Klaudio Ptolomeo: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea
1. lerroa: 1. lerroa:
{{ lurlanean }}
{{Argitzeko|zientzialariari|Ptolomeo (argipena)}}
{{Argitzeko|zientzialariari|Ptolomeo (argipena)}}

[[Fitxategi:Ptolemy 16century.jpg|thumb|right|250px|Klaudio Ptolomeo XVI. mendeko grabatu alemaniar baten arabera]]
{{Biografia infotaula oinarria
'''Klaudio Ptolomeo''', [[greziera]]z Κλαύδιος Πτολεμαῖος, ([[90]] - [[168]]{{erref behar | 2010eko otsaila}}) [[geografo]], [[astronomo]] eta [[astrologo]] [[Grezia|grekoa]]. [[Alexandria]]n bizi eta lan egin zuen.
| izena = Klaudio Ptolomeo
| irudia = Ptolemy 16century.jpg
| oina = Klaudio Ptolomeo [[XVI. mende]]ko grabatu alemaniar baten arabera.
| izen osoa = Klaudio Ptolomeo
| ezizena =
| jaiotza data = [[100]] inguru
| jaiotza hiria = Ptolemais Hermiu
| jaiotza herrialdea = [[Egipto]]
| heriotza data = [[170]] inguru
| heriotza hiria = Canope
| heriotza herrialdea = Egipto
}}

'''Klaudio Ptolomeo''', [[greziera]]z Κλαύδιος Πτολεμαῖος, [[latin]]ez ''Claudius Ptolemæus'', (Ptolemais Hermiu, [[Egipto]], [[100]] inguru - Kanope, Egipto, [[170]] inguru<ref>{{en}} [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/482098/Ptolemy Ptolomeo ''Britannica'' entziklopedian]</ref>) Egiptoar jatorriko [[geografo]], [[astronomo]] eta [[matematika]]ri [[Grezia|greziarra]] izan zen.


[[Lurra]] irudikatzeko proiekzio konikoaren aitzindaritzat jotzen da.
[[Lurra]] irudikatzeko proiekzio konikoaren aitzindaritzat jotzen da.


== Kanpo loturak ==
== Bizitza eta obra ==
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Ptolemy/Tetrabiblos/home.html Tetrabiblos astrologi-tratatua]


Alexandrian bizi izan zen ia bizi osoan. Jakintza-alor asko landu zituen, astronomia, matematika, [[optika]], geografia eta [[musika]], besteak beste.

Bere garaiko ezaguerak eta ideiak hainbat obratan bildu zituen. Harenlan nagusia ''Mathematike syntaxis'' da '' (Matematika-sistema)'', [[arabia]]rrek hura zabaldu zutenean ''Almagesto'' deitua. Liburu horretan teoria astronomiko bat asmatu zuen zeruko argizagien higidurari buruz; Ptolomeok uste zuen [[Lurra]] zela unibertsoaren erdigunea eta haren inguruan ibiltzen zirela biraka [[Ilargia]], [[Eguzkia]], [[planeta]]k eta [[izar]]rak.

Greziarrek eta arabiarrek ontzat hartu zuten Ptolomeoren sistema eta, azken horien bidez, Europara sartu eta [[Erdi Aroa]] arte iraun zuen, harik eta [[XVI. mende]]an [[Koperniko]]k eta [[Keppler]]rek teoria heliozentrikoa frogatu zuten arte.

Horretaz gainera, Ptolomeok optikako obra bat idatzi zuen eta [[astrolabio]] bat asmatu zuen, angeluak neurtzeko.

Bere garaiko geografo handiena izan zen. Zazpi liburukitako geografia-obra mardul bat idatzi zuen ''(Geographike hyphegesis)''; lehenengoan, mapak egiteko arauak eta argibideak eman zituen, eta, besteetan, mapak egin zituen, eta hiri jakin batzuen latitudeak eta luzerak zehaztu. Mapa batzuetan, Pirinioetako eta [[Euskal Herri]]ko hainbat toki aipatu eta hiri batzuen kokalekuen berri eman zuen.

Halaber, kalkulu batzuk egin zituen Lurraren zirkunferentzia neurtzeko; hark ateratako emaitza, ordea, benetakoa baino laburxeagoa geratu zen.

Erdi Aroan, idazlan hura geografiako oinarritzat hartzen zen. Obra hartan, [[Asia]] gehiegi luzatzen zen ekialdera, eta, antza denez akats horrek nahasturik, [[Kolon]]ek Asian zegoela uste izan zuen [[Karibe]]ko kostaldeak ikusi zituenean.

== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
<references/>

== Kanpo-loturak ==
{{Commonskat|Ptolemy}}
{{Commonskat|Ptolemy}}
* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Ptolemy/Tetrabiblos/home.html Tetrabiblos astrologi-tratatua]
{{biografia zirriborroa}}


{{DEFAULTSORT:Ptolomeo, Klaudio}}
[[Kategoria:Geografoak|Ptolemaios, Klaudios]]
[[Kategoria:Astronomoak|Ptolemaios, Klaudios]]
[[Kategoria:Geografoak]]
[[Kategoria:Astrologoak|Ptolemaios, Klaudios]]
[[Kategoria:Astronomoak]]
[[Kategoria:Astrologoak]]
[[Kategoria:100eko jaiotzak]]
[[Kategoria:170eko heriotzak]]


[[als:Ptolemäus]]
[[als:Ptolemäus]]

20:59, 26 abendua 2011ko berrikusketa

Artikulu hau zientzialariari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Ptolomeo (argipena)».
Klaudio Ptolomeo
Klaudio Ptolomeo
Klaudio Ptolomeo XVI. mendeko grabatu alemaniar baten arabera.
Datu pertsonalak
Izen osoa Klaudio Ptolomeo
Jaio 100 inguru
Ptolemais Hermiu (Egipto)
Hil 170 inguru
Canope (Egipto)

Klaudio Ptolomeo, grezieraz Κλαύδιος Πτολεμαῖος, latinez Claudius Ptolemæus, (Ptolemais Hermiu, Egipto, 100 inguru - Kanope, Egipto, 170 inguru[1]) Egiptoar jatorriko geografo, astronomo eta matematikari greziarra izan zen.

Lurra irudikatzeko proiekzio konikoaren aitzindaritzat jotzen da.

Bizitza eta obra

Alexandrian bizi izan zen ia bizi osoan. Jakintza-alor asko landu zituen, astronomia, matematika, optika, geografia eta musika, besteak beste.

Bere garaiko ezaguerak eta ideiak hainbat obratan bildu zituen. Harenlan nagusia Mathematike syntaxis da (Matematika-sistema), arabiarrek hura zabaldu zutenean Almagesto deitua. Liburu horretan teoria astronomiko bat asmatu zuen zeruko argizagien higidurari buruz; Ptolomeok uste zuen Lurra zela unibertsoaren erdigunea eta haren inguruan ibiltzen zirela biraka Ilargia, Eguzkia, planetak eta izarrak.

Greziarrek eta arabiarrek ontzat hartu zuten Ptolomeoren sistema eta, azken horien bidez, Europara sartu eta Erdi Aroa arte iraun zuen, harik eta XVI. mendean Kopernikok eta Kepplerrek teoria heliozentrikoa frogatu zuten arte.

Horretaz gainera, Ptolomeok optikako obra bat idatzi zuen eta astrolabio bat asmatu zuen, angeluak neurtzeko.

Bere garaiko geografo handiena izan zen. Zazpi liburukitako geografia-obra mardul bat idatzi zuen (Geographike hyphegesis); lehenengoan, mapak egiteko arauak eta argibideak eman zituen, eta, besteetan, mapak egin zituen, eta hiri jakin batzuen latitudeak eta luzerak zehaztu. Mapa batzuetan, Pirinioetako eta Euskal Herriko hainbat toki aipatu eta hiri batzuen kokalekuen berri eman zuen.

Halaber, kalkulu batzuk egin zituen Lurraren zirkunferentzia neurtzeko; hark ateratako emaitza, ordea, benetakoa baino laburxeagoa geratu zen.

Erdi Aroan, idazlan hura geografiako oinarritzat hartzen zen. Obra hartan, Asia gehiegi luzatzen zen ekialdera, eta, antza denez akats horrek nahasturik, Kolonek Asian zegoela uste izan zuen Karibeko kostaldeak ikusi zituenean.

Erreferentziak

  1. (Ingelesez) Ptolomeo Britannica entziklopedian

Kanpo-loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Klaudio Ptolomeo