Erkidegoko Kultura Ondareari buruzko 7/1990 legeak ondarearen hiru sailkapen mota ezberdintzen ditu:

1. Monumentua: honelakotzat, bana-banan hartuta, nolabaiteko kultura-interesa duten ondasun higigarri zein higiezineko guztiak jotzen dira.
2. Monumentu multzoa: honelakotzat, kultura-batasuna osatzen duten ondasun higigarri zein higiezineko multzo guztiak jotzen dira.
3. Kulturagunea: honelakotzat, iraganeko izan eta Euskal Herriaren kultura eta bizikera-adierazgarri nabariei atxikiriko toki, ekintza, sorkuntza, sinismen, tradizio eta gertakariek osatutakoa jotzen da.

Aipatutako legeak, halaber, bi babes-maila nagusi ezar ditzake ondasunengan, hau da, babes inbentariatua (edo zerrendatutakoa) eta babes sailkatua (zermugatua edo kalifikatua); azken hori litzateke gorena. Haien artean, era bertsuan, hiru maila daude: oinarrizkoa, erdi mailakoa eta berezia.

Kultura ondasunak Nafarroako Foru Erkidegoan

Nafarroako kultur ondarea osatzen duten ondasunak, babesari dagokionez, honako mota hauetako batean sartuko dira, 14/2005 Foru Legearen arabera:

1. Interes kulturaleko ondasunak.
2. Ondasun inbentariatuak.
3. Garrantzi lokaleko ondasunak.
4. Gainerako kultur ondasunak.

Interes kulturaleko ondasunak

Interes kulturaleko ondasun higiezinak honako kategoria hauetakoren batean sartuko dira:

1. Monumentuak: arkitektura edo ingeniaritza obrak diren ondasun higiezinak dira, edo eskultura lan erraldoiak, betiere historia, etnologia, arte, zientzia edo gizarte ikuspegitik interesgarriak direnak.
2. Multzo historikoa: kokapen-batasun jarraitu nahiz barreiatua osatzen duten ondasun higiezinen multzoa da, giza talde baten bilakabidearen adierazgarri den egitura fisiko batek baldintzatua, haren kulturaren lekukotasuna ematen duelako edo gizartearentzat erabilpen eta gozamen balioa osatzen duelako. Multzo historikoa da, halaber, ezaugarri horiek dituen edozein higiezingune banakatu, garbi zehazterik dagoen populazio batasun handiago batean sartua dagoena.
3. Leku Historikoa: leku edo paraje naturala da, balio historikoa duten antzinako gertaera edo oroitzapenei, kultur edo natur sorkuntzei edo gizakiaren obrei loturikoa.
4. Esparru arkeologikoa: leku edo paraje naturala da, metodologia arkeologikoz azter daitezkeen ondasun higigarri edo higiezinak dituena, bai atera direnean bai ateratzeko daudenean, dela lur azalean, dela lurpean edo urpean.
5. Kultur paisaia: paraje natural, interes etnologikoko leku edo eraikin edo instalazioen multzoa da, Nafarroako herriaren bizimoduari, kulturari edo tradiziozko jarduerei lotua.
6. Bide historikoa: kultura, historia, etnologia edo teknika aldetik garrantzi nabarmena duen bidea da.
7. Lorategi historikoa: eremu mugatu bat da, gizakiak elementu naturalak antolatu izanaren ondoriozkoa, batzuetan fabrikazko egiturak osagarri dituena eta interesgarritzat hartzen dena jatorriagatik edo iragan historikoagatik edo balio estetiko, zentzumenetako edo botanikoengatik.

Ikus, gainera

• Gizateriaren Ondare
• Monumentu historiko (Frantzia)

Kanpo loturak

• (Gaztelaniaz) Euskal Autonomia Erkidegoko Kultur Ondareari buruzko 7/1990 legea, uztailaren 3koa: PDF-en eta HTML-en
• Nafarroako Foru Erkidegoko Kultur Ondareari buruzko 14/2005 Foru Legea, azaroaren 22koa: HTML-en
• EAEko Kultura Ondarearen Zentruaren webgunea
• (Gaztelaniaz) Espainiar Historia Ondareari buruzko 16/1985 Legea, ekainaren 25ekoa
• EAEko ondare zibilaren zerrenda hiru.com webgunean