Ordoki: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

21:52, 26 abendua 2011ko berrikusketa

Arabako lautada, Gasteiz inguruko zabaldia.

Ordoki edo zabaldi bat erliebe geografiko mota bat da, maldarik gabeko eta garaiera txikiko lur eremua, gehien bat ibarren beheko aldea. Garaiera handia badu, goi-ordoki izena hartzen du. Erliebe mota egokienetakoa da nekazaritza eta abeltzaintza garatzeko.

Ordokiak lurrazaleko eremu lauak dira, eta modu askotan era daitezke: haizearen, uraren eta izotzaren higatze lanaren ondorioz, lurpeko indarren eraginez, laba lurrazalean pilatzean, izotzak urtzean, aintzirak agortzean eta itsasoa atzeratzean, besteak beste. Ordoki gehienak higaduraren ondorioz sortuak dira; hala, haizeak eta, batez ere, urak edo izotzak mendiak higatu eta horietatik ateratzen dituzten materialak sakonuneetan jalkitzen dituzte, harik eta denboraren poderioz, jalkinek sakonunea berdindu eta eremu laua eratzen den arte. Hala eratua da Kanadako hego-ekialdeko ezkutua, adibidez. Beste ordoki batzuk lurpeko indarren ondorioz sortuak dira; lurpeko indarrek goitik behera bultzaturik, zenbaitetan lur azpiko geruza gotorrak altxatzen dira lur gainera, eta eremu lauak eratzen dituzte mendien artean; hala sortuak dira, esaterako, Estatu Batuetako Coloradoko ordokia edo Espainiako Meseta. Lurpeko indarren ondorioz sortuak dira, halaber, horst izeneko ordokiak, faila inguruetan edo lurrazala hondoratzen den tokietan sortzen direnak. Beste ordoki batzuk, lurpeko magma kanporatu eta laba lurrazalean pilatzean sortu dira; adibidez, [[Brasil]go hegoaldeko ordokia edo Cumberland-Snake, Estatu Batuetan. Beste ordoki mota bat antzinako glaziazioen ondorio da; hala, antzina izotza izan zen tokietan lurra berdindu zen eta hura urtzean, eremu laua geratu da. Ibaiek ere sortzen dituzte ordokiak: ibaia handitzen denean, ubidearen ertzak eta hondoa higatzen du eta atzeratzen denean, ordoki edo haran zabal bat uzten du, buztina eta material finez estalita. Beste ordoki asko, Europako iparraldekoak eta Ipar Ameriketako ipar-ekialdekoak, adibidez, itsasoa atzeratzean sortuak dira. Basamortuak, hala harrizkoak nola hareazkoak, haizearen higatze lanak sortutako ordokiak edo eremuak dira. Ordokiek, orotara, lurrazalaren heren bat hartzen dute, eta Antartikan izan ezik, kontinente guztietan daude.

Ordoki motak

Ordoki abisala: ozeano sakoneko ordoki laua edo oso malda txikikoa.
Alubioi ordokia: mendietatik datorren ibai baten sedimentuek eratua, denbora luzean.
Kostako ordokia: barnealdetik banandua dagoen itsaso kosta aldekoaa.
Uholde ordokia: ibai ondokoa, noiz behinka uholdeek estalia.
Aintzira ordokia: behinola aintzira baten hondoa izandakoa.

Ikus, gainera

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-{{ lurlanean }}
 [[Fitxategi:Arabakolautada.jpg|thumb|right|300px|[[Arabako lautada]], Gasteiz inguruko zabaldia.]]
 '''Ordoki''' edo '''zabaldi''' bat erliebe geografiko mota bat da, maldarik gabeko eta garaiera txikiko lur eremua, gehien bat ibarren beheko aldea. Garaiera handia badu, [[goi-ordoki]] izena hartzen du. Erliebe mota egokienetakoa da [[nekazaritza]] eta [[abeltzaintza]] garatzeko.
+Ordokiak lurrazaleko eremu lauak dira, eta modu askotan era daitezke: haizearen, uraren eta izotzaren higatze lanaren ondorioz, lurpeko indarren eraginez, [[laba]] lurrazalean pilatzean, izotzak urtzean, [[aintzira]]k agortzean eta itsasoa atzeratzean, besteak beste. Ordoki gehienak [[higadura]]ren ondorioz sortuak dira; hala, haizeak eta, batez ere, urak edo izotzak mendiak higatu eta horietatik ateratzen dituzten materialak sakonuneetan [[jalkipen|jalkitzen]] dituzte, harik eta denboraren poderioz, jalkinek sakonunea berdindu eta eremu laua eratzen den arte. Hala eratua da [[Kanada]]ko hego-ekialdeko ezkutua, adibidez. Beste ordoki batzuk lurpeko indarren ondorioz sortuak dira; lurpeko indarrek goitik behera bultzaturik, zenbaitetan lur azpiko geruza gotorrak altxatzen dira lur gainera, eta eremu lauak eratzen dituzte mendien artean; hala sortuak dira, esaterako, Estatu Batuetako [[Colorado]]ko ordokia edo Espainiako [[Meseta]]. Lurpeko indarren ondorioz sortuak dira, halaber, ''[[horst]]'' izeneko ordokiak, faila inguruetan edo lurrazala hondoratzen den tokietan sortzen direnak. Beste ordoki batzuk, lurpeko magma kanporatu eta laba lurrazalean pilatzean sortu dira; adibidez, [[Brasil]go hegoaldeko ordokia edo [[Cumberland-Snake]], Estatu Batuetan. Beste ordoki mota bat antzinako glaziazioen ondorio da; hala, antzina izotza izan zen tokietan lurra berdindu zen eta hura urtzean, eremu laua geratu da. Ibaiek ere sortzen dituzte ordokiak: ibaia handitzen denean, ubidearen ertzak eta hondoa higatzen du eta atzeratzen denean, ordoki edo haran zabal bat uzten du, buztina eta material finez estalita. Beste ordoki asko, Europako iparraldekoak eta Ipar Ameriketako ipar-ekialdekoak, adibidez, itsasoa atzeratzean sortuak dira. Basamortuak, hala harrizkoak nola hareazkoak, haizearen higatze lanak sortutako ordokiak edo eremuak dira. Ordokiek, orotara, lurrazalaren heren bat hartzen dute, eta [[Antartika]]n izan ezik, kontinente guztietan daude.
-== Ordoki motak ==
+== Ordoki motak ==
 * Ordoki abisala: [[ozeano]] sakoneko ordoki laua edo oso malda txikikoa.
 * Alubioi ordokia: mendietatik datorren [[ibai]] baten sedimentuek eratua, denbora luzean.
 * Kostako ordokia: barnealdetik banandua dagoen [[itsaso]] kosta aldekoaa.
 * Uholde ordokia: ibai ondokoa, noiz behinka [[uholde]]ek estalia.
-* Aintzira ordokia: behinola [[aintzira]] baten hondoa izandakoa .
+* Aintzira ordokia: behinola [[aintzira]] baten hondoa izandakoa.
 == Ikus, gainera ==
@@ 62. lerroa: / 62. lerroa: @@
 [[uk:Рівнина]]
 [[vi:Đồng bằng]]
-[[xmf:დჷკი (გეოგრაფია)]]
 [[yi:פלוין]]
 [[zh:平原]]
+== Erreferentziak ==
+{{ lur | data=2011/12/26}}